Ngăn chặn nguy cơ đánh mất thương hiệu nông sản

Chưa phát huy được giá trị 

Theo Phó Chủ tịch UBND tỉnh Bắc Giang Phan Thế Tuấn, năm nay, sản lượng vải thiều toàn tỉnh đạt trên 160.000 tấn, từ việc đăng ký bảo hộ thương hiệu, vải thiều Bắc Giang đã được xuất khẩu sang thị trường Mỹ, châu Âu, Nhật Bản, Hàn Quốc, Trung Quốc, Malaysia, Thái Lan...

Đánh giá về việc xây dựng thương hiệu nông sản, Phó Giám đốc Trung tâm Thẩm định chỉ dẫn địa lý và nhãn hiệu quốc tế của Cục Sở hữu trí tuệ Lê Thị Thu (Bộ Khoa học và Công nghệ) cho biết, tính đến đầu tháng 8-2022, cả nước đã có 141 đơn đăng ký bảo hộ chỉ dẫn địa lý cho các mặt hàng nông lâm thủy sản, trong đó đã cấp chứng nhận cho 116 sản phẩm và cũng đã có 1.682 sản phẩm được cấp chứng nhận nhãn hiệu tập thể. Một số sản phẩm có chứng nhận chỉ dẫn địa lý hoặc nhãn hiệu tập thể đạt tiêu chuẩn chất lượng quốc tế đang được xuất khẩu tới nhiều thị trường trên thế giới như: Nước mắm Phú Quốc, chè hữu cơ shan tuyết Phìn Hồ, chè Thái Nguyên, cà phê Buôn Mê Thuột, vải thiều Lục Ngạn (Bắc Giang)...

Mặt khác, theo Cục Sở hữu trí tuệ, thời điểm hiện tại đã có hơn 20% nhãn hiệu nông sản Việt Nam được đăng ký, song tình trạng các nhãn hiệu hàng hóa bị xâm phạm ngày càng tăng. Chưa kể, bảo hộ sở hữu trí tuệ có nguyên tắc cơ bản là bảo hộ theo lãnh thổ. Do đó, nhãn hiệu được đăng ký bảo hộ tại Việt Nam chỉ có giá trị bảo hộ tại Việt Nam, không được bảo hộ tại lãnh thổ nước khác.

Theo Cục trưởng Cục Chế biến và Phát triển thị trường nông sản Nguyễn Quốc Toản (Bộ NN&PTNT), số lượng sản phẩm nông nghiệp của Việt Nam đã xây dựng được thương hiệu và được đăng ký bảo hộ nhãn hiệu, chỉ dẫn địa lý cả trong nước và quốc tế còn hạn chế. Nhiều nơi chỉ đăng ký bảo hộ sản phẩm tươi, nguyên liệu thô, những sản phẩm này ít được chế biến, thời gian bảo quản ngắn nên chỉ dẫn địa lý không phát huy được tác dụng. Cũng về vấn đề này, Cục trưởng Cục Xúc tiến thương mại Vũ Bá Phú (Bộ Công Thương) cho biết, nhiều doanh nghiệp ngại đăng ký vì thủ tục rườm rà, chồng chéo, nên vô tình đã tạo cơ hội cho một số đối tượng đánh cắp mẫu mã làm hàng giả, hàng nhái... 

Với Hà Nội, Phó Giám đốc Sở NN&PTNT Hà Nội Nguyễn Ngọc Sơn thông tin: Thành phố đã đăng ký thành công 40 nhãn hiệu tập thể, tuy nhiên, một số sản phẩm dù được bảo hộ quyền sở hữu trí tuệ nhưng vẫn chưa phát huy được giá trị. Nhiều chủ sở hữu nhãn hiệu tập thể chưa chủ động về nguồn lực để thực hiện việc quản lý và thiếu kỹ năng về xúc tiến thương mại.

Chung tay xây dựng, bảo vệ thương hiệu 

Để xây dựng thương hiệu trên thị trường thế giới, Giám đốc Công ty CP Đầu tư phát triển chè Tam Đường Nguyễn Thị Loan (tỉnh Lai Châu) cho biết, doanh nghiệp đã chủ động đổi mới dây chuyền sản xuất, đầu tư máy móc, trang thiết bị hiện đại và cải tiến mẫu mã... Sản phẩm tuân thủ nghiêm ngặt quy trình sản xuất từ khâu trồng, thu hái, bảo quản cho đến chế biến và đã đạt các bộ tiêu chuẩn Organic, Halal, GMP…

Còn Giám đốc Sở NN&PTNT Hà Nội Chu Phú Mỹ thông tin: Sở tiếp tục phối hợp với các cơ quan chức năng đẩy mạnh tuyên truyền, nâng cao nhận thức của nông dân về tầm quan trọng và lợi ích trong việc xây dựng nhãn hiệu, thương hiệu...

Theo Phó Giám đốc Trung tâm Thẩm định chỉ dẫn địa lý và nhãn hiệu quốc tế của Cục Sở hữu trí tuệ Lê Thị Thu, các cơ quan chức năng cần hoàn thiện hệ thống quy định pháp luật cho việc bảo hộ, quản lý và phát triển thương hiệu dựa trên các quyền sở hữu trí tuệ đối với địa danh cho sản phẩm nông nghiệp đặc thù. Cùng với đó là thúc đẩy hình thành các chuỗi giá trị sản phẩm mang nhãn hiệu tập thể, chỉ dẫn địa lý phù hợp với thị hiếu của người tiêu dùng.

Cũng về vấn đề này, theo chuyên gia thương hiệu Vũ Xuân Trường (Viện Nghiên cứu chiến lược cạnh tranh và thương hiệu - BCSI), để bảo vệ thương hiệu nông sản Việt Nam, cần sự chung tay của các cơ quan quản lý nhà nước, địa phương, doanh nghiệp... Theo đó, các địa phương cần quy hoạch vùng sản xuất và thiết lập các vùng sản xuất chuyên canh; đồng thời tăng cường xúc tiến thương mại. Các doanh nghiệp đầu tư máy móc, trang thiết bị hiện đại kết hợp với áp dụng tiến bộ khoa học kỹ thuật vào sản xuất, chế biến nhằm nâng cao năng suất, chất lượng sản phẩm.

Cục trưởng Cục Chế biến và Phát triển thị trường nông sản Nguyễn Quốc Toản khuyến cáo thêm, nông sản Việt Nam đã vươn tới nhiều thị trường quốc tế, để bảo hộ sở hữu trí tuệ, các doanh nghiệp khi bán sản phẩm cần gắn nhãn mác hay thương hiệu địa phương, vùng miền và quốc gia (không bán hàng thô, hàng nguyên liệu). Cùng với đó là đa dạng hóa sản phẩm để tăng tính cạnh tranh, từ đó sẽ giải quyết được tình trạng được mùa mất giá.