Ngày Thế giới không thuốc lá 31-5-2019: Thuốc lá và các bệnh về phổi

Thông qua chủ đề này, Tổ chức Y tế thế giới muốn thông tin tới cộng đồng hậu quả của việc sử dụng thuốc lá với sức khỏe con người, nhất là các bệnh về phổi; đồng thời, kêu gọi các quốc gia có những hành động kịp thời, giảm nguy cơ tử vong do các bệnh về phổi liên quan đến sử dụng thuốc lá. Đặc biệt, các chiến dịch truyền thông hưởng ứng Ngày Thế giới không thuốc lá nhằm tăng cường nhận thức về tác hại của thuốc lá đối với sức khỏe, từ các bệnh ung thư đến các bệnh hô hấp mạn tính và vai trò quan trọng của lá phổi khỏe mạnh đối với sức khỏe con người; kêu gọi các nhà hoạch định chính sách ủng hộ các chính sách phòng, chống tác hại của thuốc lá hiệu quả để giảm nhu cầu sử dụng thuốc lá và thu hút sự tham gia của các tổ chức, cá nhân trong hoạt động phòng, chống tác hại của thuốc lá.

Ngày Thế giới không thuốc lá 2019 sẽ tập trung làm rõ những tác hại do thuốc lá gây ra đối với sức khỏe lá phổi của người dân trên toàn thế giới. Chẳng hạn, hút thuốc lá là nguyên nhân chính gây ung thư phổi. Sử dụng thuốc lá là nguyên nhân gây ra hơn 2/3 số ca tử vong do ung thư phổi trên toàn cầu. Hút thuốc thụ động tại nơi làm việc, tại nhà, trong môi trường khép kín... cũng làm tăng nguy cơ ung thư phổi cho người không hút thuốc, nhưng thường xuyên hít phải khói thuốc. Bỏ thuốc lá giúp làm giảm nguy cơ mắc ung thư phổi: Người bỏ thuốc lá sau 10 năm nguy cơ bị ung thư phổi giảm xuống khoảng một nửa so với người hút thuốc.

Hút thuốc lá là nguyên nhân hàng đầu gây bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính (COPD) - một tình trạng tích tụ chất nhầy và mủ trong phổi người hút thuốc lá dẫn đến ho, đau ngực và khó thở. Nguy cơ mắc bệnh COPD đặc biệt cao ở những người hút thuốc từ khi còn trẻ, vì các chất độc trong khói thuốc lá làm suy giảm sự phát triển của phổi. Khói thuốc lá cũng là nguyên nhân làm trầm trọng thêm bệnh hen suyễn, góp phần gây tàn phế và tử vong cho cả người hút thuốc lá và người hút thuốc lá thụ động. Bỏ thuốc lá là phương pháp hiệu quả nhất để làm chậm tiến triển của bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính và cải thiện các triệu chứng hen suyễn.

Trẻ sơ sinh tiếp xúc với các chất độc trong khói thuốc từ khi còn ở trong bụng mẹ sẽ bị chậm phát triển chức năng phổi. Trẻ nhỏ tiếp xúc với khói thuốc thụ động có nguy cơ bị phát bệnh hen suyễn hoặc làm bệnh hen trầm trọng hơn, tăng nguy cơ mắc viêm phổi, viêm phế quản và thường xuyên nhiễm trùng đường hô hấp dưới. Trẻ em hút thuốc thụ động từ khi còn nhỏ có thể phải chịu những hậu quả về sức khỏe ở tuổi trưởng thành như tăng nguy cơ mắc bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính, do việc bị nhiễm trùng đường hô hấp dưới thường xuyên khi còn nhỏ.

Bệnh lao gây hại cho phổi và làm giảm chức năng của phổi. Bệnh sẽ trầm trọng hơn ở những người hút thuốc lá. Khoảng 1/4 dân số thế giới có nhiễm vi khuẩn lao tiềm ẩn, khiến họ có nguy cơ khởi phát thành mắc bệnh lao. Những người hút thuốc lá có nguy cơ mắc bệnh lao cao gấp đôi những người không hút thuốc. Ở những bệnh nhân đang mắc bệnh lao, nếu tiếp tục hút thuốc thì sự kết hợp của bệnh lao với các tác hại của khói thuốc lá, sẽ làm tăng đáng kể nguy cơ tàn tật và tử vong do suy hô hấp.

Khói thuốc lá có thể tồn tại trong không khí tới 5 giờ đồng hồ, kể cả khi không còn nhìn thấy hoặc ngửi thấy. Khói thuốc lá làm ô nhiễm không khí, đặc biệt trong môi trường khép kín, tại các khu vực trong nhà. Với hơn 7.000 hóa chất, trong đó có 69 chất gây ung thư, sự ô nhiễm các chất độc hại trong khói thuốc là nguyên nhân làm tăng nguy cơ mắc bệnh ung thư phổi, các bệnh hô hấp mạn tính và giảm chức năng phổi cho những người sống và làm việc tại các nơi này.

Biện pháp hiệu quả để bảo vệ sức khỏe phổi là không hút thuốc và giảm tối đa việc tiếp xúc với khói thuốc lá thụ động. Mặc dù đã có bằng chứng hết sức rõ rệt về tác hại của thuốc lá đối với sức khỏe lá phổi, tuy nhiên tại nhiều quốc gia, nhận thức của nhiều người dân và đặc biệt là những người hút thuốc lá về tác hại của thuốc lá và hút thuốc lá thụ động đối với sức khỏe lá phổi còn hạn chế, vai trò của hoạt động phòng, chống tác hại của thuốc lá, nhằm bảo vệ sức khỏe lá phổi vẫn còn chưa được ưu tiên.

Giảm sử dụng thuốc lá, giảm bệnh tật và tử vong do hút thuốc, bảo vệ sức khỏe lá phổi sẽ góp phần vào sự thành công của các nỗ lực quốc tế, nhằm kiểm soát các bệnh không lây nhiễm (NCD), lao và làm giảm ô nhiễm không khí để bảo vệ sức khỏe. Chiến dịch này là cơ hội để thu hút sự quan tâm của các quốc gia, tổ chức, cá nhân trong việc chủ động và tăng cường thực hiện gói các biện pháp kiểm soát thuốc lá hiệu quả MPOWER là nội dung chính của Công ước khung về kiểm soát thuốc lá của Tổ chức Y tế thế giới.

Để đạt được mục tiêu phát triển bền vững, nhằm giảm 1/3 tỷ lệ tử vong sớm do các bệnh không lây nhiễm gây ra vào năm 2030, phòng, chống tác hại của thuốc lá cần phải được coi là ưu tiên hàng đầu của các quốc gia và cộng đồng trên toàn thế giới. Các quốc gia cần tăng cường phòng, chống tác hại của thuốc lá thông qua việc thực hiện đầy đủ và mạnh mẽ các nội dung của Công ước khung về kiểm soát thuốc lá của Tổ chức Y tế thế giới, bao gồm việc ban hành và tăng cường thực thi các chính sách phòng, chống tác hại của thuốc lá. Cha mẹ và các thành viên khác trong gia đình, cộng đồng cần thực hiện các biện pháp để tạo ra môi trường trong lành không có khói thuốc lá, bảo vệ sức khỏe của chính mình và con cái, người thân của mình.