Nở rộ xu hướng ăn chay ngày Tết

Phong phú cỗ chay

Dịp Tết, nhiều người đối diện với nỗi lo tăng cân vì cơ thể nạp quá nhiều loại thực phẩm giàu dinh dưỡng, lại không vận động nhiều như ngày thường. Do vậy, vài năm trở lại đây, một số gia đình đã thay đổi thói quen bằng cách chế biến các món chay thanh đạm. Theo bà Phạm Thị Vân Anh (phố Nguyễn Chí Thanh, Hà Nội), mâm cỗ chay ngày Tết cũng có những món cơ bản như mâm cỗ truyền thống, gồm giò, nem, canh măng khô, chả và không thể thiếu bánh chưng xanh - "linh hồn" của Tết cổ truyền Việt Nam. Tuy nhiên, nguyên liệu để chế biến các món chay đều từ thực vật. “Chẳng hạn, bánh chưng thay vì được gói bằng thịt lợn, đậu xanh thì gia đình tôi chuyển sang gói bằng đỗ xanh, hạt sen, đồng thời dùng lá giềng giã lấy nước trộn gạo để đem lại màu xanh cho bánh”, bà Vân Anh cho hay.

Là một trong nhiều gia đình Hà Nội dùng cỗ chay trong dịp Tết, bà Bùi Phương Liên (phố Hàng Buồm) kể, dịp Tết, các thành viên gia đình bác đều quây quần để chế biến các món chay. Mỗi người trổ tài làm một món nên mâm cơm chay lúc nào cũng đầy màu sắc, phong phú chứ không đơn điệu như nhiều người nghĩ về cỗ chay.

Cũng ăn chay vào dịp Tết nhưng nhiều gia đình ở Thủ đô chọn cách đặt cỗ chay chứ không tự nấu, khiến dịch vụ cung cấp đồ ăn chay có "đất" phát triển. Mâm cỗ chay không chỉ có các món cơ bản như xôi, giò, chả, gà, nem hoa quả... mà còn có những món đặc sản chay như tôm he, ngao 2 cồi, cá lăng hoặc cá vược chiên/sốt xì dầu, bề bề, nem cua bể... Một mâm cỗ chay có giá trên dưới 1 triệu đồng nếu là các món cơ bản. Với các món ăn chế biến từ các loại nấm quý như nấm linh chi, nấm thượng hoàng, nấm mối... hay các món đặc sản thì giá sẽ tăng lên. Chị Nguyễn Thị Hương, người kinh doanh cỗ chay trên phố Hàng Bè (Hà Nội) cho biết, “giá của mâm cỗ đặc sản khá cao, dao động khoảng 3 triệu đồng song vẫn rất hút khách”.

Ngoài sự thay đổi về đồ ăn trong dịp Tết, nhiều gia đình thay các loại đồ uống có cồn như rượu, bia, các loại nước ngọt, nước có ga, nước tăng lực bằng nước lọc hay các loại nước ép trái cây tươi.

Linh hoạt sử dụng

Theo các chuyên gia về dinh dưỡng, ăn chay trong một khoảng thời gian nhất định có thể giúp hạn chế lượng mỡ thừa trong cơ thể, đem lại nhiều lợi ích cho sức khỏe, bởi thức ăn chay chứa ít chất béo có hại, lại có nhiều vitamin E, C, A, giúp chống oxy hóa. Theo bác sĩ Nguyễn Văn Tiến (Trung tâm Giáo dục truyền thông dinh dưỡng, Viện Dinh dưỡng), dịp Tết, nhiều chị em hay những người thừa cân, béo phì phải đối diện với nỗi lo tăng cân thì ăn chay là một cách hiệu quả giúp giảm cân tự nhiên. Theo đó, chế độ ăn uống với các loại rau củ không chứa nhiều calo và chất béo sẽ giúp duy trì được vóc dáng thon gọn, vitamin A và E trong rau củ và các loại đậu giúp làn da khỏe mạnh, căng bóng. Ngoài ra, thực đơn nhiều rau củ còn cung cấp một lượng lớn chất xơ, sắt và nhiều chất dinh dưỡng khác giúp máu lưu thông, tốt cho tim và động mạch.

Tuy nhiên, ở một góc nhìn khác, bác sĩ Trương Hồng Sơn, Viện trưởng Viện Y học ứng dụng Việt Nam cho rằng, nếu người dân chọn ăn chay trong khoảng thời gian ngắn như các dịp lễ, Tết thì nên khuyến khích; song, nếu chế độ ăn chay kéo dài thì cần cân nhắc kỹ lưỡng vì chế độ ăn chay trường sẽ bao gồm các loại ngũ cốc (tinh hoặc thô) và các loại đậu có hàm lượng dinh dưỡng sinh học thấp. Bên cạnh đó, nguyên liệu chính của đồ ăn chay là các thực phẩm có chứa tinh bột như bột mì, đậu đỗ, điều này có thể khiến bữa ăn bị mất cân bằng về dinh dưỡng và các nhóm thực phẩm.

Một số nghiên cứu chỉ ra rằng, những người ăn chay thường bị thiếu hụt vitamin B12, canxi, sắt, EPA, DHA và các vitamin tan trong dầu. "Chính vì thế, cần áp dụng chế độ ăn chay lành mạnh có nhiều loại rau củ chứ không nên dựa vào các đồ chay giả đồ ăn thường" - bác sĩ Trương Hồng Sơn khuyến cáo. Hơn nữa, khi người thường xuyên ăn chay cảm thấy mệt mỏi thì cần có ý kiến tư vấn của các chuyên gia dinh dưỡng.

Ăn chay đúng cách tốt cho sức khỏe, song không có nghĩa là ăn mặn có hại cho sức khỏe, quan trọng là cần ăn đúng cách. Cuộc sống hiện đại, việc ăn chay hay ăn mặn cũng cần thực hiện linh hoạt, có thể lúc chay lúc mặn, tránh cực đoan khi lựa chọn thực phẩm.