Khi "đũa thần"… hết phép!

Tuy nhiên, sau khi trích xuất dữ liệu từ thiết bị giám sát hành trình (hộp đen), Tổng cục Đường bộ cho biết, cả hai xe gặp tai nạn đều dừng đỗ nhiều lần trên đường cao tốc, thậm chí có nhà xe đã ngắt thiết bị hộp đen trước khi xảy ra tai nạn khoảng 20 phút. Điều đó khiến nhiều chuyên gia vận tải cho rằng, rất có thể việc dừng đỗ nhiều lần và tốc độ xe không đồng đều là do có sự tranh giành khách trên cao tốc. Khi xe phía trước dừng đột ngột để bắt khách, xe phía sau không tránh kịp nên đã húc vào đuôi gây tai nạn.

Đáng lưu ý là vụ tai nạn trên và nhiều vụ khác do xe khách gây ra đều có "mẫu số chung" là các lái xe thường sử dụng hộp đen một cách tùy tiện, dẫn đến khi trích xuất dữ liệu để tìm nguyên nhân thì không đầy đủ. Ngoài ra, tình trạng xe khách vẫn dừng đỗ không đúng quy định để bắt khách trên đường cao tốc - điều không được phép - vẫn diễn ra phổ biến. Điều đó cho thấy công tác quản lý hoạt động kinh doanh vận tải hành khách nói chung và quản lý, sử dụng hộp đen hiện nay còn nhiều lỗ hổng.

Theo Nghị định 171, từ ngày 1-7-2013, tất cả phương tiện kinh doanh vận tải tuyến cố định liên tỉnh bắt buộc phải lắp hộp đen. Qua hơn 2 năm, hiện cả nước có gần 90.000 phương tiện lắp đặt hộp đen để chuyển dữ liệu về Trung tâm Xử lý dữ liệu - Tổng cục Đường bộ Việt Nam với các nội dung về tốc độ xe chạy, thời gian lái xe liên tục, thời gian làm việc của tài xế, hành trình xe chạy. Mục đích của biện pháp được ví như là "đũa thần" để góp phần quản lý chặt hơn hoạt động kinh doanh vận tải, ràng buộc trách nhiệm của doanh nghiệp, lái xe và hướng tới giảm TNGT. Tuy nhiên, đánh giá chung về công tác này, đến nay, nhiều chuyên gia cho rằng còn quá nhiều bất cập.

Thực tế, nhiều doanh nghiệp thường xuyên ngắt hộp đen nên việc căn cứ vào thiết bị này để kiểm soát thời gian làm việc của tài xế cũng như tốc độ chạy xe là không phản ánh được thực chất. Rõ nhất là hiện nay, tỷ lệ phương tiện truyền dữ liệu về trung tâm mới đạt khoảng 70%. Khi xảy ra các yếu tố mất an toàn thì thông tin cảnh báo chưa được gửi tự động mà phải dò thủ công, mất rất nhiều thời gian. Công tác giám sát hành trình của các cơ quan chức năng như Tổng cục Đường bộ Việt Nam và các sở GT-VT còn nhiều hạn chế, do chưa có cơ chế trao đổi thông tin hữu hiệu.

Tết Bính Thân đang đến gần, nhu cầu đi lại của người dân tăng đột biến là thời điểm được dự báo có thể xảy ra nhiều vụ TNGT nghiêm trọng. Do đó, để giảm tối đa những vụ tai nạn trên đường, một trong những biện pháp cần phải quyết liệt thực hiện là xử lý thật nghiêm những lái xe, doanh nghiệp không tuân thủ quy định sử dụng hộp đen. Có như vậy, mục tiêu kéo giảm TNGT mới trở thành hiện thực.