Hiện tượng nói tục, chửi bậy trong giới trẻ: Không thể cứ mãi làm ngơ

"Chuyện thường ngày ở huyện"

Thời xưa, người Hà Nội ăn nói chỉn chu, "khuôn vàng thước ngọc", trên kính dưới nhường, thưa gửi rõ ràng. Có lẽ, hiện tượng nói tục, chửi bậy chỉ rộ lên cách nay khoảng 30 năm và càng ngày càng phổ biến. Hiện nay, ở bất cứ nơi nào cũng có thể nghe thứ ngôn từ tục tĩu, từ quán nước, hàng ăn, bến xe đến cổng trường học... Nhưng có lẽ kinh hồn nhất phải là ở các quán game. Các game thủ tai đeo headphone, mồm chửi oang oang. Thua game cũng chửi mà khi thắng cũng chửi, nghĩa là câu chửi rủa đã thành thói quen, không cần nguyên cớ.

Vào một tối đầu tháng 9 này, khi có mặt tại một quán trà chanh trên phố Nhà Thờ, người viết được chứng kiến một nhóm học sinh vừa uống trà chanh, cắn hạt hướng dương vừa "chém gió": "Mùa thu đ. gì mà nóng vãi!". "Dự báo thời tiết tối nay mưa mà có thấy mưa đâu. Nóng đ. đỡ nổi", "Nghe cái bọn thời tiết ấy thì có mà ăn cám!".

Việc giới trẻ "phun châu nhả ngọc" đã là chuyện thường, như thể không nói bậy thì cảm thấy nhạt mồm, nhạt miệng, câu nói thiếu đi sức nặng. Không chỉ tục tĩu ở ngoài đời, người ta còn vô tư chửi bậy trên các trang mạng xã hội. Trên thực tế, mỗi sáng mở mắt ra là nhiều người phải vào facebook thì mới chịu được. Họ theo "dòng thời gian", "ném đá" hoặc tán tỉnh một lát rồi sau đó mới làm gì thì làm. Do ít bị nhắc nhở hơn là ở ngoài đời nên các thành viên tự do "văng" bạt mạng.

Nói tục, chửi bậy phát triển mạnh đến mức trên mạng có hẳn "cẩm nang" nói bậy, trong đó liệt kê rõ 5 mức bậy, từ cách dùng từ đệm, chửi theo tên bố mẹ, ông bà người khác, dùng từ ngữ chỉ chỗ kín của cơ thể đến chửi kết hợp… Không những vậy, "cẩm nang" còn hướng dẫn cách phát âm các từ chửi bậy sao cho đạt giá trị biểu cảm cao nhất.

Sự nhầm lẫn trong quan niệm

Theo PGS. TS Trịnh Hòa Bình, Giám đốc Trung tâm Điều tra dư luận xã hội (Viện Xã hội học), đã có sự nhầm tưởng về giá trị trong suy nghĩ của con người ngày nay. Nhiều người quan niệm bỗ bã, bặm trợn mới chứng tỏ là người "ăn sóng nói gió", biết làm chủ tình thế, là người dân dã, suy nghĩ mạnh mẽ, đồng thời thể hiện sự chịu chơi. Trên thực tế, việc nói tục, chửi bậy chưa bị lên án đủ mức là bởi chúng ta quá quan tâm, đề cao những vấn đề vĩ mô, chú trọng rèn luyện lý tưởng, lẽ sống mà không thấy rằng, lẽ ra, trước tiên, cần phải bắt đầu từ việc uốn nắn hành vi nhỏ nhặt như lời ăn tiếng nói, thói quen ứng xử của từng cá nhân.

Theo giới nghiên cứu, sở dĩ thế hệ ngày xưa không có nhiều người có thói quen nói tục, chửi bậy là vì con người thời ấy được giáo dục kỹ lưỡng, cả ở trong và ngoài gia đình. Xã hội gồm đa số gia đình gia giáo, tôn ti trật tự, phận vị, thứ bậc rất rõ. Người dưới không được văng tục, hỗn hào, quát nạt người trên. Các bậc cha mẹ hằng ngày rèn con vào khuôn phép, từ cách ăn đến tác phong sinh hoạt, khuôn thước ứng xử. Thầy cô giáo thực sự là những tấm gương mẫu mực… Ngày nay, cuộc sống hiện đại, nhịp sống nhanh, gấp gáp, con người chịu nhiều áp lực hơn và trong nhiều trường hợp, việc nói tục, chửi bậy còn là cách để xả stress.

Hiện tượng nói tục, chửi bậy tràn lan khiến xã hội thêm ngổn ngang, nó như rác rưởi làm cho cộng đồng kém phần văn minh, là tiền đề dẫn đến một xã hội ưa chuộng bạo lực. Nguy hiểm hơn, khi người lớn có thói quen ứng xử tục tĩu, không theo khuôn thước thì sẽ tạo ảnh hưởng tiêu cực đối với sự phát triển của trẻ nhỏ. Lối nói tục của người lớn sẽ hằn trong trí não của con trẻ, đeo đuổi chúng cho đến khi trưởng thành và có khả năng chi phối mạnh mẽ đến cách ứng xử trong tương lai, ảnh hưởng xấu tới quá trình hình thành nhân cách. Hơn nữa, người nói phải có người nghe, một khi có nhiều người nói tục mà những người nghe họ không có phản ứng thể hiện sự phản đối thì có nghĩa sự tục được chấp nhận. Đó là điều thực sự nguy hiểm.

Trong câu chuyện nói tục, chửi bậy của giới trẻ, trách nhiệm thuộc về người lớn, các bậc cha mẹ trong gia đình, các thầy cô giáo trong nhà trường và những người tham gia quản lý xã hội. Để giảm thiểu hiện tượng nói tục, chửi bậy, gia đình, nhà trường cần có cách giáo dục phù hợp đối với trẻ - không lý thuyết suông, không nặng tính giáo điều mà cụ thể từng việc, từng người, uốn nắn ngay khi trẻ làm sai. Muốn trẻ tránh thói xấu thì người lớn phải tỏ thái độ làm gương, nói năng đúng mực. Trên bình diện chung, chúng ta cần đưa yêu cầu không nói tục, chửi bậy vào một bộ chuẩn mực nằm trong quy tắc ứng xử trong cộng đồng xã hội, có cách giám sát việc thực hiện.