Không có đột phá trong đàm phán khí đốt Nga - Ukraine - EU

Hiện tại, hai nước vẫn còn bất đồng xung quanh cách tính toán số tiền nợ khí đốt khổng lồ của Ukraine, tiến độ thanh toán và cả những nghi ngờ về khả năng tài chính của Kiev. Thế nhưng, nguyên nhân chính khiến các bên không ký kết được thỏa thuận tạm thời về giá cả là do phía Ukraine không thanh toán cho Nga số tiền nợ khí đốt đã mua. Kiev muốn dùng số tiền Nga trả trước cho trung chuyển khí đốt để thanh toán nợ, nhưng Mátxcơva không đồng ý, yêu cầu EU phải đứng ra bảo đảm cho khả năng trả nợ của Ukraine. Trong khi đó, EU chưa quyết định được nguồn hỗ trợ cho Kiev liên quan đến bảo đảm của các ngân hàng hàng đầu Châu Âu theo dạng tín dụng bắc cầu (bridge-credit) - vay của Ngân hàng Tái thiết và phát triển Châu Âu (EBRD) hoặc Ủy ban Châu Âu (EC) - cũng như huy động một công ty Châu Âu thay Ukraine làm trung gian mua khí đốt của Nga để bán sang châu lục này.

Trên thực tế, hồi đầu tháng này, Tổng thống Ukraine Petro Poroshenko đã yêu cầu EU cung cấp khoản vay bổ sung 2 tỷ euro (2,6 tỷ USD). Đề nghị này đã được "vua" socola thảo luận với Chủ tịch Ủy ban Châu Âu Jose Manuel Barroso trong cuộc gặp tại Milan hồi tuần trước. Theo đó, số tiền vay thêm có thể giúp Kiev chi trả các hóa đơn khí đốt ký với Tập đoàn năng lượng Gazprom của Nga. Tuy nhiên trong cuộc họp tại Luxembourg hôm 20-10, các ngoại trưởng EU chỉ thảo luận vấn đề hỗ trợ Ukraine, chứ không đề cập gì đến yêu cầu cụ thể của Kiev là vay thêm 2 tỷ euro. Các ngoại trưởng EU chỉ tái khẳng định đã chuẩn bị để giúp đỡ Ukraine nhiều hơn nữa trong quá trình chuyển tiếp chính trị với sự phối hợp từ "các nhà tài trợ và tổ chức tài chính quốc tế". Còn về vấn đề khí đốt, mọi biện pháp mới chỉ tạm dừng ở mức độ "khẩu hiệu". Cụ thể, EU cam kết sẽ giúp Ukraine bảo đảm nguồn cung khí đốt vào mùa đông này, nhưng chưa rõ cách thức tiến hành. Trong khi đó, nhiều thành viên EU tỏ ra ái ngại về khả năng trả nợ của Ukraine. Ngoại trưởng Czech Lubomir Zaoralek còn cảnh báo, số tiền hỗ trợ thêm cho Ukraine phải gắn với cải cách kinh tế và "một số bảo đảm về cách số tiền này sẽ được sử dụng".

Hiện tại, có rất nhiều nguồn tin trái chiều về lượng khí đốt dự trữ của Ukraine trong mùa đông này. Tuy nhiên, phần lớn thông tin nghiêng về khả năng người dân Ukraine sẽ không đủ lượng khí để sưởi ấm. Thời gian qua, Kiev đã cố gắng tối đa để tiết kiệm đủ khí đốt. Thậm chí, Chính phủ Ukraine còn cắt giảm tiêu chuẩn quốc gia về nhiệt độ phòng tối thiểu trong nhà ở tư nhân thêm 2oC, xuống còn 16oC. Các biện pháp phòng ngừa thiếu khí đốt đã được tính đến như việc mua lại khí đốt từ EU. Tuy nhiên, phương Tây cũng không thể cung cấp quá 1,5 tỷ mét khối khí trong năm nay. Theo công ty khí đốt quốc gia Ukraine Naftogaz, nếu Nga tiếp tục không nối lại việc cung cấp, Ukraine sẽ thiếu hụt khoảng 6 tỷ mét khối khí đốt.

Theo kế hoạch, sau khi rời Brussels ngày 21-10, các đại diện của Ukraine và Nga sẽ trở về nước để tham vấn với chính phủ, còn EC sẽ thảo luận tại Hội đồng Châu Âu vấn đề cấp tín dụng cho Kiev giúp Ukraine trả nợ. Nhiều nhà lãnh đạo Châu Âu kỳ vọng trong lần gặp tiếp theo vào ngày 29-10 tới ở Brussels (Bỉ), các bên sẽ có được một quyết định chung vì nó liên quan đến việc cung cấp và trung chuyển khí đốt sang Châu Âu trong thời gian tới. Tuy nhiên, một số ý kiến lại cho rằng, các bên khó có thể đạt được một thỏa thuận, nhất là khi khí đốt đang là một "lá bài" quan trọng của Nga trong cuộc chiến khốc liệt với phương Tây nhằm tranh giành ảnh hưởng tại Ukraine.