Trung Quốc và ASEAN nhất trí tiếp tục thảo luận về COC

Sau phiên thảo luận trực tiếp vào chiều ngày 30/6 tại Brunei, Ngoại trưởng 10 nước ASEAN và Trung Quốc đã ra tuyên bố chung nêu rõ: “Các nước ASEAN và Trung Quốc theo đuổi các mục tiêu vì một bầu không khí hòa bình, hữu nghị và hợp tác trên Biển Đông…Các bên nhất trí sẽ không để cho vấn đề tranh chấp chủ quyền biển đảo ảnh hưởng tới mối quan hệ đại cục giữa các nước”. Tại phiên họp này, ASEAN và Trung Quốc cũng đã nhất trí sẽ khởi động một vòng đối thoại chính thức nhằm giải quyết hòa bình tranh chấp trên Biển Đông, dự kiến sẽ diễn ra vào tháng 9 tới, tại Trung Quốc. Vòng đối thoại chính thức này sẽ diễn ra ngay sau khi một phiên họp đặc biệt cấp Bộ trưởng ASEAN về vấn đề Biển Đông, diễn ra vào tháng 8/2013, tại Thái Lan. Đây sẽ là một phiên họp giữa các quan chức cấp cao của ASEAN và Trung Quốc, nhằm thảo luận về các biện pháp giúp thiết lập nên các nguyên tắc ràng buộc về mặt pháp lý để giải quyết một cách hòa bình tranh chấp trên Biển Đông.

Phát biểu trước báo giới, ngày 30/6, Ngoại trưởng Indonesia Marty Natalegawa cho biết, các nước ASEAN và Trung Quốc hiện đang theo đuổi mục tiêu nhằm giải quyết vấn đề tranh chấp chủ quyền biển đảo thông qua cơ chế đàm phán, dựa trên tinh thần luật pháp quốc tế. Tuy nhiên, nhà lãnh đạo này cũng cho rằng, hiện ASEAN và Trung Quốc đang tồn tại một số điểm bất đồng liên quan tới các nguyên tắc ràng buộc về mặt pháp lý để giải quyết vấn đề tranh chấp chủ quyền lãnh thổ và hai bên sẽ phải tham gia vào “một tiến trình đàm phán dài hơi” trước khi có thể đi đến thống nhất chung về COC.

Ngoại trưởng Thái Lan Surapong Tovichakchaikul, ngày 30/6 đã hoan nghênh động thái mới nhất giữa ASEAN và Trung Quốc, đồng thời nhấn mạnh rằng, việc Trung Quốc đồng ý tổ chức “các vòng tham vấn chính thức” về COC vào tháng 9/2013 là một sự kiện “rất quan trọng”. Phát biểu trong cuộc họp báo diễn ra cùng ngày, ông Tovichakchaikul – người hiện đang giữ vai trò điều phối quan hệ hợp tác ASEAN – Trung Quốc cho biết, tiến trình xây dựng COC sẽ cần đến thời gian, lòng kiên nhẫn, sự hiểu biết và lòng tin giữa các bên. Tuy nhiên, quan chức ngoại giao này cũng tin tưởng rằng, “các bên sẽ không mất quá nhiều thời gian” để có thể đưa ra một bản dự thảo COC. “Trong quá trình diễn ra các vòng tham vấn đề COC, các bên cần tuân thủ nghiêm túc và đầy đủ Tuyên bố về ứng xử của các bên ở Biển Đông (DOC) năm 2002 nhằm bảo đảm hòa bình, ổn định trên biển…Cùng với việc duy trì các mối quan hệ tốt, hợp tác vì lợi ích cùng phát triển, tôi tin rằng, cuối cùng các bên sẽ thành công trong việc hình thành nên COC”, ông Tovichakchaikul nhấn mạnh.

Phát biểu trước các phóng viên tại Brunei, ngày 30/6, Ngoại trưởng Trung Quốc Vương Nghị khẳng định: “Chúng tôi nhất trí hợp tác để xây dựng một bầu không khí hòa bình, hữu nghị, hợp tác trên biển…”. Tuy nhiên, ông Vương Nghị nhấn mạnh rằng, các tiến triển trong việc thông qua một “cơ chế chung” để giải quyết các tranh chấp trên biển sẽ phụ thuộc vào các nước tuân thủ theo DOC. “Cả Trung Quốc cùng các quốc gia ven biển khác đang nỗ lực vì tình hình ổn định ở Biển Đông. Tôi tin rằng, bất kỳ một hành động của một cá nhân riêng rẽ nào nhằm đi ngược lại xu hướng trên sẽ không thể thành công và không nhận được sự đồng thuận của đông đảo các quốc gia khác”, ông Vương Nghị nói. Trong phiên họp chính thức đầu tiên với các đối tác ASEAN kể từ sau khi nhậm chức Ngoại trưởng Trung Quốc hồi tháng 3/2013, ông Vương Nghị cũng đã nhất trí sẽ bổ nhiệm những “nhân vật kiệt xuất” và thành lập nên các nhóm chuyên gia cùng các cơ chế cần thiết khác để hỗ trợ kế hoạch tổ chức các cuộc thảo luận chính thức giữa Trung Quốc và ASEAN về tình hình Biển Đông.

Từ trước đến nay Trung Quốc vẫn e ngại trong việc ký kết một thỏa thuận có tính ràng buộc pháp lý, để điều chỉnh hành động của các quốc gia tại các vùng biển tranh chấp. Việc Trung Quốc và ASEAN cùng tìm được đồng thuận về việc sẽ tiếp tục tiến hành các vòng tham vấn chính thức về COC được xem là một dấu hiệu tích cực, thể hiện rõ thiện chí và quyết tâm của các bên nhằm xây dựng nên một cơ chế ràng buộc về mặt pháp lý, điều chỉnh hành vi của các bên tại Biển Đông. Hy vọng rằng, những quyết tâm của cả ASEAN và Trung Quốc sẽ được phát triển đúng hướng nhằm bảo đảm “tính thượng tôn” của pháp luật và những công ước quốc tế trong việc duy trì lợi ích của những quốc gia có chủ quyền hợp pháp trên biển./.