Năm 2012: Khởi tố mới gần 240 vụ án tham nhũng

Theo Tổng thanh tra Chính phủ, năm vừa qua, với quyết tâm của cả hệ thống chính trị và với trách nhiệm của Chính phủ, của các Bộ, ngành và chính quyền các cấp, các cơ quan chức năng, các tổ chức, đoàn thể, cơ quan báo chí, truyền thông và nhất là vai trò quan trọng của nhân dân, công tác PCTN đã có những chuyển biến tích cực cả về nhận thức và hành động. Trên một số lĩnh vực, tham nhũng đã từng bước được kiềm chế.

Năm qua, Chính phủ đã ban hành 25 nghị quyết về việc đơn giản hóa các thủ tục hành chính và thực hiện rà soát các quy định, thủ tục hành chính. Các Bộ, ngành đã hoàn thành việc đơn giản hóa và đang trình cấp có thẩm quyền ban hành để đơn giản hóa 3.664 thủ tục hành chính trên tổng số 4.751 thủ tục, đạt 64%.

Các cấp cũng đã ban hành 4.016 văn bản về chế độ, định mức, tiêu chuẩn; 2.382 văn bản được huỷ bỏ hoặc sửa đổi, bổ sung. Các Bộ, ngành, địa phương cũng đã tiến hành 5.436 cuộc kiểm tra việc thực hiện các chế độ, định mức, tiêu chuẩn; phát hiện, xử lý nhiều vụ việc vi phạm.

Việc thực hiện quy tắc ứng xử của cán bộ, công chức, viên chức được chú trọng. Nhiều cơ quan, đơn vị, doanh nghiệp, tổ chức xã hội - nghề nghiệp đã xây dựng và phát động thực hiện quy tắc đạo đức nghề nghiệp. Công tác kiểm tra việc chấp hành các quy định về quy tắc ứng xử được đẩy mạnh. Việc chuyển đổi vị trí công tác được thực hiện trong nhiều lĩnh vực với 24.246 cán bộ, công chức đã được chuyển đổi.

Đặc biệt, công tác thanh tra, giải quyết khiếu nại, tố cáo và kiểm toán nhà nước đã được tăng cường và tập trung vào những lĩnh vực có nguy cơ tham nhũng cao như quản lý đất đai, tài nguyên, khoáng sản, đầu tư xây dựng, ngân hàng, các tập đoàn kinh tế, tổng công ty nhà nước.

Qua thanh tra, các cơ quan thanh tra nhà nước đã kiến nghị thu hồi về ngân sách nhà nước 7.948 tỷ đồng và 2.610 ha đất (đã thu hồi được 2.334 tỷ đồng); kiến nghị xử lý, kỷ luật hành chính đối với 520 tập thể, 899 cá nhân; chuyển cơ quan điều tra xử lý hình sự 25 vụ, 41 người.

Các cơ quan hành chính nhà nước cũng đã giải quyết được 59.496/70.587 vụ khiếu nại, tố cáo, đạt tỷ lệ 84,3%. Qua đó đã kiến nghị thu hồi cho Nhà nước 96,7 tỷ đồng, 84 ha đất; trả lại cho tập thể, công dân 215,5 tỷ đồng, 132,3 ha đất; minh oan cho 343 người; trả lại quyền lợi cho 2.960 người, kiến nghị xử lý hành chính 493 người, chuyển cơ quan điều tra xử lý hình sự 49 vụ việc, 56 người.

Kiểm toán Nhà nước đã công bố Báo cáo kiểm toán năm 2011 về niên độ ngân sách năm 2010; phát hiện nhiều dạng sai phạm; đã kiến nghị: Tăng thu ngân sách nhà nước 2.215,5 tỷ đồng; giảm chi ngân sách nhà nước 2.133,7 tỷ đồng; các khoản nợ đọng phát hiện thêm 1.204,3 tỷ đồng; các khoản phải nộp, hoàn trả và quản lý qua ngân sách nhà nước 14.382,1 tỷ đồng; các khoản xử lý khác 772 tỷ đồng; kiến nghị các cấp, các ngành rà soát để hủy bỏ hoặc thay thế, sửa đổi, bổ sung 69 văn bản không phù hợp.

Cùng với đó, việc phát hiện, truy tố tội phạm tham nhũng năm 2012 đều tăng hơn so với cùng kỳ năm trước. Các cơ quan thanh tra nhà nước đã phát hiện 49 vụ, 67 người có hành vi liên quan đến tham nhũng với giá trị tài sản là 132,7 tỷ đồng.

Lực lượng cảnh sát điều tra tội phạm khởi tố mới 222 vụ, 469 bị can (so với cùng kỳ năm trước tăng 80 vụ và 224 bị can); đã thu hồi nộp ngân sách nhà nước trên 410 tỷ đồng.

Cơ quan điều tra trong Quân đội đã khởi tố 16 vụ, 46 bị can về các tội danh tham nhũng; thu hồi 163 triệu đồng. Cục Điều tra thuộc Viện kiểm sát nhân dân tối cao đã khởi tố 18 vụ, 20 bị can về các tội danh tham nhũng, đóng góp 19 kiến nghị về xử lý và phòng ngừa tham nhũng trong hoạt động tư pháp.

Viện kiểm sát các cấp đã truy tố 244 vụ, 601 bị can về tham nhũng (tăng 50 vụ, 192 bị can so với cùng kỳ năm 2011).

Tòa án các cấp đã xét xử sơ thẩm 167 vụ, 338 bị cáo về các tội danh tham nhũng, trong đó tỷ lệ tội phạm nghiêm trọng, rất nghiêm trọng và đặc biệt nghiêm trọng chiếm 44,1% (Năm 2011 tỷ lệ này là 31,7%); số bị cáo được hưởng án treo, cải tạo không giam giữ chiếm 34,2% (Năm 2011 tỷ lệ này là 39,2%).

Tuy nhiên, Tổng thanh tra Nhà nước thừa nhận, mặc dù công tác PCTN đã đạt được kết quả tích cực nhưng chưa đạt yêu cầu và mục tiêu đề ra là ngăn chặn, từng bước đẩy lùi tham nhũng. Tham nhũng vẫn diễn ra nghiêm trọng, với những biểu hiện tinh vi, phức tạp, diễn ra ở nhiều lĩnh vực, nhiều cấp, nhiều ngành, gây bức xúc, bất bình trong xã hội; tiếp tục là thách thức lớn đối với sự lãnh đạo của Đảng, sự quản lý của Nhà nước.

Thanh tra Nhà nước cũng đã chỉ rõ những hạn chế, yếu kém cụ thể trong công tác PCTN như: vẫn còn tình trạng lạm dụng các quy định về bí mật nhà nước để không thực hiện việc công khai, minh bạch; tình trạng vi phạm các quy định về chế độ, định mức, tiêu chuẩn còn xảy ra ở nhiều nơi; minh bạch về tài sản, thu nhập hiệu quả thấp; việc xử lý trách nhiệm người đứng đầu khi để xảy ra tham nhũng, sai phạm chưa nghiêm, không tương xứng với số vụ việc tham nhũng được phát hiện, xử lý; việc chuyển đổi vị trí công tác còn hình thức, bất cập; các vụ việc, vụ án tham nhũng có quy mô lớn được phát hiện, xử lý còn ít….

Năm 2013, Thanh tra Chính phủ kiến nghị Chính phủ cần tập trung chỉ đạo để sớm sửa đổi, bổ sung Nghị định về xử lý trách nhiệm của người đứng đầu cơ quan, tổ chức, đơn vị khi để xảy ra tham nhũng và các quy định về một số biện pháp phòng ngừa khác để nâng hiệu quả phòng ngừa tham nhũng. Đề cao vai trò, trách nhiệm người đứng đầu cơ quan, tổ chức, đơn vị trong công tác PCTN; đề cao ý thức tự phê bình và phê bình, sự gương mẫu của cấp trên, của cán bộ lãnh đạo, quản lý các cấp trước hết là cán bộ cao cấp ở Trung ương và người đứng đầu các ngành, các cấp.

Đồng thời, khẩn trương xây dựng, hoàn thiện thể chế, cơ chế, chính sách, pháp luật trên các lĩnh vực, xóa bỏ tình trạng "xin, cho", trong đó chú trọng các lĩnh vực về đầu tư xây dựng, quản lý đất đai, tài nguyên, khoáng sản, tín dụng - ngân hàng, quản lý tài chính, tài sản công, tổ chức cán bộ, quản lý doanh nghiệp nhà nước...; tăng cường tính công khai, minh bạch trong hoạt động của các cơ quan nhà nước và trách nhiệm giải trình của cán bộ, công chức, viên chức; chú trọng cải cách thực chất chế độ tiền lương...

Một số vụ án tham nhũng chưa được xử lý nghiêm

Thẩm tra Báo cáo của Chính phủ, Ủy ban Tư pháp của Quốc hội đánh giá, Báo cáo chưa nêu rõ được các Bộ, ngành, địa phương, cơ quan, tổ chức, đơn vị đã làm tốt hoặc chưa làm tốt công tác PCTN; những lĩnh vực, ngành nào còn để xảy ra nhiều tham nhũng, nguyên nhân để xảy ra tham nhũng và phương hướng phòng, chống, các giải pháp có tính đột phá để tăng cường hiệu quả công tác PCTN.

Uỷ ban tán thành với những nguyên nhân đã được nêu trong Báo cáo của Chính phủ về kết quả cũng như những yếu kém, bất cập, tồn tại trong công tác PCTN và cho rằng, một trong những nguyên nhân quan trọng của tệ nạn tham nhũng hiện nay là tình trạng suy thoái phẩm chất đạo đức của không ít cán bộ, công chức, viên chức, đảng viên, trong đó một số cán bộ là lãnh đạo các cơ quan, tổ chức, đơn vị.

Bên cạnh đó là bệnh quan liêu, thành tích, hình thức vẫn còn nặng nề, nên không ít người đứng đầu vẫn còn có biểu hiện ngại đấu tranh với hành vi tham nhũng của cán bộ, công chức, viên chức do mình quản lý. Công tác nghiệp vụ cơ bản và phòng ngừa nghiệp vụ ở một số cơ quan điều tra chưa được tăng cường, thực hiện chưa thường xuyên, hiệu quả chưa cao; công tác thanh tra, kiểm toán còn hạn chế; công tác tự kiểm tra, thanh tra tại các ngành, các cấp, các cơ quan, tổ chức, đơn vị, địa phương chưa được quan tâm, đề cao đúng mức, có nơi còn buông lỏng; chế độ trách nhiệm, chế độ công vụ đối với mỗi vị trí công tác chưa rõ ràng… Những nguyên nhân này cần được đánh giá làm rõ để tìm ra giải pháp khắc phục cụ thể, có hiệu quả.

Về việc phát hiện, xử lý tội phạm tham nhũng, theo Ủy ban, số vụ án tham nhũng được phát hiện và xử lý trong năm 2012 tuy có tăng, nhưng vẫn chưa tương xứng với tình hình tham nhũng đang diễn ra; số tài sản, đất đai sai phạm rất lớn nhưng thu hồi được còn rất ít. Nổi lên là tình hình tham nhũng trong lĩnh vực ngân hàng, tài chính và lạm quyền trong khi thi hành công vụ tại địa phương trong năm qua gia tăng, gây hậu quả đặc biệt nghiêm trọng, nhưng vẫn chưa có biện pháp khắc phục hiệu quả ; việc xử lý đối với một số vụ án nghiêm trọng, phức tạp mặc dù đã được Ban Chỉ đạo trung ương về PCTN chỉ đạo, theo dõi, đôn đốc nhưng việc giải quyết vẫn bị kéo dài, nhiều vụ án, bị can trong quá trình điều tra, truy tố, xét xử đã được thay đổi sang tội danh nhẹ khác hơn...

“Thực trạng xử lý chưa nghiêm minh đối với một số vụ án có biểu hiện tham nhũng hiện nay đã gây bất bình, bức xúc, chưa tạo được lòng tin của nhân dân vào công cuộc đấu tranh PCTN”, báo cáo Ủy ban chỉ rõ.