Nguyên nhân cũ, nhưng đường ra chưa rõ

Thiếu cương quyết xử lý vi phạm

Theo thống kê mới nhất của Tổng công ty Đường sắt Việt Nam, tổng số lối đi dân sinh tự mở trên toàn mạng lưới đường sắt hiện có hơn 4.160 vị trí. Bình quân cứ 1,8km đường sắt lại có một vị trí giao cắt đường ngang. Mật độ đường bộ giao cắt với đường sắt cao, trong khi ý thức của người tham gia giao thông còn hạn chế, nên tai nạn giao thông đường sắt vẫn luôn thường trực... Theo phân loại, có tới 22 vị trí đường ngang là điểm đen tai nạn giao thông và hơn 1.200 vị trí là điểm tiềm ẩn nguy cơ tai nạn giao thông đường sắt.

Cũng theo thống kê của ngành Đường sắt, từ năm 2016 đến tháng 8-2018, tình hình an toàn giao thông đường sắt vẫn diễn biến rất phức tạp với tổng cộng 890 vụ tai nạn, khiến 403 người chết và 791 người bị thương. Qua phân tích, số vụ tai nạn giao thông đường sắt xảy ra tại các lối đi tự mở chiếm trên 70%, còn lại là tại các vị trí giao cắt. Nguyên nhân các vụ tai nạn chủ yếu do người dân, các phương tiện đường bộ (xe máy, ô tô) đi ngang qua đường sắt không chú ý quan sát dẫn đến tai nạn; không chấp hành hiệu lệnh của người cảnh giới...

Ông Khuất Việt Hùng, Phó Chủ tịch chuyên trách Ủy ban An toàn giao thông quốc gia cho rằng, việc phát sinh hàng nghìn đường ngang giao cắt với đường sắt có trách nhiệm lớn của chính quyền các cấp - nơi có tuyến đường sắt đi qua - từ vấn đề quy hoạch đến quản lý. Nhiều địa phương chưa tổ chức triển khai cảnh giới tại các lối đi tự mở có nguy cơ cao xảy ra tai nạn do không bố trí được nguồn kinh phí; thiếu cương quyết trong xử lý những hành vi vi phạm...

“Sự phối hợp giữa các địa phương và ngành Đường sắt còn chưa đầy đủ. Khi để phát sinh lối đi cắt ngang đường sắt, chính quyền xã, thị trấn phải chịu trách nhiệm, thậm chí cần truy trách nhiệm người đứng đầu địa phương” - ông Khuất Việt Hùng nhấn mạnh.

Cần nguồn kinh phí lớn

Ông Đới Sỹ Hưng, Kiểm soát viên chuyên trách Tổng công ty Đường sắt Việt Nam cho biết, năm 2014, Thủ tướng Chính phủ ký Quyết định số 994/QĐ-TTg (ngày 19-6-2014) phê duyệt kế hoạch lập lại trật tự hành lang an toàn đường bộ, đường sắt giai đoạn 2014-2020 với tổng số tiền lên tới 26.358 tỷ đồng. Tuy nhiên, do chậm được bố trí kinh phí hoặc bố trí "nhỏ giọt" đã khiến cho các dự án, công trình an toàn giao thông chưa được thực hiện, hoặc triển khai nhưng chưa bảo đảm yêu cầu tiến độ.

Ông Vũ Quang Khôi, Cục trưởng Cục Đường sắt Việt Nam cho rằng, sau hàng loạt vụ tai nạn giao thông đường sắt nghiêm trọng xảy ra hồi tháng 5-2018, Bộ GT-VT đã giao Cục chủ trì xây dựng dự thảo đề án xử lý các vị trí đường ngang, lối đi tự mở để bảo đảm an toàn giao thông trên tuyến đường sắt quốc gia. Tuy nhiên, để làm được điều này, cần nguồn kinh phí rất lớn.

Cụ thể, theo dự thảo đề án, khái toán kinh phí thực hiện xử lý lối đi tự mở lên đến gần 7.000 tỷ đồng. Trong đó, giai đoạn từ nay đến năm 2020 cần hơn 4.000 tỷ đồng và giai đoạn 2020-2025 là gần 3.000 tỷ đồng. Nguồn vốn này tập trung vào các nhiệm vụ cụ thể là rào ngay các lối đi tự mở mà không cần phải xây dựng công trình phụ trợ như cầu vượt, mở đường ngang; xóa bỏ 3.233 lối đi tự mở; xây dựng khoảng 700km hàng rào, đường gom...

Dự thảo đề án đã vạch ra lộ trình và nhu cầu về nguồn vốn, song lãnh đạo Bộ GT-VT thừa nhận, giải bài toán về nguồn kinh phí vẫn đang rất khó khăn. Vì vậy, việc phân kỳ thực hiện đề án phải được nghiên cứu kỹ để việc tìm nguồn và bố trí vốn khả thi.

Trên cơ sở những gì đã có, có thể sử dụng vốn dư trung hạn cho các việc ưu tiên, còn lại đưa vào kế hoạch vốn giai đoạn sau năm 2020. Tuy nhiên, không thể chỉ trông chờ vào ngân sách trung ương mà phải sử dụng cả nguồn vốn từ địa phương.