"Tái cơ cấu" thanh tra xây dựng

Thanh tra xây dựng chỉ còn hai cấp là Thanh tra Bộ Xây dựng và Thanh tra Sở Xây dựng. Riêng Hà Nội và TP Hồ Chí Minh được tổ chức các đội đặt tại địa bàn cấp quận, huyện do Sở Xây dựng quản lý.

Có thể thấy, đây là một động thái nhằm "tái cơ cấu" thanh tra xây dựng nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động của lực lượng này.

Theo Nghị định 26/2013/NĐ-CP, tới đây hoạt động của thanh tra xây dựng gồm: Thanh tra việc thực hiện các quy định pháp luật về quy hoạch, kiến trúc; hoạt động đầu tư xây dựng; phát triển đô thị; quản lý, sử dụng các công trình hạ tầng kỹ thuật; phát triển, quản lý, sử dụng nhà ở, kinh doanh bất động sản... Tuy nhiên, thời gian vừa qua, thanh tra xây dựng của các quận, huyện, phường, xã ngoài việc quản lý trật tự xây dựng địa bàn còn phải thực hiện nhiều nhiệm vụ do UBND các cấp giao như: Xử lý lấn chiếm lòng lề đường, xử phạt giao thông, vệ sinh môi trường, tham gia cưỡng chế giải phóng mặt bằng cho các dự án, thu phí đỗ xe… Do đó, dù với 1.300 thanh tra xây dựng của Hà Nội và hơn 2.900 thanh tra xây dựng của TP Hồ Chí Minh nhưng tính ra số lượng người làm công tác quản lý trật tự xây dựng chỉ chiếm khoảng 1/10 tổng số thanh tra xây dựng. Một phường nằm ở trung tâm quận 1 (TP Hồ Chí Minh) có đến 45 nhân viên thanh tra xây dựng nhưng chỉ có 2 người phụ trách lĩnh vực trật tự xây dựng. Một quận có tốc độ đô thị hóa mạnh tại Hà Nội, trong số hơn 200 biên chế thì thanh tra xây dựng chiếm gần 1/3… Vậy nên có thể hiểu được, dù số lượng đông nhưng hiệu quả hoạt động của lực lượng thanh tra xây dựng trong thời gian qua lại rất... hạn chế. Dẫn chứng cụ thể là năm 2012, tại Hà Nội, trật tự xây dựng là một lĩnh vực "nóng" tạo nên nhiều bức xúc cho dư luận khi toàn thành phố có tới 3.028 công trình xây dựng vi phạm trong tổng số 16.233 công trình (trong đó, 1.688 công trình không phép). Tính ra cứ 5-6 công trình xây dựng thì có một công trình vi phạm, xây dựng sai với giấy phép được cấp hoặc không phép. Vậy mà, ở cơ sở xã, phường nào cũng có thanh tra xây dựng!

Được giao nhiều việc nên đông mà không mạnh, việc chính là quản lý trật tự xây dựng thì không được chú trọng, lại "quàng" sang những việc khác, một bất cập của lực lượng thanh tra xây dựng hiện nay đó là chất lượng đội ngũ. Theo Sở Xây dựng TP Hồ Chí Minh, trong hơn 2.900 thanh tra xây dựng trên địa bàn, chỉ có 9 người được bổ nhiệm là thanh tra viên, 672 người có trình độ đại học các chuyên ngành. Điều đó đồng nghĩa với hơn 2.100 nhân viên không đủ tiêu chuẩn…

Như vậy, việc "tái cơ cấu" lại lực lượng thanh tra xây dựng vào thời điểm này là hết sức cấp thiết. Chỉ khi có một bộ máy đủ mạnh, vận động trong một guồng quay hợp lý và cán bộ làm công tác chuyên môn có đủ tiêu chuẩn, năng lực để đảm nhiệm phần việc được giao thì mới có thể tạo nên những chuyển biến cơ bản trong lĩnh vực quản lý trật tự xây dựng. Cơ chế lỏng lẻo, cán bộ được tuyển dụng tùy tiện, chức năng nhiệm vụ được giao không rõ ràng… những điều đó vừa làm cho trật tự xây dựng đô thị lộn xộn, vừa nảy sinh những tiêu cực, làm tha hóa đội ngũ cán bộ và quan trọng hơn là không giữ nghiêm được kỷ cương, phép nước.