Quy hoạch, phát triển không gian ngầm: Vấn đề không đơn giản

Theo ông Hoàng Tùng, Phó Giám đốc Sở Quy hoạch - Kiến trúc thành phố, dự kiến đến năm 2019, thành phố sẽ hoàn chỉnh quy hoạch phát triển không gian ngầm với ưu tiên tập trung phát triển không gian ngầm khu trung tâm thành phố (vùng lõi 930ha) và Khu đô thị mới Thủ Thiêm (quận 2). Đây là mô hình mẫu sau đó sẽ nhân rộng ra các khu vực khác. Không gian ngầm khu trung tâm sẽ chạy dọc theo các tuyến đường sắt đô thị (metro) đang xây dựng. Dự kiến thành phố sẽ có 8 tuyến metro xuyên tâm, với hơn 73km đoạn tuyến đi ngầm và hơn 72 nhà ga ngầm, trong đó nhà ga trung tâm Bến Thành (quận 1) được quy hoạch là một tổ hợp không gian ngầm lớn giao thoa giữa 4 tuyến đường sắt đô thị và khu trung tâm thương mại ngầm.

Tuy nhiên, theo các chuyên gia, kế hoạch phát triển không gian ngầm của TP Hồ Chí Minh sẽ vấp phải một số khó khăn về quản lý dữ liệu và xử lý kết nối các công trình hạ tầng trong lòng đất như: Đường dây điện, cống thoát nước, cấp nước, dây viễn thông... Ông Phan Hữu Duy Quốc, Phó Văn phòng đại diện Tập đoàn Xây dựng Shimizu (Nhật Bản) cho biết, tại TP Hồ Chí Minh một số công trình ngầm gặp nhiều rủi ro khi xây dựng bởi cơ sở dữ liệu dưới lòng đất không có hoặc thiếu thông tin. Tình huống này đã từng xảy ra khi thi công tuyến metro số 1, bởi lúc đào ống nước lên không biết đơn vị nào quản lý...

Tương tự, kỹ sư Hà Ngọc Trường, Phó Chủ tịch Hội Cầu đường cảng TP Hồ Chí Minh cho biết, khi nhóm chuyên gia, nhà khoa học làm đề tài về các "hố tử thần" phải rất vất vả khi xin dữ liệu. Mặt khác, khi đào một "hố tử thần" lên thì đụng tới 15 đơn vị quản lý về điện, cấp nước, thoát nước, internet..., khiến nhóm nghiên cứu rất khó khăn trong thực hiện.

Theo các chuyên gia, thiếu cơ sở dữ liệu chung về quản lý các công trình ngầm hiện hữu gây khó cho thành phố trong lập quy hoạch xây dựng không gian ngầm đầy đủ và hoàn chỉnh. Vì vậy, cần phải có đơn vị làm đầu mối tập hợp đầy đủ dữ liệu, đồng bộ về hạ tầng kỹ thuật ngầm như đường dây điện, viễn thông, cấp nước, thoát nước..., từ đó phục vụ cho việc lập quy hoạch phát triển không gian ngầm nói chung.

Ở góc độ quy hoạch, theo Tiến sĩ Võ Kim Cương, nguyên Phó Kiến trúc sư trưởng TP Hồ Chí Minh, vấn đề cốt lõi của việc quy hoạch không gian ngầm là vị trí nào được và không được xây dựng. Do đó, khâu khảo sát, đánh giá về địa chất, thủy văn phải được thực hiện đầu tiên trong công tác lập quy hoạch. Bên cạnh đó, yếu tố khống chế không gian ngầm rất quan trọng, trong đó quy hoạch về các tuyến đường giao thông, metro cần coi trọng. Vì thế, việc lập quy hoạch nên dựa theo các tuyến metro, sau đó mới chia lớp không gian để quản lý.

Về giải pháp tổng thể, Tiến sĩ Lê Nguyễn Minh Quang, Trưởng ban Ban Quản lý đường sắt đô thị thành phố cho biết, trước hết, thành phố cần hoàn thiện hệ thống pháp luật về quản lý không gian ngầm, trong đó, cần bổ sung và ban hành hệ thống quy chuẩn, tiêu chuẩn thiết kế các công trình ngầm. Tiếp đó, cần xây dựng cơ sở dữ liệu và quản lý thống nhất bởi một đơn vị đầu mối. Cuối cùng, cần bảo đảm sự kết nối giữa các tuyến đường sắt đô thị với hệ thống giao thông công cộng nhằm tạo đồng bộ cho hạ tầng không gian ngầm.