Sau mỗi vụ cháy, lộ thêm thực trạng “rùng mình”:Bài cuối: Mấu chốt vẫn là công tác quản lý

“Vá” những lỗ hổng bất cập là vô cùng cần thiết, nhưng cần hơn nữa là sự chủ động từ cơ chế, chính sách đến ý thức của người cho thuê nhà trọ cũng như người ở trọ... Nếu không thực sự nghiêm túc, quyết liệt, e rằng những “rùng mình”... sẽ chưa có điểm dừng.

Ngổn ngang những tồn tại...

Theo quy định, nhà chung cư mini cao dưới 5 tầng và có khối tích dưới 5.000m³ thì chủ nhà phải trang bị nội quy, biển báo, biển cấm, sơ đồ hoặc biển chỉ dẫn về phòng cháy, chữa cháy, thoát nạn phù hợp với quy chuẩn, tiêu chuẩn; có phương án chữa cháy đã được phê duyệt; hệ thống điện, chống sét, tĩnh điện, thiết bị sử dụng điện, sinh lửa, sinh nhiệt, việc dùng nguồn lửa, nguồn nhiệt bảo đảm an toàn phòng cháy, chữa cháy; có hệ thống cấp nước, giao thông, thông tin liên lạc phục vụ công tác chữa cháy; hệ thống báo cháy, ngăn cháy, ngăn khói và thoát nạn, phương tiện cứu người đảm bảo đúng tiêu chuẩn, phù hợp với quy chuẩn, tiêu chuẩn về phòng cháy và chữa cháy hoặc theo quy định của Bộ Công an...

Tuy nhiên, những quy định này hầu hết đều bị bỏ qua hoặc chủ nhà chỉ làm mang tính đối phó.

Trao đổi với phóng viên Báo Hànộimới, Chủ tịch UBND xã Tân Xã (huyện Thạch Thất) Trần Văn Hòa cho biết, kết quả rà soát, kiểm tra đối với các cơ sở thuộc thẩm quyền quản lý của xã cho thấy, hầu hết cơ sở cho thuê trọ đều thiếu các điều kiện bảo đảm an toàn phòng cháy, chữa cháy, như: Chưa có lối thoát hiểm, hệ thống chuông báo cháy, bình chữa cháy, thiếu cửa chống cháy, bể nước chữa cháy..., UBND xã đã yêu cầu chủ các cơ sở khắc phục, bổ sung đầy đủ theo yêu cầu.

Đến nay, 100% cơ sở thuê trọ thuộc thẩm quyền xã quản lý (38 cơ sở) đã khắc phục toàn bộ tồn tại, bổ sung thiết bị, phương tiện phòng cháy, chữa cháy theo quy định và đưa vào hoạt động. Xã cũng đã lập đoàn kiểm tra, giám sát do đồng chí Phó Chủ tịch UBND xã làm trưởng đoàn thường xuyên kiểm tra, giám sát cơ sở cho thuê trọ trên địa bàn, yêu cầu khắc phục triệt để tồn tại mà các đoàn kiểm tra phòng cháy, chữa cháy của huyện đã chỉ ra.

Tuy nhiên, số cơ sở cho thuê trọ trên địa bàn xã Tân Xã thuộc thẩm quyền quản lý của cấp huyện chưa được cung cấp thông tin cho dù phóng viên đã liên hệ với lãnh đạo huyện Thạch Thất. Với thực trạng hàng loạt nhà cao tầng cho thuê trọ đang hoạt động, có lẽ đây vẫn là những ẩn số?

Theo danh sách cơ sở kinh doanh dịch vụ cho thuê trọ có mật độ người ở cao của xã Kim Chung (huyện Hoài Đức) thì địa phương này có 91 cơ sở cho thuê trọ. Trong đó, nổi bật là hai công trình xây dựng sai phép ở số 240 đường Lai Xá với 12 tầng, 1 tum, diện tích 178m² và số nhà 26 ngách 82/81 đường Lai Xá xây 10 tầng, 1 tum, diện tích 150m². Hai công trình này đều có số lượng phòng “khủng” với lần lượt là 75 và 40 phòng cho thuê trọ.

Ngoài ra, Kim Chung còn khoảng 9 công trình có từ 30 đến 40 phòng/công trình cho thuê khép kín. Đáng lưu ý, hầu hết công trình này có tồn tại giống nhau, như: Giao thông dành cho chữa cháy, giải pháp ngăn cháy lan, lối thoát nạn... đều không bảo đảm; hàng chục công trình không lắp đặt hệ thống báo cháy và chữa cháy...

Sau thời gian rà soát, chấn chỉnh, hiện đã có 56 cơ sở cho thuê trọ trên địa bàn xã Kim Chung khắc phục các tồn tại về phòng cháy, chữa cháy; 45 cơ sở còn tồn tại về phòng cháy, chữa cháy; tổng số tồn tại, vi phạm về phòng cháy, chữa cháy là 135.

Kịp thời "vá" lỗ hổng

Thừa nhận mật độ người ở quá đông trên địa bàn, Phó Chủ tịch UBND xã Tân Triều Nguyễn Văn Lăng lo lắng: Địa bàn xã có 268 cơ sở cho thuê trọ, nhà cao tầng chia nhiều phòng khép kín. Qua rà soát, xã đã xử phạt 19 cơ sở vi phạm về phòng cháy, chữa cháy. Đáng nói, tất cả số công trình này đều được cấp phép là nhà ở riêng lẻ nên khi xây dựng không thuộc diện thẩm định về phòng cháy, chữa cháy. Nhưng, khi đưa vào sử dụng, 100% công trình đều chuyển đổi thành nhà cho thuê trọ. Lúc này, cơ quan chức năng mới yêu cầu chủ công trình hoàn thiện các điều kiện về phòng cháy, chữa cháy. Do đó, hệ thống phòng cháy, chữa cháy không đồng bộ, không hiệu quả và phần nhiều mang tính chắp vá, đối phó.

Từ thiết kế ban đầu là nhà ở riêng lẻ, chủ nhà chuyển đổi công năng sang nhà trọ nhưng lại không chịu những điều kiện ràng buộc chặt chẽ về phòng cháy, chữa cháy như cơ sở kinh doanh karaoke, nhà nghỉ... Vì vậy, nhiều người thấy kinh doanh nhà trọ quá thuận lợi, dễ dàng, trong khi lợi nhuận lại lớn và nguồn thu rất đều...

“Từ trước đến nay, các hướng dẫn của cấp thẩm quyền về quản lý nhà ở riêng lẻ chuyển đổi công năng sang nhà trọ chưa đầy đủ, dẫn đến cấp cơ sở lúng túng trong thực hiện quản lý các cơ sở kinh doanh cho thuê trọ, địa phương gặp rất nhiều khó khăn bởi thiếu chế tài trong xử lý vi phạm...”, ông Nguyễn Văn Lăng nhấn mạnh.

Bên cạnh đó, vấn đề rất đáng bàn là mật độ dân cư sinh sống trong các khu dân cư làng, xã đang không được quan tâm. Trong khi đó, các dự án nhà ở thương mại, các dự án đô thị, cơ quan quản lý nhà nước đều áp điều kiện về mật độ dân cư. Thực tế này dẫn đến, chủ các nhà ở riêng lẻ cứ xây dựng, sau đó chia phòng, ngăn phòng cho thuê, nhồi nhét hàng trăm con người vào sinh sống trong một hệ thống hạ tầng kỹ thuật chứa đựng đầy rủi ro... Bên cạnh đó, các yêu cầu khắt khe để bảo đảm an toàn tính mạng cho người thuê trọ chưa chú trọng.

Nhìn nhận thêm về khía cạnh ý thức, trách nhiệm của chủ công trình cho thuê trọ, Chủ tịch UBND xã Tân Xã (huyện Thạch Thất) Trần Văn Hòa cho biết, sau một số vụ cháy nhà trọ, động thái mạnh mẽ của cấp thẩm quyền trong việc tổng kiểm tra, rà soát loại hình nhà ở cho thuê trọ, nhà cao tầng nhiều phòng khép kín... đã làm thay đổi nhận thức, thái độ, trách nhiệm của một bộ phận người kinh doanh cơ sở cho thuê trọ. Vì vậy, địa phương tiếp tục đẩy mạnh tuyên truyền, giám sát chặt chẽ các cơ sở cho thuê trọ nhằm bảo đảm các điều kiện về phòng cháy, chữa cháy.

Theo yêu cầu của lãnh đạo thành phố Hà Nội, các quận, huyện phải hoàn thành công tác rà soát, tổng kiểm tra việc chấp hành pháp luật đối với loại hình nhà ở nhiều căn hộ (thường gọi là chung cư mini), cơ sở kinh doanh dịch vụ cho thuê trọ trên toàn địa bàn thành phố để có cơ chế, chính sách điều chỉnh kịp thời. Tuy nhiên đến nay, nhiều quận, huyện vẫn chưa hoàn thành công việc này. Với sự chậm trễ đó, Sở Xây dựng đề xuất UBND thành phố xem xét, chỉ đạo phê bình nghiêm khắc UBND các quận, huyện: Hà Đông, Thanh Oai, Thanh Xuân, Cầu Giấy, Phú Xuyên, Hoài Đức, Long Biên...

Rất tiếc, ngay sau vụ cháy xảy ra ở quận Cầu Giấy rạng sáng 24-5, dù phóng viên Báo Hànộimới đã liên hệ, đặt lịch với lãnh đạo một số huyện như: Thanh Trì, Thạch Thất, Hoài Đức..., nhưng đều không nhận được hồi âm hoặc chỉ trả lời “đang giao cơ quan chức năng kiểm tra, rà soát”...

Ngay trong chiều 24-5, Chủ tịch UBND thành phố Hà Nội Trần Sỹ Thanh đã ký ban hành Công điện số 04/CĐ-UBND về việc tăng cường công tác phòng cháy, chữa cháy và cứu nạn, cứu hộ đối với nhà trọ trên địa bàn thành phố Hà Nội. Chủ tịch UBND thành phố giao UBND quận, huyện, thị xã tổ chức rà soát, kiểm tra 100% cơ sở nhà trọ trên địa bàn, hoàn thành trước ngày 15-6-2024.

Đáng mừng hơn là, ngày 10-5-2024, Chính phủ cũng đã ban hành Nghị định số 50/2024/NĐ-CP (hiệu lực từ ngày 15-5-2024) về sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 136/2020/NĐ-CP ngày 24-11-2020 của Chính phủ quy định chi tiết một số điều và biện pháp thi hành Luật Phòng cháy và chữa cháy và Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Phòng cháy và chữa cháy, Nghị định số 83/2017/NĐ-CP ngày 18-7-2017 của Chính phủ quy định về công tác cứu nạn, cứu hộ của lực lượng phòng cháy, chữa cháy.

Hy vọng, với những quy định đã được sửa đổi kịp thời, cùng với sự quyết tâm trong thực hiện, không né tránh, không bao che vi phạm của cơ quan chức năng và rõ cơ chế về mặt trách nhiệm, loại hình nhà cho thuê trọ sẽ được quản lý chặt chẽ, phù hợp với thực tế, từng bước khắc phục những thiếu sót, bất cập đang tồn tại hiện nay.