Phát hiện lãng phí lớn trong mua sắm thiết bị y tế

Kiểm toán Nhà nước tiến hành kiểm toán về chuyên đề công tác đầu tư, mua sắm, quản lý và sử dụng trang thiết bị y tế năm 2015 đã phát hiện ra sự lãng phí lớn trong việc mua sắm thiết bị khám chữa bệnh tại rất nhiều bệnh viện và Sở Y tế trên toàn quốc.

Cụ thể, Bộ Y tế chưa phân nhóm vật tư, hóa chất theo chủng loại, tiêu chuẩn kỹ thuật phù hợp với loại dịch vụ y tế; chưa xây dựng bộ dữ liệu giá trúng thầu của các mặt hàng hóa chất, vật tư tiêu hao trong cả nước để cung cấp cho các cơ sở y tế làm căn cứ xây dựng giá kế hoạch.

Bên cạnh đó, việc phê duyệt giá kế hoạch giữa các bệnh viện hầu hết là khác nhau cho một loại vật tư, hóa chất của cùng một nhà cung cấp và có sự chênh lệch rất lớn giữa giá được phê duyệt cao nhất và thấp nhất.

Điển hình như, một hộp Cleaning Solution (Clean A), 1x500ml: Bệnh viện Chợ Rẫy 1.597.000 đồng, Bệnh viện Hữu nghị Việt - Đức 5.067.000 đồng; Một thùng Diff Timepac, 2x2075ml: Viện Huyết học Truyền máu trung ương có giá 42.607.000 đồng, còn tại Bệnh viện Chợ Rẫy 14.163.950 đồng.

Về vật tư, có loại gấp 6,7 lần, như 1 chiếc kim cánh bướm: Bệnh viện Việt - Đức có đơn giá là 1.090 đồng, trong khi đó tại Bệnh viện Chợ Rẫy giá lại là 7.350 đồng. Có loại vật tư y tế gấp 4,8 lần, như 1 dây truyền huyết thanh của Bệnh viện Bạch Mai có giá là 3.675 đồng, trong khi tại Bệnh viện Hữu Nghị Việt - Đức mức giá lên tới 18.000 đồng.

Về hóa chất của cùng một nhà cung cấp, có loại gấp 5,8 lần (01 hộp Series Retic Pak reagen kit, 1x380ml+1.900ml tại Viện Huyết học Truyền máu trung ương có giá 16.718.000 đồng, trong khi ở Bệnh viện Thống nhất mức giá lại là 2.874.375 đồng.

Qua kiểm tra, kết quả kiểm toán quyết toán ngân sách nhà nước năm 2015 cho thấy, việc xây dựng giá kế hoạch mua sắm căn cứ theo chứng thư thẩm định giá đối với những mặt hàng không cần phải thẩm định giá và không xem xét đến trường hợp một số nhà thầu báo giá thấp hơn giá thẩm định. Sự việc này xảy ra tại các tỉnh: Gia Lai, Đăk Nông, Kon Tum.

Cá biệt, qua kiểm toán phát hiện gói thầu gây thiệt hại 10,77 tỷ đồng, Kiểm toán Nhà nước đã kiến nghị thu hồi về ngân sách nhà nước.

Về quản lý, sử dụng trang thiết bị y tế là tài sản cố định, qua kiểm toán tại Bộ Y tế cho thấy một số đơn vị sử dụng trang thiết bị y tế kém hiệu quả do xác định nhu cầu mua sắm chưa phù hợp với điều kiện cơ sở hạ tầng và nguồn nhân lực. Sự việc này diễn ra tại các bệnh viện như: Bệnh viện Lão khoa trung ương, Bệnh viện Răng hàm mặt trung ương TP Hồ Chí Minh, Bệnh viện Hữu Nghị Việt - Đức, Bệnh viện Mắt trung ương, Bệnh viện Tai mũi họng trung ương, Bệnh viện Da liễu trung ương.

Một số đơn vị có thiết bị chưa hết thời gian hao mòn nhưng đã bị hỏng, không sử dụng được như tại Bệnh viện Đa khoa trung ương Thái Nguyên: Máy theo dõi trẻ em S510 Colin, máy đo độ tập trung tuyến giáp, máy X Quang Tăng sáng Siemens, máy theo dõi nhi khoa; Bệnh viện Răng hàm mặt trung ương Hà Nội: Nồi hấp tiệt trùng; Bệnh viện Nhiệt đới trung ương: Hệ thống tagMan PCR-Roche, hệ thống máy chụp XQ cao tần, hệ thống XQ kỹ thuật số Konica...; Bệnh viện C Đà Nẵng; Bệnh viện Da liễu trung ương.

Từ kết quả kiểm toán 11 tỉnh, thành phố cho thấy 1.225 trang thiết bị hỏng hoặc hiệu quả sử dụng thấp với nguyên giá 371,836 tỷ đồng. Trong đó số trang thiết bị hỏng không khắc phục được 649 thiết bị (68,554 tỷ đồng); trang thiết bị hỏng chưa được sửa chữa 120 thiết bị (151,763 tỷ đồng); trang thiết bị chưa hoặc ít sử dụng 456 thiết bị (151,519 tỷ đồng).

Theo Kiểm toán Nhà nước, đáng lưu ý có nhiều thiết bị được đầu tư mới nhưng chưa đưa vào sử dụng hoặc mới đưa vào sử dụng đã hỏng.

Đơn cử như, tại thành phố Hải Phòng, Trung tâm Y tế dự phòng có 2 thiết bị (lò nung, tủ hút an toàn hóa học) được dự án ADB thuộc Cục Y tế Dự phòng cấp năm 2011 đến thời điểm kiểm toán vẫn để trong phòng làm việc, sử dụng làm tủ đựng tài liệu.

Tại Cần Thơ, Bệnh viện Đa khoa quận Thốt Nốt có 1 máy phân tích huyết học tự động Model MS9-3s (bàn giao tháng 12-2014); Bệnh viện Đa khoa Cần Thơ có 01 máy X-Quang đo loãng xương (từ nguồn dự án ODA, bàn giao năm 2009) đều đã lỗi, hỏng từ khi đưa vào sử dụng, hiện đang tồn kho.

Tại tỉnh Bình Dương, có 34 thiết bị của Trung tâm Y tế thị xã Bến Cát, Thuận An được cấp từ những năm 2010 mới 100% nhưng chưa được sử dụng do không phù hợp hoặc không có nhu cầu.

Có 133 thiết bị tại 09 trung tâm y tế thuộc tỉnh An Giang từ nguồn đầu tư mua sắm của dự án xây dựng trung tâm y tế huyện và dự án do Bộ Y tế cấp phát, hiện chưa đưa vào sử dụng.

Tại tỉnh Đắk Nông, Sở Y tế có 2 kính hiển vi 2 mắt hiệu Olympus CX22LED nằm trong bộ dụng cụ, thiết bị phục vụ nuôi cấy, soi và phân lập vi khuẩn, 01 máy phân tích sinh hóa tự động 35 thông số hiệu Global 240 (giá mua 850 triệu động) chưa sử dụng, vẫn đang để trong kho.

Tỉnh Gia Lai, một số trang thiết bị được cấp về nhưng thực tế bệnh viện không có nhu cầu sử dụng nên phải trả lại Sở Y tế (Bệnh viện Lao và Bệnh phổi).

Theo Tổng kiểm toán Nhà nước Hồ Đức Phớc, Bộ Y tế cũng như hầu hết các địa phương được kiểm toán chưa xây dựng kế hoạch trung hạn và kế hoạch dài hạn về đầu tư mua sắm trang thiết bị y tế để làm căn cứ xác định nhu cầu mua sắm trang thiết bị hàng năm.

Bộ Y tế chưa có hướng dẫn, quy định đối với hoạt động liên doanh, liên kết theo hình thức đặt máy bán hóa chất xét nghiệm chỉ để bán hóa chất nên trong công tác quản lý còn nhiều bất cập.

Về công tác đấu thầu, chưa ban hành các văn bản quy định cụ thể về đấu thầu trang thiết bị y tế, đặc biệt là công tác xây dựng, phê duyệt kế hoạch đấu thầu mua sắm hóa chất, vật tư tiêu hao còn nhiều bất cập.

Trước thực trạng trên, Kiểm toán Nhà nước đề nghị Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo các Bộ, cơ quan trung ương, địa phương và đơn vị được kiểm toán kiểm điểm, xử lý trách nhiệm tập thể, cá nhân đối với các khuyết điểm và sai phạm đã nêu.