Nội chiến tại Sudan có nguy cơ gây bất ổn toàn bộ vùng Sừng châu Phi

Cuộc chiến giành quyền lực giữa Lực lượng vũ trang Sudan (SAF) do Tướng Abdel Fattah al-Burhan đứng đầu và Lực lượng Hỗ trợ nhanh (RSF) dưới sự điều hành của Tướng Mohamed Hamdan Dagalo bùng lên từ giữa tháng 4-2023 đang ngày càng có dấu hiệu lan rộng.

Dù nhiều cường quốc trên thế giới và khu vực đang nỗ lực bảo trợ một thỏa thuận ngừng bắn, song giao tranh vẫn thường xuyên nổ ra, khiến cộng đồng quốc tế lo ngại Sudan sẽ trở thành “thùng thuốc súng” gây bất ổn cho toàn bộ vùng Sừng châu Phi.

Tại Hội nghị Thượng đỉnh của Cơ quan Liên chính phủ về Phát triển (IGAD) gồm 8 quốc gia Đông Phi tổ chức tại Kampala (Uganda), Liên hợp quốc (LHQ), Liên minh châu Phi, Liên minh châu Âu và Mỹ lưu ý rằng, cuộc nội chiến đã khiến 12.000 người thiệt mạng, 7 triệu người phải di dời và khiến 19 triệu trẻ em phải nghỉ học.

Ông Michael Hammer, đặc phái viên của Mỹ tại vùng Sừng châu Phi, kêu gọi các phe phái ở Sudan tuân thủ nghĩa vụ của mình theo luật nhân đạo quốc tế và thực hiện các cam kết gần đây về ngừng bắn. Còn ông Ramtane Lamamra, đặc phái viên LHQ tại Sudan, cho rằng, cuộc chiến đang gây nguy hiểm cho sự ổn định của toàn bộ khu vực và hơn thế nữa. Bước đầu tiên là thực thi một lệnh ngừng bắn dưới sự giám sát chặt chẽ của quốc tế.

Trước đó, ngày 16-1, Chính phủ Sudan đã đình chỉ quan hệ với IGAD, cáo buộc khối này vi phạm chủ quyền của Sudan khi mời Tướng Mohamed Hamdan Dagalo tới dự hội nghị thượng đỉnh.

Từng là 2 tướng lĩnh cấp cao trong quân đội đóng vai trò quan trọng trong quá trình giải quyết xung đột tại Darfur, hai ông Abdel Fattah al-Burhan và Mohamed Hamdan Dagalo đã giữ mối quan hệ thân thiết trong thời gian dài và từng “bắt tay nhau” lên kế hoạch lật đổ chính quyền Tổng thống Omar al-Bashir vào tháng 4-2019. Sau đó, cả hai thống nhất lập Hội đồng Quân sự chuyển tiếp (TMC) do ông Abdel Fattah al-Burhan đứng đầu để điều hành đất nước. Ông Mohamed Hamdan Dagalo là Phó Chủ tịch TMC.

Dù ngoài mặt bắt tay để duy trì quyền lực cho phe quân sự, hứa hẹn tạo điều kiện để Sudan tổ chức tổng tuyển cử trước cuối năm 2023 và khôi phục chính quyền dân sự, nhưng trên thực tế, liên minh Dagalo - Burhan ngày càng rạn nứt khi hai ông tranh giành vai trò chủ chốt trong tổ chức bầu cử và vị thế hậu bầu cử.

Cuộc xung đột bùng phát ngày 15-4-2023 trong bối cảnh hai vị tướng này đang cố gắng đàm phán để thành lập một chính phủ chuyển tiếp được coi như “giọt nước tràn ly” trong mối quan hệ “bằng mặt, không bằng lòng” giữa hai ông.

Trên thực tế, do sở hữu khối tài sản khổng lồ nhờ xuất khẩu vàng từ các mỏ khai thác bất hợp pháp và chỉ huy hàng chục ngàn chiến binh thiện chiến, Tướng Dagalo từ lâu đã tỏ ra khó chịu khi chỉ là cấp phó của ông Burhan. Ông Dagalo không giấu giếm tham vọng trở thành người nắm quyền tuyệt đối.