Thơ Hồ Chí Minh và Hồ Xuân Hương ở Rumani

Liên tục trong hai năm (2005-2006) hai nhà thơ lớn của dân tộc Việt Nam: Hồ Chí Minh và Hồ Xuân Hương được nhà văn cựu đại sứ Rumani tại Việt Nam, Chủ tịch Hội hữu nghị Rumani - Việt Nam C.Lupeanu giới thiệu ở Rumani.

Tập “Nhật ký trong tù” của Hồ Chủ tịch được C.Lupeanu dịch trực tiếp qua bản chữ Hán do Nhà xuất bản Editura Qilinul din Jad (Rumani) ấn hành tháng 8-2005 kịp chào mừng Quốc khánh lần thứ 60 nước CHxHCN Việt Nam. Cũng nhân dịp này tại Thủ đô Bucarest, Hội hữu nghị Việt Nam - Rumani và Hội hữu nghị Rumani - Việt Nam cùng Đại sứ quán Việt Nam tại Rumani đã phối hợp tổ chức Hội thảo về thơ “Nhật ký trong tù” của Chủ tịch Hồ Chí Minh. Đây là Hội thảo đầu tiên về thơ Bác Hồ ở châu Âu. Sau một năm (tháng 8-2006) tập thơ Hồ Xuân Hương cũng được NXB Editura Qilinul din Jad (Rumani) ấn hành và cũng do C.Lupeanu cùng vợ ông nhà văn Mira dịch ra tiếng Rumani. Tập thơ Hồ Xuân Hương đã được độc giả Rumani chào đón nồng nhiệt. Nhà văn C.Lupeanu cho biết, trước khi đến Việt Nam làm đại sứ (1999-2001), ông đã là đại sứ nhiều nước ở châu á, trong đó có Trung Quốc. Ông đã tìm hiểu về đất nước Việt Nam, về văn học Việt Nam và ông đặc biệt thích thơ Bác Hồ và thơ Hồ Xuân Hương nên đã bỏ nhiều công nghiên cứu và dịch những tác phẩm thơ nổi tiếng này trong nhiều năm tháng. C.Lupeanu dịch thơ Chủ tịch Hồ Chí Minh qua chữ Hán, còn dịch thơ Hồ Xuân Hương lại qua chữ Nôm có tham khảo chữ Hán. Ông cho biết cái khó khi dịch thơ Bác Hồ là phải hiểu Tư tưởng Hồ Chí Minh và hiểu chiều sâu của những bài thơ đa nghĩa. Thơ Bác là thơ nói về tâm sự, về số phận con người cách mạng trong ngục tù Tưởng Giới Thạch đầy gian khổ nhưng luôn luôn lạc quan, luôn luôn nhìn thấy ánh sáng của tương lai và tin tưởng vào sự thắng lợi của cách mạng Việt Nam. Còn thơ Hồ Xuân Hương là thơ trữ tình và châm biếm phản ánh xã hội phong kiến đương thời. Dịch giả cho rằng, cái hay nhất của thơ Hồ Xuân Hương là tính đa nghĩa, đa chiều, tính tục mà thanh, vì thế cũng là cái khó nhất đối với ông. Nhà văn C.Lupeanu còn cho biết, trong 4 năm công tác ngoại giao ở Việt Nam, ông đã dành nhiều thì giờ để giao tiếp tìm hiểu về nền văn nghệ dân gian và truyền thống như chèo, tuồng, và các sinh hoạt lễ hội dân gian mà Hồ Xuân Hương thể hiện trong thơ của bà.

Cũng trong năm 2006, cựu đại sứ, nhà văn C.Lupeanu đã hiệu đính và giới thiệu tập “Nhật ký Đặng Thùy Trâm” do Phạm Viết Đào dịch và NXB Thế giới ấn hành (tháng 9-2006). Tập sách đã được báo chí Việt Nam và Rumani giới thiệu rộng rãi. Đặc biệt, được VP Chủ tịch nước đưa sang Rumani 300 cuốn để làm quà tặng tại Hội nghị thượng đỉnh Fremco Fonia ở Thủ đô Bucarest (tháng 9-2006). Những tập sách dịch từ các tác phẩm văn học Việt Nam sang tiếng Rumani của nhà văn C.Lupeanu, Chủ tịch Hội hữu nghị Rumani - Việt Nam đã góp phần làm cho nhân dân Rumani hiểu thêm về đất nước và con người Việt Nam, đồng thời góp phần tăng cường quan hệ hữu nghị truyền thống giữa hai dân tộc Việt Nam - Rumani do Chủ tịch Hồ Chí Minh đặt nền móng cách đâyhơn nửa thế kỷ.

GS. Hoàng Chương

Phó Chủ tịch Thường trực Hội hữu nghị Việt Nam - Rumani