Nhiều vấn đề cần được cụ thể hóa

Chưa có tiêu chí chính thức

Theo chủ trương của Chính phủ, trong năm 2011, việc xây dựng kế hoạch triển khai quy hoạch và thí điểm xây dựng một số khu ĐH tập trung sẽ được thực hiện để rút kinh nghiệm, tiến tới di dời các trường ra khỏi Hà Nội và TP Hồ Chí Minh.

Hiện Hà Nội có 46 trường ĐH và 17 trường CĐ, chưa kể gần 40 trường THCN. Tổng số SV hiện nay tại Hà Nội chiếm tới 43% so với cả nước. Đây cũng là nơi tập trung nhiều trường ĐH trọng điểm có quy mô SV lớn. Còn TP Hồ Chí Minh cũng có tới 120 trường ĐH, CĐ với mật độ SV cao. Bộ GD-ĐT đang tiến hành rà soát mạng lưới các trường ĐH tại 2 thành phố lớn nói trên để có cơ sở trình Chính phủ kế hoạch giãn mật độ và quy mô các trường trong nội thành.

Cuối năm 2010, trong một cuộc họp với các bộ GD-ĐT, Xây dựng, Tài chính, Chính phủ đã chỉ đạo việc xây dựng các tiêu chí cho việc di dời trên cơ sở của mỗi ngành. Bộ GD-ĐT có nhiệm vụ nêu rõ nguyên tắc, tiêu chí, danh mục và lộ trình thực hiện việc di dời các trường, nghiên cứu đề xuất mô hình tổ chức ban quản lý và những vấn đề liên quan đến việc quản lý, khai thác khu ĐH tập trung...

Ngành xây dựng đã đưa ra danh sách 23 cơ sở cần phải được cải tạo và di dời khỏi nội thành Hà Nội. Tuy nhiên, theo Bộ GD-ĐT, danh sách nói trên chỉ do ngành xây dựng đề xuất dựa trên các tiêu chí của họ. Danh sách này còn cần sự thống nhất của Chính phủ và các bộ.

Mặc dù chưa có tiêu chí di dời cũng như quyết định chính thức về việc trường nào phải đi, đi đâu, diện tích bao nhiêu, nhưng Thứ trưởng Bộ GD-ĐT Bùi Văn Ga cho rằng: Các trường nên chủ động đăng ký nếu thấy diện tích của mình quá chật hẹp. Trước mắt, các trường hoàn toàn có thể tính toán được liệu trường mình có nằm trong diện cần di dời hay không qua một tiêu chí mà bộ đã xác định như diện tích chỉ đạt dưới 2m2/SV. Hơn nữa, trường càng đăng ký sớm thì càng có cơ hội nhận được phần đất đẹp hơn, đỡ phải

đi xa hơn. "Chúng ta muốn vươn tới đẳng cấp khu vực và quốc tế thì cơ sở vật chất trường lớp phải được cải tạo" - Thứ trưởng Bùi Văn Ga nêu quan điểm.

Sớm có phương án tổng thể đầu tư xây dựng

Bàn về việc di dời, bộ khuyến khích các trường đề xuất, kiến nghị các giải pháp để bộ và các thành phố xem xét và tham mưu cho Chính phủ. Còn các trường, bên cạnh sự nhất trí với chủ trương của Chính phủ, đã nêu lên một số khó khăn ảnh hưởng tới tính khả thi của các đề án như thiếu kinh phí, chậm trễ trong giải phóng mặt bằng, các thủ tục hành chính rườm rà... Trong dịp đánh giá thực trạng cơ sở vật chất của các trường ĐH, CĐ công lập diễn ra gần đây, nhiều trường đã kiến nghị Chính phủ thành lập Ban chỉ đạo về đầu tư xây dựng các trường ĐH, CĐ; chỉ đạo và giao cho địa phương trách nhiệm đền bù, thu hồi đất và giao "đất sạch" cho các trường có dự án được phê duyệt. Ngoài ra, các trường cũng mong muốn có nguồn kinh phí di dời theo cơ chế như các dự án xây dựng ký túc xá và cho SV vay vốn học tập.

Trước kinh nghiệm về những dự án di dời vẫn dở dang hàng chục năm nay, Thứ trưởng Bùi Văn Ga phát biểu: Không chỉ với ĐH Quốc gia Hà Nội, ngay cả ĐH Đà Nẵng được cấp diện tích 300ha nhưng mãi vẫn chưa giải phóng được mặt bằng. Do vậy, giải phóng mặt bằng là vấn đề mấu chốt. Sau khi có đất sạch, lại phải xây dựng luôn mới tránh được tình trạng tái lấn chiếm. Nhưng để làm ngay thì cần phải có vốn, còn nếu chỉ giao đất cho các trường tự giải phóng mặt bằng thì việc xây dựng là bất khả thi.

Bên cạnh những băn khoăn trong việc thực hiện, nhiều ý kiến cũng đặt vấn đề: liệu giải pháp di dời các trường có hữu hiệu trong việc giảm tải cho các trường cũng như cho nội thành. Trước băn khoăn này, Thứ trưởng Bùi Văn Ga cho rằng: Chủ trương di dời các trường ra ngoại thành là vấn đề sống còn của ngành giáo dục và cho sự phát triển của các trường ĐH, nhất là các trường có cơ sở vật chất chưa đạt chuẩn. Di dời không chỉ là phương án nhằm giảm tải cho nội thành, mà còn vì chính sự phát triển của các trường. Lãnh đạo các trường phải có tầm nhìn xa cho sự phát triển của trường hàng trăm năm sau.

Dẫu các cơ sở đào tạo có quyết tâm ra đi vì lợi ích chung của thành phố và vì chính sự phát triển của riêng mình thì việc quỹ đất trong nội thành mà các trường ĐH đang sử dụng sẽ được dùng vào mục đích gì sau khi các trường này ra ngoại thành cũng là vấn đề dư luận quan tâm. Nếu lại dành để phát triển nhà ở thì một trong những mục tiêu của chủ trương này là giảm tải cho nội thành sẽ không đạt được.

Những tiêu chí mang tính chuyên ngành như số lượng SV, diện tích trường, lịch sử phát triển đang được Bộ GD-ĐT xây dựng và dự kiến hoàn thành trong tháng 3-2011. Phó Thủ tướng Nguyễn Thiện Nhân cũng đã có văn bản yêu cầu các trường phải đăng ký di dời từ tháng 2 đến tháng 8-2011.