Vẫn thiếu chế tài xử phạt

Cấm… vẫn vô tư ?

Vô tư hút thuốc ở bên ngoài nhà chờ Ga Hà Nội.

Dạo một vòng qua những điểm có tên trong "danh sách" cấm, điều dễ nhận thấy là tình trạng hút thuốc lá vẫn diễn ra bình thường như không hề có chuyện gì. Bệnh viện, nơi cần có bầu không khí trong lành nhất cũng là nơi có nhiều người vô tư nhả khói thuốc. Sáng 2-3-2010, tuyến đường Phủ Doãn, đoạn trước cổng Bệnh viện Việt - Đức chật cứng người và xe. Trên vỉa hè, ở góc ngã tư Phủ Doãn - Tràng Thi, một nhóm tài xế xe ôm đang túm tụm bên quán trà cóc, khói thuốc bốc lên nghi ngút ngay trước khu lưu trú, có hàng trăm người nhà bệnh nhân đang chầu chực, chờ đến giờ vào thăm người thân. Bất chấp những tấm biển "Cấm hút thuốc lá nơi công cộng" khá to được đặt, treo trong khuôn viên bệnh viện, rất nhiều người vẫn vô tư châm thuốc hút, không để ý đến những người xung quanh. Nổi bật tại hai đầu cổng Bệnh viện K là tấm biển với dòng chữ "Không hút thuốc lá", phía dưới là biểu tượng cấm hút thuốc lá, kèm theo dòng phụ đề "Hút thuốc lá là nguyên nhân chính gây ra bệnh ung thư". Thế nhưng, biển cấm và lời cảnh báo này dường như không có tác dụng. Chỉ chưa đầy 30 phút quan sát tại khu vực ngồi chờ của người nhà bệnh nhân, chúng tôi ghi nhận hàng chục trường hợp đứng hút thuốc ngay dưới tấm biển cấm. Ngoài hàng rào của bệnh viện, tất cả các quán cóc đều bày bán thuốc lá công khai, hàng nào cũng chìm trong khói thuốc mờ ảo. Một nhân viên bảo vệ Bệnh viện K cho biết: "Bắt đầu từ đầu năm 2010, đội bảo vệ chúng tôi có thêm nhiệm vụ mới, đó là nhắc nhở những người hút thuốc lá tại các khu vực cấm trong bệnh viện. Theo quy định, hành vi hút thuốc lá ở các khu vực cấm bị xử phạt từ 50.000-100.000 đồng, song dù bắt quả tang nhiều trường hợp hút thuốc trong khuôn viên bệnh viện, chúng tôi vẫn không thể xử phạt được, vì không được lãnh đạo Bệnh viện giao và cũng không có hóa đơn hay biên lai xử phạt để thực hiện...".

Tại Bến xe Lương Yên, Giáp Bát, Gia Lâm... tình trạng hút thuốc lá cũng diễn ra phổ biến. Ở khu vực nhà chờ và phía sân đỗ xe của bến, từ khách chờ, tài xế đến anh "lơ" xe... vẫn thản nhiên cầm trên tay điếu thuốc đang cháy dở; thậm chí, nhiều "bác tài" còn ngồi hút thuốc ngay trên xe, chờ giờ xuất phát. Hơn nữa, theo quy định, cấm bán thuốc lá cho những người dưới 16 tuổi, nhưng hầu hết người bán hàng đều không biết điều đó và không thấy ai nhắc nhở nên cứ thản nhiên bán cho tất cả khách hàng có nhu cầu, bất kể tuổi tác. Ngay ở Ga Hà Nội, nơi thực hiện khá nghiêm quy định cấm hút thuốc lá nơi công cộng, nhưng cũng chỉ quản lý được khu vực phía trong nhà ga, còn bên ngoài quảng trường ga và các hàng quán ngoài khu vực nhà chờ, hiện tượng hút thuốc diễn ra bình thường. Ông Vũ Đình Rậu, Trưởng ga Hà Nội chia sẻ: "Quyết định của Thủ tướng Chính phủ về cấm hút thuốc lá ở nơi công cộng đã được hơn 2 tháng, nhưng đến nay chúng tôi chưa nhận được bất cứ văn bản nào quy định về chế tài, đơn vị chịu trách nhiệm xử phạt..., nên không thể xử lý người hút thuốc lá tại khu vực nhà ga, trên tàu. Khi phát hiện hành khách vi phạm, nhân viên đường sắt chỉ có quyền nhắc nhở, chứ không có quyền xử phạt. Với những khách hàng "ngoan cố", chúng tôi chỉ còn cách bó tay. Đúng quy định, chúng tôi phải có một phòng riêng dành cho các hành khách nghiện thuốc lá, song trong điều kiện đất đai có hạn như hiện nay, thì rất khó thực hiện. Hiện Ga Hà Nội đã đưa nội dung cấm hút thuốc lá vào công tác thi đua của năm, nhằm thực hiện nghiêm quyết định của Thủ tướng Chính phủ, trường hợp nào vi phạm sẽ bị trừ điểm, hạ bậc thi đua, trừ tiền lương, thưởng...".

Cần có chế tài mạnh

Hiện tại, trên địa bàn cả nước có khoảng 50% số nam giới sử dụng thuốc lá và hậu quả của việc hút thuốc là rất lớn. Trước tình trạng đó, quy định cấm hút thuốc lá ở nơi công cộng là việc làm rất cần thiết. Tuy nhiên, để quyết định của Thủ tướng Chính phủ đi vào cuộc sống, cần thực hiện đồng thời hai biện pháp. Một là, cơ quan quản lý cần nhanh chóng xây dựng chế tài xử phạt, trong đó quy định rõ mức phạt, đơn vị có chức năng xử phạt, có mẫu hóa đơn xử phạt nhanh tại chỗ... Hai là, các cơ quan chức năng cần phối hợp chặt chẽ với các cấp chính quyền, đẩy mạnh việc tuyên truyền nhằm nâng cao ý thức cộng đồng trong việc phòng, chống tác hại do thuốc lá gây ra. Quy định cấm hút thuốc lá nơi công cộng cần có một lộ trình thực hiện, trước mắt là nhắc nhở, vận động, dần dần làm thay đổi hành vi của chính người hút thuốc lá. Với những cán bộ, công chức... có thể áp dụng ngay hình thức xử phạt bằng cách trừ lương, hạ điểm thi đua...; những trường hợp khác, về lâu dài phải xử phạt nghiêm để tránh tình trạng tái phạm.