Kỳ vọng xe buýt điện sớm "phủ sóng" tại thành phố Hồ Chí Minh

Những chính sách “đặc thù”

Theo kế hoạch mới đây của Sở Giao thông Vận tải (GTVT) thành phố Hồ Chí Minh, việc chuyển đổi xe buýt sẽ được thực hiện từ năm 2025 và kết thúc vào năm 2030. Trong giai đoạn này, thành phố sẽ đầu tư gần 3.000 xe buýt điện, với mục tiêu thay thế dần các xe buýt chạy bằng dầu diesel và CNG hiện có.

Để khuyến khích các doanh nghiệp vận tải tham gia vào quá trình chuyển đổi này, ngành GTVT thành phố Hồ Chí Minh đề ra nhiều chính sách hỗ trợ tài chính.

Cụ thể, đối với doanh nghiệp đầu tư xe buýt điện sẽ được phép vay vốn lên tới 85% tổng mức đầu tư dự án (tối đa 300 tỷ đồng/dự án), với lãi suất vay cố định 3%. Phần chênh lệch lãi suất giữa thị trường và lãi suất cố định này sẽ do ngân sách thành phố hỗ trợ. Thời gian hỗ trợ lãi suất không quá 7 năm.

Mặt khác, doanh nghiệp đầu tư xe buýt điện còn được miễn phí trước bạ đối với xe mới; giảm thuế tiêu thụ đặc biệt trong 5 năm đầu; hỗ trợ 100% tiền thuế nhập khẩu các thiết bị, phụ tùng; trợ giá trực tiếp một phần phương tiện khi mua xe mới,...

Đối với doanh nghiệp tham gia đầu tư hạ tầng, trạm sạc được vay tối đa 70% tổng mức đầu tư của dự án. Mức vốn vay hỗ trợ lãi suất tối đa 200 tỷ đồng/dự án. Lãi suất vay bằng 50% mức lãi suất cho vay đối với phần vốn vay đầu tư trong suốt thời hạn vay. Ngân sách thành phố sẽ hỗ trợ 50% mức lãi suất còn lại. Thời gian hỗ trợ lãi suất tối đa là 7 năm.

Chuyên gia nói gì?

Phân tích về các chính sách trên, PGS.TS Nguyễn Bá Hoàng, nguyên Phó Hiệu trưởng Trường ĐH GTVT thành phố Hồ Chí Minh đánh giá cao bước đi trên của thành phố trong lộ trình phát triển xe buýt điện.

Tuy nhiên, theo PGS.TS Nguyễn Bá Hoàng, để giúp các doanh nghiệp tự tin mạnh dạn chuyển đổi và đầu tư phương tiện công cộng “xanh” này, thành phố có thể hỗ trợ doanh nghiệp vay vốn 100%, lãi suất vay cố định bằng 0% trong những năm đầu thực hiện.

Hoặc thành phố có thể xét kỹ về năng lực tài chính, quy mô của từng doanh nghiệp để từ đó đưa ra khung chính sách hỗ trợ tài chính sát sườn hơn. Đơn cử, doanh nghiệp quy mô nhỏ, năng lực tài chính hạn chế có thể hỗ trợ vay vốn 100%, lãi suất vay cố định bằng 0% trong giai đoạn đầu 3-5 năm. Ngược lại, những doanh nghiệp lớn, có năng lực tài chính có thể áp dụng chính sách trên của thành phố đưa ra. Bởi, nếu xét tổng mức đầu tư tối đa 300 tỷ đồng cho 1 dự án, đối với 15% còn lại doanh nghiệp cũng phải bỏ ra đến 45 tỷ đồng, một số tiền không nhỏ để đầu tư xe buýt điện, trong khi việc thu hồi vốn chưa thể tính đếm. Ngoài ra, về thời gian hỗ trợ vay có thể kéo dài hơn.

“Nếu có những chính sách hỗ trợ mạnh mẽ hơn nữa của thành phố Hồ Chí Minh, tôi tin lộ trình phủ sóng xe buýt điện của thành phố đề ra hoàn toàn thực hiện được. Từ đó, góp phần kích cầu và phát triển mạnh mẽ ngành công nghiệp sản xuất, phân phối xe điện trong nước”, PGS.TS Nguyễn Bá Hoàng nhấn mạnh.

Còn theo Tiến sĩ Ngô Viết Nam Sơn, chuyên gia giao thông, hạ tầng phục vụ phát triển xe buýt điện cần phải bàn tới. Đầu tiên, thành phố cần bố trí quỹ đất đáp ứng đủ nhu cầu xây dựng trạm sạc; kết nối đồng bộ xe buýt điện với tuyến metro để hệ thống giao thông công cộng thực sự hoàn chỉnh, góp phần thực hiện lộ trình “kéo” hành khách tham gia vận tải công cộng ngày càng nhiều hơn.

Giám đốc Trung tâm nghiên cứu GTVT Việt Đức (Trường ĐH Việt Đức) Vũ Anh Tuấn cho hay, để phát triển giao thông xanh, thành phố Hồ Chí Minh cần đưa ra quy hoạch lâu dài về đi lại, hạ tầng, phủ kín trạm sạc cùng chính sách chuyển đổi. Đặc biệt, các chính sách khuyến mãi, trợ giá trong giai đoạn đầu để người dân, doanh nghiệp tham gia chuyển đổi.

Ở góc độ đơn vị đầu tư, Chủ tịch Hiệp hội Vận tải ô tô hành khách thành phố Hồ Chí Minh Lê Trung Tính kỳ vọng, Chính phủ sớm ban hành những chính sách ưu đãi dành cho nhà đầu tư xe điện như kinh phí hỗ trợ nhà đầu tư, lãi suất vay ưu đãi, thời gian trả góp dài theo chu kỳ đầu tư, ưu đãi tiền thuế thuê đất, nhập khẩu thiết bị… Song song đó, Nhà nước cần sớm công bố các quy chuẩn về xây dựng cũng như quỹ đất dành cho xây dựng trạm sạc, bến bãi đậu đỗ xe; xây dựng công bố mẫu số chung về chi phí đơn giá, định mức cho từng nhóm xe lớn, nhỏ... để đẩy nhanh quá trình xây dựng hệ thống trạm sạc.

Nói về lộ trình phát triển xe buýt điện, Giám đốc Sở GTVT thành phố Hồ Chí Minh Trần Quang Lâm cho biết, Nghị quyết 98 của Quốc hội đã trao cho thành phố Hồ Chí Minh nhiều công cụ để thực hiện mục tiêu chuyển đổi xe xăng sang xe điện. Do đó, việc xây dựng, ban hành kế hoạch chuyến đổi và chính sách hỗ trợ chuyển đổi phương tiện vận tải hành khách công cộng bằng xe buýt sử dụng điện, năng lượng xanh trên là phù hợp về mặt thực tiễn và pháp luật. Kỳ vọng với những chính sách mang tính bước ngoặt sẽ góp phần thực hiện thành công lộ trình “phủ sóng” xe buýt điện trong tương lai gần.