Quốc hội nên giữ quyền quy định đối tượng chịu thuế

Tăng thuế với túi ni-lông

Dự án Luật thuế bảo vệ môi trường (BVMT) sau khi được Ủy ban thường vụ Quốc hội tiếp thu, chỉnh lý đã được hoàn chỉnh theo hướng luật hóa tối đa các quy định nhằm bảo đảm tính cụ thể, minh bạch, ổn định, phù hợp với quy định của pháp luật về thẩm quyền ban hành chính sách thuế như bổ sung quy định chi tiết về đối tượng chịu thuế, trong đó xác định rõ từng mặt hàng chịu thuế (ví dụ, trong nhóm than, quy định rõ than chịu thuế là than nâu, than đá, than antraxit, than mỡ; không quy định chung là “than” như trong Dự thảo luật đã trình Quốc hội); Quy định rõ bản chất của một số mặt hàng như dung dịch HCFC, loại túi nilông thuộc diện chịu thuế tại Điều 2 của Dự thảo luật...; Quy định cụ thể về người nộp thuế trong trường hợp khai thác nhỏ lẻ; Quy định rõ khung thuế cụ thể đối với từng loại sản phẩm…

Về người chịu thuế BVMT, theo UBTVQH, thuế BVMT được xây dựng trên nguyên tắc người nào sử dụng sản phẩm gây ô nhiễm thì phải nộp thuế nên việc quy định người tiêu dùng là người chịu thuế; người sản xuất, người nhập khẩu là người nộp thuế là hợp lý.

Về việc bỏ quy định về thu phí xăng, dầu, UBTVQH cho rằng, việc chuyển từ thu phí xăng, dầu sang thu thuế BVMT đối với xăng, dầu là hợp lý vì đối chiếu với bản chất của sắc thuế BVMT thì khoản thu từ phí xăng, dầu hiện hành thực chất là khoản thu mang bản chất của thuế BVMT vì khoản thu này áp dụng đối với việc sử dụng hàng hóa (là xăng, dầu) gây ô nhiễm MT, không áp dụng cho quá trình sản xuất gây ô nhiễm để có thể tiếp tục áp dụng việc thu phí MT. Mặt khác, việc sử dụng nguồn thu từ phí xăng, dầu mang bản chất của nguồn thu từ thuế vì theo quy định của pháp luật hiện hành thì số thu phí xăng, dầu là khoản thu phân chia giữa ngân sách TW và ngân sách địa phương, không phân biệt mục đích sử dụng, không bù đắp trực tiếp cho xử lý ô nhiễm MT tại địa phương như các khoản phí MT khác.

Tuy nhiên, do trước đây, trong hệ thống pháp luật của Việt Nam chưa có Luật thuế BVMT nên đã áp dụng quy định thu phí xăng, dầu, mặc dù việc áp dụng hình thức thu phí chưa thật phù hợp với bản chất nguồn thu. Nay bằng việc ban hành Luật thuế BVMT thì cần thiết chuyển từ thu phí xăng, dầu sang thu thuế BVMT.

Thứ hai, việc chuyển từ thu phí xăng, dầu sang thu thuế BVMT đối với mặt hàng xăng, dầu không có nghĩa là không bảo đảm tính công bằng đối với các mặt hàng khác, trong đó có than vì: Mặc dù mặt hàng xăng, dầu chịu thuế BVMT, song trong quá trình khai thác, chế biến dầu thô, xăng, dầu phát thải gây ô nhiễm môi trường, nhà sản xuất vẫn phải nộp phí MT như đối với việc khai thác, chế biến than. Hiện nay các cơ sở chế biến xăng, dầu phải nộp các khoản phí MT đối với nước thải; cơ sở khai thác dầu thô phải nộp phí hoạt động khai thác khoáng sản. Cho dù có áp dụng Luật thuế BVMT đối với xăng, dầu thì doanh nghiệp khai thác, chế biến xăng, dầu vẫn phải tiếp tục thực hiện nghĩa vụ nộp các khoản phí này.

Về phương pháp tính thuế, UBTVQH đề nghị áp dụng mức thuế tuyệt đối, với lý do là việc ban hành luật thuế BVMT nhằm hướng tới điều chỉnh hành vi, nâng cao ý thức bảo vệ môi trường, không đặt quá cao mục tiêu thu ngân sách. Mặt khác, xét về tính chất, thuế BVMT khác với nhiều sắc thuế khác nên mức thuế phải nộp không phụ thuộc vào việc tăng hay giảm giá bán các loại hàng hóa. Thêm nữa, mức thuế được xác định theo khung, do đó, trong trường hợp cần thiết vẫn có thể điều chỉnh linh hoạt để phù hợp với tình hình thực tế.

Về mức thuế đối với xăng, dầu, có ý kiến cho rằng, hiện nay xăng, dầu đã phải chịu nhiều loại thuế, phí, do đó cần quy định mức thuế phù hợp để tránh làm tăng giá xăng, dầu và nên thu hẹp khung thuế đối với mặt hàng này.

Theo UBTVQH, với khung thuế áp dụng cho xăng, dầu do Chính phủ trình thì chỉ khi áp dụng mức sàn (1000đ/lít) và bỏ quy định về phí xăng, dầu ở mức tương đương thì mới không làm tăng giá xăng, dầu (do mức thuế sàn đối với xăng, dầu được xác định bằng mức phí xăng, dầu hiện hành). Do vậy, tại thời điểm hiện nay, chỉ nên áp dụng mức sàn của khung thuế (1000đ/lít). Nếu tăng lên mức cao hơn mức sàn thì Chính phủ cần điều chỉnh các loại thuế khác đối với xăng, dầu để mức thu trên một lít xăng, dầu không tăng, không gây ảnh hưởng đến giá cả. Mặt khác, xăng, dầu là mặt hàng liên quan đến thị trường thế giới. Do vậy, để bảo đảm linh hoạt trong điều hành, nên giữ mức trần và mức sàn như Dự thảo luật, tức là từ 1.000-4.000 đ/lít.

Đối với túi nilông thuộc diện chịu thuế, tiếp thu ý kiến ĐBQH, để góp phần hạn chế sử dụng mặt hàng này, Điều 8 của Dự thảo luật đã điều chỉnh mức sàn từ 20.000 đồng lên 30.000 đồng và mức trần từ 30.000 đồng lên 50.000 đồng/kg (thay vì mức 20.000 đồng đến 30.000 đồng trong Dự thảo luật đã trình Quốc hội).

QH nên giữ quyền quy định đối tượng chịu thuế

Góp ý cho dự thảo luật, đại biểu Nguyễn Thị Bạch Mai, Nguyễn Minh Thuyết, An Chung, Nguyễn Thị Kim Thúy… cùng nhiều đại biểu đề nghị bỏ khoản 9 Điều 3 trong Dự án Luật. Khoản này quy định, “trường hợp xét thấy cần thiết phải bổ sung đối tượng chịu thuế khác cho phù hợp với từng thời kỳ thì Chính phủ trình UBTVQH xem xét, quy định”.

“Luật do Quốc hội thông qua thể hiện ý chí của nhân dân, nhân dân giao Quốc hội quyền ràng buộc Chính phủ mà giờ Quốc hội lại buông... Nếu Quốc hội làm luật sót thì Quốc hội phải chịu trách nhiệm và phải sửa đổi, bổ sung”, đại biểu Nguyễn Minh Thuyết nói.

Từ quan điểm này, đại biểu Nguyễn Minh Thuyết đề nghị cũng không nên giao cho Chính phủ hướng dẫn những nội dung cần thiết của Luật để đáp ứng yêu cầu quản lý của Nhà nươc như tại Điều 13 của dự án Luật.

Về thuốc lá, các đại biểu An Chung, Bạch Mai đề nghị nên đưa vào đối tượng chịu thuế, vì đây là sản phẩm khi sử dụng không chỉ gây hại cho sức khỏe mà còn cho cả môi trường xung quanh.

Với sản phẩm túi ni-lông, đây là đối tượng bị đánh thuế nhưng đại biểu Bạch Mai cần nghiên cứu kỹ những bao bì làm bằng ni-lông có bị điều chỉnh hay không?

Việc tính thuế theo giá tuyệt đối hay tương đối cũng được nhiều đại biểu cho ý kiến.

Nhiều ý kiến đề nghị, nên tính theo giá trị tương đối, tính theo %, chứ nếu tính giá tuyệt đối thì khi trượt giá sẽ lại phải điều chỉnh.

“Chúng ta cũng phải đánh thuế vào số lượng hàng hóa sản xuất ra chứ không nên tính theo số bán ra, vì rất khó xác định chính xác số bán ra, đồng thời kể cả khi sản phẩm để tồn kho, ko bán hết mang chôn lấp thì cũng có hại cho môi trường”, đại biểu Thuyết đề nghị.

Nhưng đại biểu Đinh Xuân Thảo (Kiên Giang) lại đồng thuận với quy định trong dự luật là đánh thuế theo giá trị tuyệt đối. Theo ông, đánh thuế tuyệt đối hợp lý hơn. Ông dẫn chứng bằng một mặt hàng chịu thuế, đó là xăng. Thực tế, xăng có giá thành càng cao thì chất lượng xăng càng tốt, mức gây hại cho môi trường càng thấp. Nếu chúng ta đánh thuế thưo mức tương đối thì không khuyến khích được người sử dụng công nghệ cao.

Tiếp thu ý kiến các đại biểu, Bộ trưởng Vũ Văn Ninh, thành viên Ban soạn thảo, hứa sẽ nghiên cứu, chỉnh lý các ý kiến để đảm bảo tính khả thi của dự án Luật.

Về một số sản phẩm mà các đại biểu đề nghị nên đưa vào đối tượng chịu thuế như thuốc lá, đại biểu Vũ Văn Ninh giải thích, Luật chỉ đánh trực tiếp vào những sản phẩm gây ô nhiễm lớn. Hiện mặt hàng thuốc lá chưa có nước nào trên thế giới đánh thuế bảo vệ môi trường mà chỉ điều tiết qua thuế.

Ông Ninh cũng đề nghị nên chọn mức thuế suất tuyệt đối vì khác với các loại thuế khác, thuế môi trường chỉ nên tác động vào giá ở mức độ nhất định. Việc chọn mức thuế tuyệt đối sẽ giúp hạn chế tác động của thuế vào giá.