Rực rỡ nghệ thuật đường phố

Giàu có hơn, rực rỡ hơn

Trước khi phương tiện ghi âm và thiết bị giải trí điện tử cá nhân ra đời, biểu diễn đường phố (hát dạo, biểu diễn rong) là cách thức phổ biến nhất để các nghệ sĩ tiếp cận khán giả của mình, và điều này được thực hành ở hầu khắp thế giới từ xưa đến nay. Nghệ thuật thế giới ghi nhận lịch sử lâu đời cũng như sự phong phú đáng ngạc nhiên của nghệ thuật đường phố. Chẳng hạn, cùng với tập quán sống di cư, người Di-gan đã mang nghệ thuật, trong đó nổi bật là những điệu nhảy bốc lửa, khả năng làm xiếc và chiêm tinh đi đến rất nhiều vùng đất mới. Hình ảnh những cô gái Di-gan đầy sức sống nhưng cũng hết sức bí ẩn trong điệu nhảy mê hoặc đã đi vào văn chương, phim ảnh. Ở châu Âu, hình ảnh nghệ sĩ biểu diễn rong thường gắn liền với nghệ thuật tạp kỹ, một chút xiếc, ảo thuật, nhảy múa và ca hát. Còn ở châu Á, các gánh hát rong chủ yếu biểu diễn kịch hát dân tộc...

Công chúng Việt Nam từ lâu đã biết đến nhà thơ mù, người hát rong vĩ đại thời Hy Lạp cổ đại Homer (được cho là sống vào khoảng thế kỷ VIII - VII trước Công nguyên) với hai kiệt tác “Iliad” và “Odyssey”. Hay sau này, hình ảnh người nghệ sĩ hát rong giàu tình yêu thương trong cuốn tiểu thuyết nổi tiếng “Không gia đình” của nhà văn Pháp Hector Malot cũng đã khắc vào lòng người đọc ấn tượng về người nghệ sĩ đường phố nghèo nhưng có cuộc sống đầy màu sắc.

Trong cuộc sống hiện đại, hình ảnh những nghệ sĩ biểu diễn ở đường phố, ga tàu, trong những hội chợ, các festival... đã trở thành một phần của những điểm đến văn hóa nổi bật trên thế giới. Lễ hội hóa trang Venice (Italia) là một trong những lễ hội có sức hút bậc nhất. Trong suốt 2 tuần lễ, những người tham dự dường như được sống trong một thế giới khác, ở một thời điểm lịch sử khác, lộng lẫy, xa hoa và huyền bí. Các con đường, quảng trường, công sở đều hóa thành sàn biểu diễn văn nghệ, xiếc, ảo thuật, nhảy múa vô cùng nhộn nhịp, thu hút số lượng lớn du khách trên khắp thế giới. Nổi tiếng sôi động và hấp dẫn bởi âm nhạc, màu sắc rực rỡ, khó có lễ hội nào bì nổi với Carnival ở Rio De Janeri, Brazil. Vũ điệu Samba quyến rũ khiến bất kỳ ai cũng nhún nhẩy theo điệu nhạc, hòa mình theo đoàn diễu hành để sống trong không khí hân hoan.

Các nghệ sĩ thực hành nghệ thuật đường phố hiện nay có thể làm bất cứ điều gì để mang đến trải nghiệm thú vị cho người xem. Đây cũng là môi trường lý tưởng cho những hoạt động thể nghiệm sáng tạo nghệ thuật, “cái nôi” cho sự ra đời của những loại hình nghệ thuật đương đại tự do phóng khoáng.

Nghệ thuật là hồi sinh và kết nối

Trong cuốn sách “Underground Harmonies: Music and Politics in the Subways of New York” xuất bản năm 1995 - công trình được coi là đầu tiên viết về mối quan hệ giữa các nghệ sĩ biểu diễn ở tàu điện ngầm New York với chính trị, các nghiên cứu xã hội học của tác giả Susie J. Tanenbaum cho thấy ở những nơi mà nghệ sĩ đường phố thường xuyên biểu diễn, tỷ lệ tội phạm có khuynh hướng giảm. Nghiên cứu này cho thấy tính đúng đắn của việc mở rộng không gian nghệ thuật công cộng trong các đô thị lớn.

Bên cạnh đó, nghệ thuật biểu diễn công cộng còn góp phần hồi sinh nhiều thành phố, thúc đẩy phát triển du lịch, nâng cao đời sống tinh thần và vật chất cho người dân. WaterFire, một sự kiện nghệ thuật công cộng ở Providence, Rhode Island (Mỹ) là một ví dụ về thành công trong việc khơi dậy tinh thần đô thị mới, giúp hồi sinh thành phố. Được khởi xướng bởi nghệ sĩ Barnaby Evans vào năm 1994, WaterFire nhanh chóng được yêu thích và trở thành một nghi lễ cộng đồng vào năm 1997. Sự kiện này bao gồm âm nhạc, biểu diễn, nghi lễ đốt lửa... đã thu hút số lượng rất lớn khách tham gia, giúp khơi dậy niềm tự hào, sự tương tác, kết nối giữa con người với nhau. Chính sự kiện này cũng giúp thành phố vực dậy nền kinh tế. WaterFire giờ đây đã trở thành biểu tượng về tinh thần cộng đồng.

Đến từ đường phố, bước vào nhà hát rồi quay trở lại đường phố - sự thay đổi linh hoạt về không gian biểu diễn của nghệ thuật khiến đời sống tinh thần của con người trên khắp thế giới phong phú hơn. Bước ra đường phố, nghệ sĩ chạm vào đời sống và khiến đời sống thăng hoa.