Sẽ không còn vênh số liệu thống kê

Đây sẽ là một thay đổi lớn, mang tính chất bước ngoặt của ngành thống kê.

PV Báo Hànộimới đã trao đổi với ông Nguyễn Bích Lâm, Tổng cục trưởng Tổng cục Thống kê về vấn đề này.

- Ông có thể cho biết, từ trước đến nay các số liệu thống kê được tính trên cơ sở hay phương pháp nào?

- Từ năm 1993, Việt Nam áp dụng hệ thống tài khoản quốc gia (SNA) của Liên hợp quốc thay cho hệ thống bảng cân đối vật chất (MPS). Theo đó chỉ tiêu tổng sản phẩm trong nước (GDP) được biên soạn thay thế cho chỉ tiêu thu nhập quốc dân. Chỉ tiêu GDP là một chỉ tiêu kinh tế vĩ mô, phương pháp luận chỉ phù hợp tính toán cho toàn bộ nền kinh tế, vì thế phần lớn các nước chỉ tính GDP cho phạm vi cả nước. Tuy nhiên, cũng có một số nước tính cho phạm vi cấp tỉnh, hoặc vùng, như Trung Quốc, Indonesia, Thái Lan, Canada, Australia, Ba Lan, Hàn Quốc, Mỹ, Hungary…

Ở Việt Nam, để đáp ứng nhu cầu thông tin phục vụ sự chỉ đạo, điều hành phát triển KT-XH của TƯ và chính quyền cấp tỉnh, Tổng cục Thống kê đã chỉ đạo tập trung, thống nhất thực hiện quy trình biên soạn số liệu GDP như sau: Tổng cục Thống kê biên soạn số liệu GDP cho toàn bộ nền kinh tế theo phương pháp sản xuất và phương pháp sử dụng; Cục Thống kê các tỉnh, thành phố trực thuộc TƯ biên soạn số liệu tổng sản phẩm trên địa bàn tỉnh, thành phố (GRDP) theo phương pháp sản xuất. Việc biên soạn số liệu GDP, GRDP cũng như về khái niệm, phạm vi, nội dung, nguồn số liệu, phương pháp tính cả TƯ và địa phương đều thống nhất theo quy định của hệ thống tài khoản quốc gia.

- Vậy, ông có thể chỉ rõ hậu quả của việc tính thiếu chính xác chỉ tiêu GRDP cấp địa phương đối với công tác điều hành kinh tế vĩ mô?

- Thực trạng hiện nay là tổng cộng tổng sản phẩm trên địa bàn của 63 tỉnh, thành phố trực thuộc TƯ chênh lệch khá lớn (gấp 1,7 lần) so với GDP cả nước. Sự chênh lệch ngày càng lớn giữa GDP của toàn bộ nền kinh tế và tổng GRDP của địa phương làm giảm niềm tin của các đối tượng sử dụng thông tin thống kê nói chung, số liệu GDP nói riêng. Vì vậy, thời gian qua, dư luận vẫn tỏ ý lo ngại vì sao khi công bố GRDP cấp tỉnh thì một số địa phương đều cho rằng tỉnh/thành phố mình có GDP tăng 7-8%, thậm chí là con số cao hơn 10% trong khi GDP cả nước lại thấp dưới 6%.

Những bất cập nói trên đã ảnh hưởng đến công tác quản lý, điều hành kinh tế của Chính phủ thống nhất trong một nền kinh tế quốc dân phát triển đúng hướng, hài hòa và bền vững; hạn chế tác dụng so sánh kết quả sản xuất xã hội giữa các địa phương với nhau, giữa TƯ và địa phương.

- Ông có thể nêu một số nguyên nhân gây ra sự vênh trong cách tính số liệu về GRDP ở các địa phương?

- Có sự chênh lệch số liệu GDP của toàn bộ nền kinh tế và tổng GRDP của 63 tỉnh, thành phố là do thông tin đầu vào để biên soạn số liệu còn nhiều bất cập. Sự phát triển KT-XH ở nước ta diễn ra rất nhanh trong thời gian qua, doanh nghiệp (DN) hình thành và phát triển năng động, luôn luôn có xu hướng mở rộng sản xuất. Nhiều DN đăng ký kinh doanh tại một tỉnh, nhưng lại hoạt động ở nhiều tỉnh khác. Điều đó dẫn đến trường hợp các tỉnh đã tính trùng kết quả sản xuất của một đơn vị kinh tế trong số liệu đầu vào. Các địa phương cũng còn gặp khó khăn trong thu thập thông tin của các đơn vị hạch toán toàn ngành như ngân hàng, bảo hiểm, hàng không, đường sắt, điện lực, bưu chính - viễn thông, thuế nhập khẩu chia theo tỉnh… Việc cung cấp và trao đổi thông tin thống kê giữa các bộ, ngành và Tổng cục Thống kê còn chưa đầy đủ, kịp thời. Người làm thống kê khó tiếp cận với cơ sở dữ liệu ban đầu của nhiều bộ, ngành... Công cụ để biên soạn số liệu GRDP như hệ thống giá, chỉ số giá, hệ số chi phí trung gian... còn thiếu, chưa đồng bộ. Ngoài ra, việc tính chỉ tiêu tăng trưởng kinh tế của một số địa phương cũng chịu nhiều áp lực của mục tiêu phát triển KT-XH từng giai đoạn và kế hoạch phát triển hằng năm mà Đại hội Đảng bộ cấp tỉnh và Nghị quyết HĐND đã đề ra. Hầu hết Nghị quyết Đảng bộ cấp tỉnh đều đặt chỉ tiêu tăng trưởng GRDP của địa phương khá cao so với nguồn lực và cao hơn nhiều so với mục tiêu tăng trưởng GDP của toàn quốc.

- Tổng cục Thống kê sẽ làm gì để bảo đảm sự chính xác của các con số?

- Trước thực trạng nêu trên, Bộ Kế hoạch và Đầu tư chủ trì phối hợp với các bộ, ngành và địa phương xây dựng đề án “Chuyển đổi quy trình biên soạn số liệu tổng sản phẩm trên địa bàn tỉnh, thành phố trực thuộc TƯ”, trình Thủ tướng Chính phủ phê duyệt vào cuối năm 2014. Theo đó, việc biên soạn và công bố số liệu GDP và GRDP cho các địa phương thống nhất sử dụng được giao cho Tổng cục Thống kê. Chuyển đổi quy trình biên soạn số liệu để phù hợp với thông lệ quốc tế là GRDP do cơ quan thống kê quốc gia tính toán và công bố.

Tại hội nghị ngành kế hoạch và đầu tư năm 2014 vừa qua, Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng đã yêu cầu bảo đảm tính thống nhất, minh bạch, sử dụng chỉ tiêu tổng sản phẩm trên địa bàn tỉnh, thành phố trực thuộc TƯ nhất quán với cả nước và từng địa phương; các địa phương sử dụng số liệu chính thức do Tổng cục Thống kê tính và công bố. Tổng cục sẽ biên soạn, công bố số liệu GDP và GRDP tập trung theo nguyên tắc: Thực hiện phương châm cùng một nguồn thông tin, cùng một phương pháp tính, cùng một cơ quan tính để thống nhất việc áp dụng và triển khai. Thống nhất về khái niệm, phạm vi, nội dung, nguồn thông tin và phương pháp biên soạn số liệu. Như vậy, số liệu GDP cho toàn bộ nền kinh tế và GRDP của địa phương sẽ chính xác hơn, từ đó nâng cao chất lượng và yêu cầu số liệu GDP của toàn bộ nền kinh tế, GRDP của mỗi tỉnh, thành phố…

- Xin cảm ơn ông!