Mùa mưa 2019: Đề phòng những cơn bão mạnh, có quỹ đạo phức tạp

Theo nhận định xu thế khí tượng thủy văn từ tháng 5 đến 10-2019 của Viện Khoa học Khí tượng thủy văn và biến đổi khí hậu, kết quả dự báo mới nhất về hiện tượng ENSO (tên gọi tắt về 2 hiện tượng: El Nino là sự nóng lên dị thường của lớp nước biển bề mặt; La Nina là lớp nước biển bề mặt lạnh đi dị thường) cho thấy, nhiệt độ mặt nước biển tiếp tục cao hơn so với trung bình nhiều năm và đang có xu hướng tăng dần.

Theo đó, hiện tượng ENSO được dự báo sẽ duy trì trạng thái El Nino yếu từ nay đến khoảng tháng 7, tháng 8-2019 với xác suất 60-70%, sau đó ENSO có khả năng trở về trạng thái trung tính vào những tháng đầu năm 2020. Như vậy, có thể nhận định El Nino năm 2018-2019 có cường độ yếu và không kéo dài.

Khoảng 4-5 cơn bão ảnh hưởng đến đất liền

Mùa bão năm 2019 trên khu vực Biển Đông có xu hướng hoạt động muộn hơn so với trung bình nhiều năm. Do đó, số lượng bão và áp thấp nhiệt đới hoạt động trên khu vực Biển Đông ảnh hưởng trực tiếp đến đất liền nước ta trong năm 2019 có khả năng ít hơn so với trung bình nhiều năm.

Dự báo có khả năng xuất hiện khoảng 10-12 cơn bão và áp thấp nhiệt đới hoạt động trên khu vực Biển Đông, trong đó có khoảng 4-5 cơn bão ảnh hưởng trực tiếp đến đất liền, tập trung nhiều ở khu vực Trung Bộ trong những tháng nửa cuối năm 2019.

Tuy số lượng bão và áp thấp nhiệt đới hoạt động trên Biển Đông thấp hơn so với trung bình nhiều năm nhưng cần đề phòng khả năng xuất hiện của những cơn bão mạnh và có quỹ đạo phức tạp. Nguy cơ xuất hiện các hiện tượng thời tiết nguy hiểm như dông, sét, lốc, mưa đá, đặc biệt là thời kỳ giao mùa trong tháng 5 trên phạm vi toàn quốc.

Các đợt nắng nóng không kéo dài

Nhiệt độ trung bình từ tháng 5 đến 10-2019 trên phạm vi toàn quốc phổ biến ở mức cao hơn trung bình nhiều năm cùng thời kỳ khoảng 0,5-1 độ C. Riêng khu vực Tây Nguyên và Nam Bộ từ tháng 8 đến tháng 10 nền nhiệt độ có khả năng ở mức xấp xỉ so với trung bình nhiều năm cùng thời kỳ. Các đợt nắng nóng không kéo dài và có khả năng tập trung trong tháng 5 ở phía Tây Bắc Bộ, từ tháng 5 đến 6-2019 ở phía Đông Bắc Bộ, từ tháng 5 đến 8-2019 tại khu vực Bắc và Trung Trung Bộ.

Tổng lượng mưa ở khu vực Bắc Bộ trong tháng 5 và từ tháng 7 đến 10-2019 phổ biến ở mức xấp xỉ so với trung bình nhiều năm. Riêng tháng 6-2019, tại khu vực Việt Bắc và Đông Bắc có khả năng ở mức cao hơn trung bình nhiều năm khoảng 15-25%. Trong nửa cuối tháng 5 khả năng xuất hiện 1-2 đợt mưa rào và dông, mưa tập trung nhiều hơn ở các tỉnh vùng núi (Tây Bắc, Việt Bắc và Đông Bắc).

Tổng lượng mưa tại khu vực Trung Bộ trong tháng 5 đến 6-2019 phổ biến thấp hơn trung bình nhiều năm cùng thời kỳ từ 10-30%. Từ tháng 7 đến 10-2019, tổng lượng mưa ở mức xấp xỉ so với trung bình nhiều năm cùng thời kỳ. Cảnh báo thiếu hụt mưa trong tháng 5-2019 tại khu vực Trung và Nam Trung Bộ.

Khu vực Tây Nguyên và Nam Bộ có tổng lượng mưa trong tháng 5-2019 phổ biến thấp hơn trung bình nhiều năm cùng thời kỳ từ 10-30%. Từ tháng 6 đến 10-2019, tổng lượng mưa ở mức xấp xỉ so với trung bình nhiều năm cùng thời kỳ. Thời điểm bắt đầu mùa mưa ở Tây Nguyên và Nam Bộ có khả năng muộn hơn so với trung bình nhiều năm. Khoảng nửa đầu tháng 5 ở khu vực Tây Nguyên và nửa cuối tháng 5 ở khu vực Nam Bộ.

Hà Tĩnh đến Bắc Bình Thuận khô hạn, xâm nhập mặn kéo dài

Trong tháng 5 này, trên một số sông suối nhỏ thượng lưu hệ thống sông Hồng-Thái Bình sẽ xuất hiện lũ nhỏ. Lũ chính vụ từ tháng 6 đến tháng 10-2019 có khả năng xuất hiện đúng chu kỳ trung bình nhiều năm. Đỉnh lũ lớn nhất năm trên các sông khu vực Bắc Bộ phổ biến ở mức báo động 2 đến báo động 3, riêng các sông suối nhỏ trên báo động 3.

Mực nước hạ lưu sông Hồng tại Hà Nội thấp hơn báo động 1 từ 1-2m, hạ lưu sông Thái Bình ở mức báo động 1. Lũ quét, sạt lở đất có nguy cơ cao xảy ra tại khu vực vùng núi, đặc biệt khu vực Tây Bắc. Nguồn nước khu vực Tây Bắc và Việt Bắc ở mức xấp xỉ trung bình nhiều năm; khu vực Đông Bắc phổ biến thiếu hụt từ 10-30%; khu vực đồng bằng Bắc Bộ, hạ lưu sông Hồng thiếu hụt từ 10-30%.

Từ nửa cuối tháng 5 đến tháng 6-2019, mực nước trên các sông ở Trung Bộ và khu vực Tây Nguyên biến đổi chậm. Riêng thượng lưu các sông ở Thanh Hóa, Hà Tĩnh khả năng xuất hiện dao động với biên độ từ 0,5-1,0m vào nửa cuối tháng 5, các sông ở Nghệ An có dao động nhỏ vào thời kỳ cuối tháng 5.

Lượng dòng chảy trên các sông ở Trung Bộ và khu vực Tây Nguyên phổ biến ở mức thấp hơn trung bình nhiều năm cùng kỳ từ 10-55%; các sông ở Nghệ An, Bình Định đến Ninh Thuận thấp hơn từ 65-90%; các sông ở Quảng Nam, Quảng Ngãi và khu vực Nam Tây Nguyên ở mức xấp xỉ và cao hơn trung bình nhiều năm 10%.

Trong các tháng 7 đến 8-2019, dòng chảy trên các sông từ Thanh Hóa đến Hà Tĩnh và khu vực Tây Nguyên có xu thế tăng dần; các sông khác ở Trung, Nam Trung Bộ biến đổi chậm. Lượng dòng chảy trên các sông ở Trung Bộ và khu vực Tây Nguyên phổ biến thấp hơn trung bình nhiều năm cùng kỳ từ 10-35%; các sông ở Nghệ An và sông Cái Nha Trang thấp hơn trung bình nhiều năm cùng kỳ từ 50-85%; riêng các sông ở Thanh Hóa, Hà Tĩnh, Quảng Nam và Quảng Ngãi ở mức xấp xỉ và cao hơn trung bình nhiều năm cùng kỳ từ 10-15%.

Trên hầu hết các sông ít có khả năng xuất hiện lũ tiểu mãn, riêng các sông ở Thanh Hóa khả năng xảy ra lũ tiểu mãn nhỏ. Tình trạng khô hạn, thiếu nước, xâm nhập mặn vùng cửa sông sẽ lan rộng ra các tỉnh từ Hà Tĩnh đến Bắc Bình Thuận và có khả năng kéo dài đến tháng 8-2019. Trên một số sông thuộc Trung Bộ có khả năng xuất hiện mực nước thấp nhất trong chuỗi số liệu quan trắc.

Từ cuối tháng 5 đến 6-2019, tổng lượng dòng chảy trên các trạm thượng nguồn Mê Kông ở mức cao hơn so với trung bình nhiều năm từ 20-50%. Tháng 7 và 8-2019, tổng lượng dòng chảy trên các trạm thượng nguồn Mê Kông ở mức thấp hơn so với trung bình nhiều năm từ 10-25%.

Từ nay cho đến tháng 6-2019, các sông Nam Bộ chịu ảnh hưởng của 3 đợt triều mạnh tương ứng các tháng và theo xu thế xuống dần và ở mức cao hơn trung bình nhiều năm từ 0,1-0,35m. Từ tháng 7-2019, mực nước sông Cửu Long dao động theo triều với xu thế lên dần và đạt mức cao nhất vào đầu tháng 10, ở mức thấp hơn trung bình nhiều năm từ 0,2-0,3m.

Mùa lũ 2019 ở thượng nguồn sông Mê Kông và đầu nguồn sông Cửu Long ít khả năng đến sớm so với trung bình nhiều năm. Đỉnh lũ năm nay ở đầu nguồn sông Cửu Long ở mức báo động 1 đến báo động 2, thấp hơn đỉnh lũ trung bình nhiều năm. Tuy ít có khả năng xuất hiện lũ lớn nhưng vẫn tiềm ẩn nguy cơ cường suất lũ lên nhanh hơn bình thường do tác động từ việc xả lũ của thủy điện ở thượng lưu.

Còn mực nước ven biển chủ yếu dao động theo thủy triều và ở mức trung bình nhiều năm so với cùng kỳ. Ven biển Nam Trung Bộ và Nam Bộ ít có khả năng xuất hiện những đợt triều cường cao.

Trong khi đó nguy cơ xuất hiện nước dâng do bão chủ yếu tập trung tại ven biển Bắc Bộ và Bắc Trung Bộ trong tháng 8 đến 10-2019. Sóng lớn chủ yếu xuất hiện trong khu vực ảnh hưởng của bão/áp thấp nhiệt đới và do hoạt động của gió mùa Tây Nam ở khu vực Nam Biển Đông.