Tạo sức bật trong phát triển kinh tế nông thôn

Sức lan tỏa mạnh mẽ của Chương trình OCOP

Chương trình OCOP là chương trình phát triển kinh tế nông thôn theo hướng phát huy nội lực, thúc đẩy nâng cao giá trị sản phẩm, thu nhập của người dân với mục tiêu cuối cùng là nâng cao đời sống vật chất, tinh thần của người dân khu vực nông thôn.

Nam Định là tỉnh được Trung ương đánh giá là một trong 3 địa phương triển khai thực hiện tốt Chương trình OCOP ở phía Bắc. Qua hơn 3 năm triển khai thực hiện, đến hết năm 2021, tỉnh Nam Định đã có 251 sản phẩm OCOP từ 3 sao trở lên. Dự kiến đến hết năm 2022, sẽ có thêm trên 60 sản phẩm OCOP được công nhận.

Chương trình OCOP đã giúp tỉnh Nam Định nâng cao chất lượng rất nhiều các sản phẩm đặc sản, đặc trưng nổi tiếng và mang đậm nét văn hóa riêng của vùng đất như: Nem nắm Giao Thủy, bánh cuốn làng Kênh, gạo tám xoan Hải Hậu và nước mắm Sa Châu…

Còn với tỉnh Sơn La - vựa trái cây lớn nhất miền Bắc, toàn tỉnh có tổng diện tích cây ăn quả các loại trên 82.805ha, sản lượng khoảng 450.000 tấn/năm; có 241 mã số vùng trồng cây ăn quả phục vụ xuất khẩu tương ứng với khoảng 3.900ha.

Một số vùng nông sản của Sơn La nằm trong số những tỉnh đứng đầu cả nước về sản lượng và chất lượng như: Sản lượng quả nhãn trên 100.000 tấn, mận đạt 81.000 tấn (lớn nhất cả nước); xoài khoảng 64.000 tấn (đứng thứ 2 cả nước); cà phê nhân Arabica khoảng 29.000 tấn (đứng thứ 2 cả nước).

Tính đến hết năm 2021, tỉnh Sơn La đã tổ chức, đánh giá và công nhận 83 sản phẩm OCOP, trong đó rất nhiều sản phẩm là trái cây, làm đổi thay đời sống của rất nhiều hộ dân, đặc biệt là người dân tộc thiểu số.

Theo ông Trần Nhật Lam, Phó Chánh Văn phòng Điều phối nông thôn mới Trung ương, sau hơn 4 năm triển khai, Chương trình OCOP đã có sự lan tỏa mạnh mẽ, trở thành giải pháp được ưu tiên trong phát triển kinh tế nông thôn gắn với xây dựng nông thôn mới. Đến hết tháng 8-2022, cả nước đã có 63/63 tỉnh, thành phố tổ chức đánh giá, phân hạng sản phẩm OCOP với 8.478 sản phẩm đạt 3 sao trở lên. Chương trình thu hút hơn 4.351 chủ thể OCOP tham gia là các hợp tác xã, doanh nghiệp, cơ sở sản xuất, hộ kinh doanh.

“Chương trình OCOP đã góp phần khơi dậy tiềm năng đất đai, sản vật, lợi thế so sánh, đặc biệt là giá trị văn hóa vùng miền của các địa phương. Thông qua Chương trình OCOP, nhiều địa phương quy hoạch được các vùng nguyên liệu đặc sản, phát triển ngành nghề nông thôn, hình thành nhiều sản phẩm OCOP đặc sắc. Chương trình còn thúc đẩy phát triển sinh kế tại những vùng khó khăn và các nhóm yếu thế. Đến nay, các địa phương đã đánh giá và công nhận 65 sản phẩm OCOP thuộc nhóm dịch vụ du lịch cộng đồng và điểm du lịch, trong đó, nhiều vùng đã phát huy được lợi thế về điều kiện tự nhiên, sản xuất nông nghiệp, văn hóa, làng nghề truyền thống như các tỉnh miền núi phía Bắc và Đồng bằng sông Cửu Long”, ông Lam phân tích.

Tại tỉnh Đồng Tháp, đến nay, đã phát triển được 65 điểm tham quan du lịch gắn với nông nghiệp và trải nghiệm làng nghề. Các mô hình du lịch kết hợp với nông nghiệp hoạt động khá hiệu quả, giúp kéo dài chuỗi giá trị, gia tăng giá trị nông sản, tạo thêm việc làm ở nông thôn, đem lại nguồn thu ổn định cho nông dân. Nổi bật nhất là các mô hình ở thành phố Sa Đéc và huyện Tháp Mười, Lai Vung.

Cụ thể như tại huyện Tháp Mười, 12 hộ dân ở khu Đồng Sen đã khai thác loại hình du lịch trải nghiệm với các dịch vụ: Chèo xuồng ngắm cảnh đồng sen, thu hoạch sen, câu cá, thưởng thức ẩm thực đồng quê với nhiều món ăn được chế biến từ sen… thu hút đông đảo khách du lịch từ thành phố Hồ Chí Minh và các tỉnh, thành khu vực Đồng bằng sông Cửu Long.

Đa dạng ngành nghề để tăng thu nhập cho nông dân

Theo ông Ngô Trường Sơn, Chánh Văn phòng Điều phối nông thôn mới Trung ương, trên cơ sở những kết quả đạt được của Chương trình OCOP giai đoạn 2018-2020; Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Chương trình OCOP và Chương trình phát triển du lịch nông thôn trong xây dựng nông thôn mới giai đoạn 2021-2025, Chương trình OCOP tiếp tục được xác định là chương trình trọng tâm phát triển kinh tế khu vực nông thôn.

Chương trình này phát huy nội lực và gia tăng giá trị, tính chủ động, sáng tạo, tinh thần hợp tác của các chủ thể và cộng đồng để phát triển sản phẩm OCOP gắn với mục tiêu tạo việc làm, nâng cao thu nhập cho người dân, đặc biệt ở vùng miền núi, đồng bào dân tộc khó khăn.

Mục tiêu đặt ra đến năm 2025, cả nước có ít nhất 10.000 sản phẩm OCOP được công nhận từ 3 sao trở lên, trong đó có khoảng 400-500 sản phẩm đạt OCOP 5 sao; ít nhất 50% sản phẩm OCOP đã được đánh giá và phân hạng sẽ được củng cố và nâng cấp…

Đối với Chương trình phát triển du lịch nông thôn trong xây dựng nông thôn mới được xác định là một trong những giải pháp, nhiệm vụ trọng tâm nhằm phát triển kinh tế nông thôn. Mục tiêu của Chương trình là đẩy mạnh phát triển du lịch nông thôn gắn với phát huy tiềm năng, lợi thế về nông nghiệp, làng nghề, văn hóa và môi trường sinh thái của các địa phương nhằm nâng cao chất lượng đời sống vật chất, tinh thần của người dân nông thôn, góp phần chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông thôn theo hướng tích hợp đa giá trị, bao trùm và phát triển bền vững.

Mục tiêu đến năm 2025, cả nước phấn đấu mỗi tỉnh, thành phố có ít nhất 1 điểm du lịch nông thôn được công nhận gắn với lợi thế về nông nghiệp, văn hóa, làng nghề hoặc môi trường sinh thái của địa phương; phấn đấu mỗi huyện nông thôn mới có tiềm năng du lịch xây dựng ít nhất 1 mô hình chuỗi liên kết du lịch nông nghiệp, nông thôn đặc thù; 50% cơ sở kinh doanh dịch vụ du lịch nông thôn được công nhận đạt tiêu chuẩn phục vụ khách du lịch…

Kết luận hội nghị, Bộ trưởng Bộ NN&PTNT Lê Minh Hoan so sánh, nếu đô thị là nơi được coi là đẳng cấp văn minh giữa các quốc gia thì nông thôn là nơi so sánh sự đa dạng và giá trị bản sắc của mỗi một dân tộc. Điều này đặt ra yêu cầu nhiệm vụ phát triển nông thôn, ở đó trách nhiệm không chỉ thuộc về Bộ NN&PTNT mà còn của tất cả các bộ, ngành, địa phương…

Bộ trưởng Lê Minh Hoan nhìn nhận, kết quả thực hiện Chương trình OCOP thời gian qua là đáng khích lệ nhưng chưa có gì bảo đảm thành công lâu dài trong một thế giới cạnh tranh bởi có quá nhiều sản phẩm tương đồng để người tiêu dùng lựa chọn. Do đó, các chủ thể cần chuyển từ tư duy sản lượng sang tư duy chất lượng nhằm nâng cao giá trị cho sản phẩm OCOP; tích hợp đa dạng sản phẩm để chia sẻ lợi ích, từ đó tạo dựng cộng đồng đoàn kết trong liên kết sản xuất - tiêu thụ nông, đặc sản.

Các địa phương cần chú trọng, đầu tư phát triển thêm nhiều sản phẩm OCOP gắn với phát triển du lịch cộng đồng, điểm du lịch nông thôn… để thu nhập của người nông dân không chỉ trông vào sản phẩm nông nghiệp mà còn từ đa dạng các ngành nghề dịch vụ nông thôn.