Trông chờ “cây gậy” quản lý

Một đại lý sữa trên phố Hàng Buồm cho biết, theo thông báo của một số hãng sữa, giá bán sẽ tiếp tục tăng vào tháng 3 tới. Trong đó, giá sữa Enfa Grow 3A + loại hộp 900g sẽ có giá 880.000 đồng thay vì mức giá 835.000 đồng trước đó. Enfamama A+ Vanila DHA sẽ tăng từ mức 205.000 đồng lên 225.000 đồng/hộp. Chủ một đại lý sữa trên đường Đê La Thành cho biết, hãng sữa nào cũng tăng giá, cao thì tới 10%. Nếu đợt này họ chỉ tăng 5-6% thì sẽ có đợt tăng tiếp lần 2, lần 3, khi nào đủ 10-12% mới dừng. Giá tăng liên tục khiến đại lý sữa chúng tôi cũng cảm thấy bất ngờ và thấy áy náy khi thông báo với khách hàng.

Trước thông tin giá sữa tăng cao ngay trong những ngày đầu năm, chị Nguyễn Thị Mai (Ngọc Thụy, Long Biên, Hà Nội) cảm thấy rất bất ngờ bởi trước Tết Nguyên đán, giá sữa đã tăng một lần. Nếu cách đây hai tuần, giá sữa bột Lactogen Gold 3, loại 900g dành cho trẻ từ 1 tuổi trở lên ở mức 285.000 đồng thì nay đã tăng lên mức 305.600 đồng/hộp. "Ban đầu, tôi nghĩ là cửa hàng tự ý nâng giá, nhưng khảo giá các cửa hàng xung quanh mới biết, giá sữa đã đồng loạt tăng" - chị Mai cho biết. Chị Trần Ngọc Dung (ở Mai Lâm, Đông Anh, Hà Nội) cũng chia sẻ, từ ngày có con nhỏ, lúc nào gia đình cũng thấp thỏm vì giá sữa. Trước đây chị thường mua Enfa Grow cho con, nhưng do giá tăng liên tục nên chuyển sang sữa Lactogen Gold cho vừa túi tiền. Thế nhưng sản phẩm này đã tăng giá từ 280.000 đồng lên thành 310.000 đồng/hộp. Ngay cả sữa bột sản xuất trong nước cũng tăng giá từ 6% trở lên.

Phí quảng cáo, hoa hồng góp phần đội giá

Lý giải nguyên nhân tăng giá sữa thời gian qua, đại diện một số DN sữa cho biết, từ đầu năm 2014, giá các nguyên liệu chính để sản xuất sữa bột như bột sữa, dầu bơ trên thị trường thế giới đã tăng thêm từ 30 đến 75% so với cùng kỳ năm trước. Việc tăng giá nguyên liệu đầu vào đã ảnh hưởng đến các nhà sản xuất trong nước, vốn phụ thuộc nhiều vào nguyên liệu nhập khẩu. Ngay tại thị trường trong nước, giá thu mua sữa tươi nguyên liệu từ nông dân cũng tăng bình quân 22,6% so với đầu năm 2013, từ 11.175 đồng/kg lên 13.700 đồng/kg.

Bên cạnh nguyên nhân giá nguyên liệu tăng, các DN kinh doanh sữa cũng thường viện lý do giá nhập khẩu nguyên hộp tăng, giá vốn thay đổi, chi phí bán hàng, quản lý DN, tiền lương tăng mỗi khi điều chỉnh giá bán. Tuy nhiên một trong những nguyên nhân lớn của việc tăng giá là do chi phí hoa hồng, quảng cáo cao thì rất ít DN đề cập. Nhận xét về vấn đề này, các chuyên gia kinh tế cho rằng, việc quản lý giá sữa, đưa sữa vào danh sách các mặt hàng bình ổn giá đã được quy định tại Thông tư 30 của Bộ Y tế. Tuy nhiên thông tư này chỉ yêu cầu DN kê khai theo Luật Giá, nhưng lại chưa kiểm soát được giá sữa nhập khẩu hay giá thành sản phẩm sau sản xuất. Thêm vào đó, Luật Giá hiện đang cho phép các DN sữa được tăng giá 15-20% và mỗi lần tăng giá phải cách nhau tối thiểu là 15 ngày. Như thế, nếu mỗi tháng DN tăng hai lần thì cũng không sai luật. Đó chính là sự bất hợp lý trong việc quản lý giá sữa hiện nay.

Trước những thông tin về giá sữa trên thị trường liên tục tăng cao, ông Nguyễn Anh Tuấn - Cục trưởng Cục Quản lý giá (Bộ Tài chính) cho biết, theo thông lệ hằng năm, giá sữa tăng vào thời điểm đầu năm, sau đó sẽ ổn định. Bộ Tài chính đang theo dõi sát diễn biến thị trường. Nếu giá sữa tăng, tác động lên CPI, hoặc lên mặt bằng kinh tế-xã hội, lúc đó sẽ có biện pháp can thiệp nhằm bình ổn thị trường. Bộ Tài chính đã có công văn gửi Tổng cục Hải quan đề nghị kiểm tra sau thông quan đối với các sản phẩm tăng giá của Công ty TNHH Mead Johnson Nutrition (Việt Nam).

Rõ ràng là việc các hãng sữa bột đồng loạt tăng giá không chỉ vì nguyên nhân giá nguyên liệu tăng mà còn do công tác quản lý giá sữa bị buông lỏng, trong đó đáng kể là những kẽ hở pháp lý trong chính sách hiện hành.