Hỗ trợ doanh nghiệp để không sa thải lao động

Theo Thứ trưởng Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội Doãn Mậu Diệp, chính sách bảo hiểm xã hội (BHXH) nói riêng và hệ thống chính sách an sinh xã hội nói chung hiện vẫn mang tính đơn lẻ và thiếu kết nối, nặng về giải quyết hậu quả. Chẳng hạn, khi người lao động thất nghiệp thì chúng ta chi trả trợ cấp thất nghiệp, đào tạo các kỹ năng mới cho họ để đáp ứng được yêu cầu công việc của thị trường, trong khi chính sách bảo hiểm thất nghiệp còn rất nhẹ về phòng ngừa và giảm thiểu hậu quả của thất nghiệp. Cần phải thấy rằng, bất kỳ một chính sách bảo hiểm nào, thì các giải pháp phòng ngừa là quan trọng nhất.

Kinh nghiệm về bảo hiểm thất nghiệp của Hàn Quốc cho thấy, khi nguy cơ sa thải của doanh nghiệp cao, thay vì sa thải lao động, tạo ra gánh nặng cho nền kinh tế, họ sẽ giảm giờ làm xuống 80%, trong khi đáng lẽ phải giảm 100%. Để làm được điều này, ngoài sự nỗ lực rất lớn của doanh nghiệp, quỹ bảo hiểm thất nghiệp sẽ hỗ trợ một phần tiền lương để doanh nghiệp có thể duy trì việc làm, không sa thải lao động. Hoặc là đối với những ngành nghề có nguy cơ sa thải rất cao, quỹ có thể hỗ trợ thành lập những doanh nghiệp “tự làm với nhau”, nhất là với những người già. Ở Hàn Quốc có các doanh nghiệp gọi là “Ever Young”, tức là doanh nghiệp của những người đã “từng trẻ”, bây giờ đến tuổi không làm việc nữa. Những người này sẽ tập hợp lại với nhau và quỹ sẽ hỗ trợ họ tự tạo việc làm. Có thể năng suất không cao, chất lượng dịch vụ không thật tốt, nhưng ít nhất họ còn có một công việc, vẫn còn làm ra sản phẩm và cung cấp được dịch vụ.

Thứ trưởng Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội Doãn Mậu Diệp cho biết, các chính sách BHXH sắp tới sẽ sửa đổi theo hướng phải có giải pháp phòng ngừa, có quỹ hỗ trợ để doanh nghiệp không phải sa thải lao động, giảm giờ làm của người lao động. Ở nhiều nước, đối với những người nguy cơ sa thải rất cao và khả năng tìm việc làm rất khó, quỹ này sẽ hỗ trợ một phần bảo hiểm để giảm được chi phí cho doanh nghiệp và doanh nghiệp sẽ giữ họ ở lại làm việc...

Xung quanh nội dung này cũng có nhiều ý kiến được đặt ra như: Việc hỗ trợ đó có vi phạm các cam kết khi Việt Nam gia nhập WTO không? Câu trả lời từ nhiều nước đã áp dụng là không vi phạm. Lý do là sự hỗ trợ doanh nghiệp ở đây là từ quỹ bảo hiểm thất nghiệp, là nguồn đóng của người lao động và người sử dụng lao động, không phải từ ngân sách nhà nước. Cải cách chính sách bảo hiểm về việc làm, bảo hiểm về thất nghiệp là những cải cách rất lớn, có lợi cho doanh nghiệp, từ đó người lao động cũng được hưởng lợi. Bởi lẽ, khi doanh nghiệp giữ lao động ở lại thì lao động tiếp tục có việc làm, tiếp tục đóng bảo hiểm, tránh được tình trạng nhận tiền bảo hiểm một lần, từ đó mở rộng được diện bao phủ BHXH.