Mở ra một chương tươi sáng

Trong tâm trạng háo hức chờ đợi, nhiều người dân Cuba đã đội mưa đổ ra đường để chào đón sự hiện diện của ông chủ Nhà Trắng - người được kỳ vọng sẽ góp phần xây dựng một chương mới trong quan hệ giữa hai quốc gia.

Với nghị trình chính thức kéo dài trong 48 tiếng, sau cuộc hội đàm cấp cao với Chủ tịch Cuba Raul Castro, Tổng thống B.Obama còn tham gia nhiều hoạt động khác như thăm khu phố cổ ở thủ đô La Habana, diễn thuyết tại Nhà hát Alicia Alonso… Để chuẩn bị cho chuyến công du này, hai nước phải nỗ lực trong suốt năm qua. Trong đó, không thể không kể đến những nỗ lực bình thường hóa quan hệ song phương được Tổng thống B.Obama và Chủ tịch Raul Castro khởi động từ tháng 12-2014.

Theo đó Nhà Trắng đã nới lỏng một vài quy định nhằm vào Cuba như xóa bỏ một số hạn chế đi lại đối với người dân Cuba, cho phép La Habana tiếp cận dễ dàng hơn các thực thể tài chính của Mỹ, dỡ bỏ những hạn chế đối với việc sử dụng USD trong giao dịch tại Cuba… Đổi lại La Habana bãi bỏ mức phạt chiết khấu 10% đánh vào USD trong hoạt động trao đổi hối đoái tiền mặt trong lãnh thổ Cuba - biện pháp mà La Habana từng áp dụng để đáp trả chính sách bao vây cấm vận rộng lớn của Washington.

Bất chấp sự phản đối được dự báo của chính giới Mỹ, đặc biệt phe Cộng hòa, chuyến thăm của ông B.Obama đã nhận được sự ủng hộ mạnh mẽ của giới doanh nghiệp nước này khi đại diện một số tập đoàn lớn đã tháp tùng chuyến thăm. Các công ty nông sản Mỹ coi đây là sự kiện bước ngoặt để giành lại thị phần đã mất tại Cuba nhờ lợi thế về chất lượng và giá thành sản phẩm cũng như chi phí vận tải thấp.

Ước tính, xuất khẩu nông sản của Mỹ sang Cuba có thể đạt 1,2 tỷ USD nếu các hạn chế về tài chính và thương mại được dỡ bỏ. Cùng với đó, các doanh nghiệp du lịch Mỹ cũng trông chờ vào đòn bẩy từ chuyến thăm này khi trước đó hai nước đã nhất trí nối lại các chuyến bay thương mại, trong khi các doanh nghiệp viễn thông cũng tìm cách đi trước một bước để chiếm lĩnh thị trường internet tại đây trước sự cạnh tranh của các đối thủ nước ngoài.

Được coi là "di sản ngoại giao" cuối nhiệm kỳ của Tổng thống B.Obama, nỗ lực cải thiện quan hệ với Cuba sẽ mang lại lợi thế không nhỏ cho ứng cử viên đảng Dân chủ trong cuộc đua vào Nhà Trắng vào tháng 11-2016. Trên thực tế, khối cử tri Mỹ quan tâm nhất tới quan hệ Mỹ - Cuba là những người gốc Cuba. Không như các cộng đồng thiểu số khác vốn sống rải rác trên khắp nước Mỹ, cộng đồng người Mỹ gốc Cuba chủ yếu tập trung tại Florida, một trong những bang lớn và đóng vai trò quyết định đối với bầu cử Tổng thống trong nhiều thập kỷ qua.

Bên cạnh đó, việc cải thiện quan hệ Mỹ - Cuba không đơn thuần là vấn đề song phương giữa hai nước mà có thể coi là "tấm gương" phản chiếu chính sách của Mỹ đối với các nước theo phong trào cánh tả khu vực Mỹ Latinh. Đến nay chính sách cấm vận đối với Cuba vẫn là rào cản lớn trong quan hệ giữa Mỹ và các nước Nam Mỹ. Vì thế, quan hệ ấm lên với Cuba sẽ tạo cơ hội để Mỹ có cách tiếp cận hiệu quả hơn trong vấn đề Venezuela, qua đó gây ảnh hưởng tới các quốc gia Mỹ Latinh khác vốn phụ thuộc nhiều vào nguồn dầu mỏ của Caracas.

Quan hệ Mỹ - Cuba đang đứng trước cơ hội hợp tác mới sau hơn nửa thế kỷ thù địch. Với chuyến công du này, ông B.Obama muốn gửi đi thông điệp rằng tiến trình bình thường hóa quan hệ với Cuba sẽ không thể đảo ngược trong những nhiệm kỳ tổng thống kế tiếp. Thế nhưng, một chuyến thăm hơn hai ngày chưa thể hóa giải được mọi bất đồng để mối quan hệ này đi đúng hướng như mong muốn.

Cho dù quá trình bình thường hóa quan hệ vẫn gặp nhiều thách thức, khi đảng Cộng hòa vốn luôn cứng rắn với Cuba, đang có tiếng nói quyết định trong Quốc hội Mỹ, nhưng những tiến triển bước ngoặt và nhanh chóng trong mối quan hệ giữa hai bên thời gian qua đã khép lại một giai đoạn đen tối trong lịch sử của cả hai dân tộc, tạo tiền đề quan trọng để Mỹ và Cuba tiếp tục có những bước đi dài hướng đến tương lai hòa hợp và tươi sáng hơn.