Phấn đấu bảo đảm công bằng

Trước quy định mới về phương pháp tính thuế, nhiều HKD tỏ ra băn khoăn về việc thu nhập chịu thuế đã hạ xuống ngưỡng thấp hơn, đồng thời các hộ cũng không được tính giảm trừ gia cảnh so với quy định trước đây. Tính công bằng giữa các HKD cũng được đề cập khi quy trình áp thuế mới sẽ khiến một số hộ kinh doanh quy mô lớn có số nộp thuế thấp hơn. Tuy nhiên, đại diện Tổng cục Thuế khẳng định, trước khi ban hành quyết định này, cơ quan thuế đã điều tra, đánh giá tác động tăng, giảm thuế để bảo đảm về tổng thể không làm tăng số thuế phải nộp so với năm 2014.

Còn nhiều băn khoăn

Thông tin về việc các HKD sẽ nộp thuế theo phương pháp khoán từ đầu năm 2015 sau khi được công bố đã lập tức trở thành tâm điểm chú ý của dư luận. Bởi, theo ước tính sẽ có hơn 3 triệu HKD cá thể sẽ áp thuế theo phương pháp mới. Cụ thể, theo luật sửa đổi bổ sung một số điều của các luật về thuế, trong đó sửa đổi thuế thu nhập cá nhân (TNCN) có hiệu lực từ ngày 1-1-2015, các HKD, cá nhân cho thuê tài sản (nhà, đất, xưởng, ô tô...) có doanh thu hơn 100 triệu đồng mỗi năm sẽ phải nộp thuế TNCN, giá trị gia tăng (VAT) theo mức thuế khoán 0,5-5% tùy theo ngành, nghề. Đặc biệt, theo quy định mới, các HKD cũng sẽ không được giảm trừ gia cảnh so với quy định trước đây.

Trước thông tin về quy định áp thuế mới với các HKD, chị Nguyễn Bích Ngọc, một tiểu thương tại quận Long Biên cho biết, người kinh doanh đa phần muốn chấp hành đúng các luật thuế. Tuy nhiên, mong muốn lớn nhất của người dân là phải bảo đảm tính công bằng, bởi khi áp thuế theo phương pháp mới, nhiều HKD quy mô lớn sẽ nộp thuế ít hơn so với quy định cũ. Trong khi đó, các hộ làm ăn quy mô nhỏ lại phải nộp thuế nhiều hơn do không còn được giảm trừ gia cảnh. Cùng chung quan điểm, chị Lê Minh Tâm, một HKD tại quận Hoàn Kiếm cũng băn khoăn về việc xác định doanh thu để áp thuế khoán. Trên thực tế, đặc thù của các HKD là buôn bán nhỏ lẻ và không có hóa đơn. Vì vậy, rất khó xác định chính xác lượng hàng bán ra mỗi ngày để làm căn cứ tính thuế cho cả tháng. Thêm vào đó, với lực lượng cán bộ thuế mỏng như hiện nay, khó lòng có thể kiểm soát doanh thu chi tiết của từng HKD cá thể. Điều này sẽ dẫn đến tình trạng các hộ làm ăn minh bạch, kê khai thuế trung thực sẽ khó được bảo đảm công bằng nếu có hộ khai báo thấp hơn doanh thu thực tế, thậm chí thỏa thuận với cán bộ thuế để không phải nộp thuế theo quy định. Nhiều tiểu thương cũng cho rằng, việc kinh doanh hiện đang rất khó khăn do người dân có tâm lý "thắt lưng buộc bụng". Việc tăng thuế dù ít hay nhiều cũng sẽ ảnh hưởng tới thu nhập của các HKD, vốn kinh doanh nhỏ lẻ và có thu nhập thấp trong xã hội.

Cần cân nhắc kỹ

Đó là khẳng định của bà Tạ Thị Phương Lan, Vụ phó Vụ Quản lý thuế TNCN, Tổng cục Thuế (Bộ Tài chính) về việc áp thuế khoán với HKD từ đầu năm 2015. Biểu thuế TNCN áp dụng đối với hộ, cá nhân kinh doanh ban hành tại Luật số 71 đã sửa đổi căn bản về cách tính thuế TNCN theo hướng đơn giản, minh bạch, giúp người dân tự tính được số thuế phải nộp và giám sát việc thực thi công vụ của cán bộ thuế. Việc sửa đổi về phương pháp tính thuế đối với HKD áp dụng từ năm 2015 không vì tăng thu cho ngân sách nhà nước, mà chỉ nhằm đơn giản thủ tục hành chính cho người dân. Theo bà Phương Lan, khi chuyển từ tính thuế lũy tiến sang tính thuế toàn phần có thể xảy ra trường hợp người đang nộp thuế ở mức cao nay sẽ nộp ít hơn. Hoặc cũng có trường hợp người chưa đến mức nộp thuế năm 2014, nhưng năm 2015 sẽ phải nộp thuế. Cụ thể, với HKD năm 2014 chưa đến mức phải nộp thuế TNCN thì năm 2015 tổng số thuế phải nộp (gồm cả GTGT và TNCN) chỉ tăng thêm 150.000 - 300.000 đồng/tháng. Đơn cử, tại quận Hoàn Kiếm (Hà Nội) sẽ tăng khoảng 190.000 đồng/tháng, tại quận Bình Tân (TP Hồ Chí Minh) khoảng 250.000 đồng/tháng. Mức tăng này không quá cao so với tăng trưởng kinh tế năm 2014, với mức tăng GDP gần 6% và CPI khoảng 2%. Tổng cục Thuế cũng đã đánh giá tác động tăng/giảm thuế để bảo đảm không làm tăng số thuế phải nộp của HKD so với năm 2014.

Liên quan tới việc mỗi địa bàn có một số HKD lớn được lợi về số thuế theo cách tính mới, Tổng cục Thuế đã chỉ đạo các địa phương kiểm tra thực tế, ấn định lại doanh thu khoán, bảo đảm phù hợp thực tế để không thất thu thuế. Phương pháp tính thuế khoán được xây dựng dựa trên thuế suất thuế thu nhập doanh nghiệp (TNDN) đang áp dụng đối với các DN cùng lĩnh vực, ngành nghề, để có sự tương đồng về cách xác định doanh thu, chi phí. DN thương mại có tỷ lệ chi phí hiện là 95%, phần lợi nhuận 5% còn lại sẽ chịu thuế TNDN với thuế suất 20%. Như vậy, tiền thuế tương ứng với 1% doanh thu, trừ thêm phần giảm trừ gia cảnh và tính ra HKD thương mại chịu thuế với tỷ lệ 0,5% trên doanh thu... Như vậy, tỷ lệ tính thuế TNCN 2015 đối với HKD đã gồm chi phí và giảm trừ gia cảnh.

Bộ Tài chính, Tổng cục Thuế đã yêu cầu cơ quan thuế các cấp dự kiến doanh thu và mức thuế khoán năm 2015 phù hợp với thực tế kinh doanh, bảo đảm không xảy ra việc HKD ngừng hoạt động hoặc thua lỗ do thuế tăng cao. Cơ quan thuế sẽ lắng nghe ý kiến phản hồi từ phía người nộp thuế nhằm đề xuất các nội dung sửa đổi, bổ sung những vấn đề vướng mắc theo hướng tạo thuận lợi tối đa cho người nộp thuế.