Nhiều lỗ hổng trong hoạt động công chứng, chứng thực

Theo công chứng viên Nguyễn Hồ Phương Vinh (Phòng Công chứng số 1), hiện tượng giả mạo các văn bản công chứng, đặc biệt là các giấy tờ chủ quyền nhà ở, giấy tờ tùy thân… đang ở mức báo động (năm 2012, các tổ chức hành nghề công chứng tại TP đã thực hiện khoảng 900.000 giao dịch, trong đó có khoảng 50% giao dịch liên quan đến bất động sản). Đáng lưu ý, do các giao dịch về bất động sản thường có giá trị rất lớn và các mẫu giấy tờ chủ quyền nhà đất, giấy tờ tùy thân còn ít đặc điểm chống giả nên nhiều kẻ đã lợi dụng kẽ hở này để chiếm đoạt tài sản của người khác. Điển hình nhất, Cơ quan cảnh sát điều tra Công an TP vừa bắt giữ Mai Hữu Thành (ngụ quận Bình Thạnh) lừa đảo, chiếm đoạt 5,1 tỷ đồng qua hành vi làm giả hồ sơ công chứng. Cụ thể, để qua mặt công chứng viên, Thành đã nhờ người đóng giả chủ sở hữu nhà đất, rồi làm giả CMND, hộ khẩu, sau đó dán ảnh của những người này vào. Do việc làm giả rất tinh vi nên Thành và đồng bọn đã dễ dàng thực hiện trót lọt thủ tục công chứng giấy tờ, lừa vay được hàng tỷ đồng.

Không chỉ vậy, nhiều đối tượng còn đóng giả cả người đứng tên các giao dịch, hợp đồng chung. Mới đây công an quận 6 đã có quyết định khởi tố đối với bà Trương Thị Thùy Trang (ngụ quận 6) và đồng bọn về tội sử dụng, làm giả tài liệu. Do chồng bị bắt giữ bởi liên quan đến một vụ án, để chiếm đoạt tài sản chung, bà Trang đã nhờ người quen đóng giả chồng để làm thủ tục bán đất. Sau đó, hai người tới Phòng Công chứng số 7 (quận 6) làm thủ tục, nhưng may mắn, các công chứng viên đã phát hiện CMND của người "chồng" giả có nhiều biểu hiện nghi vấn nên đã báo cơ quan công an.

Trước đó, Phòng Công chứng số 2 (quận 5) cũng phát hiện kịp thời một vụ làm giả hồ sơ thế chấp nhà để vay số tiền lên tới 25 tỷ đồng. Trong vụ này, đối tượng lừa đảo đã qua mặt được nhân viên ngân hàng đối với hầu hết các thủ tục vay cần thiết và chỉ bị phát hiện khi đến làm hồ sơ xin công chứng hợp đồng (sổ hồng giả).

Theo một công chứng viên, trong đa số trường hợp, nạn nhân bị lừa đảo bởi hoạt động giả mạo giấy tờ công chứng thường mất trắng tài sản. Bởi, các đối tượng lừa đảo sau khi thực hiện hành vi đều tìm cách lẩn trốn, nạn nhân thường phải chờ cơ quan công an can thiệp hoặc kiện ra tòa… Ngay cả trong trường hợp tòa tuyên án theo hướng bên bán phải trả lại tiền cho người bị hại thì chưa chắc bên bán đã có tiền hoặc tài sản để trả.

Khó gỡ bất cập

Trao đổi với chúng tôi, Thạc sĩ Ninh Thị Hiền, Trưởng phòng Công chứng Bảy Hiền (quận Tân Bình) cho biết, các hành vi gian lận, giả mạo giấy tờ trong hoạt động này rất tinh vi nên không dễ phát hiện và triệt phá. Vấn đề chính dẫn tới "lỗ hổng" trong hoạt động công chứng không nằm ở con người mà ở chính các biểu mẫu văn bản đã quá lạc hậu so với thực tế. "Riêng TP hiện tồn tại trên 50 mẫu giấy chứng nhận quyền sử dụng đất và tài sản gắn liền với đất qua các thời kỳ. Trong đó có giấy chứng nhận chỉ thể hiện tài sản đất, có loại chỉ thể hiện đất mà không ghi nhận tài sản, thậm chí có loại chỉ ghi nhận diện tích đất xây dựng mà không ghi nhận toàn bộ diện tích đất khuôn viên sử dụng…".

Chia sẻ về vấn đề này, ông Lê Ngọc Thanh, giảng viên ĐH Lao động - Xã hội cho biết, điều 152 Luật Nhà ở đến nay vẫn quy định giấy chứng nhận quyền sở hữu nhà và quyền sử dụng đất ở đã được cấp trong các thời kỳ trước đây đều có giá trị pháp lý và vẫn sử dụng được trong các giao dịch. Tuy nhiên, hiện quy định này gây khó khăn trong việc nhận dạng tại các phòng công chứng. Hậu quả là người dân khó có khả năng để đủ điều kiện thực hiện các giao dịch hay hợp đồng.