Hạn chế ùn tắc giao thông: Đâu là giải pháp

Nút giao thông cầu Chương Dương Ảnh: Viết Thành

Gần đây, để tăng cường hiệu quả đầu tư, Thành phố đã “đặt hàng” với các nhà khoa học thuộc một số lĩnh vực quy hoạch đô thị, xây dựng, kiến trúc, cầu đường… để họ nghiên cứu, tư vấn giúp Thành phố tìm ra hướng giải quyết ùn tắc giao thông, thông qua đề tài Khoa học và Công nghệ trọng điểm: “Đề xuất các giải pháp khả thi hạn chế ách tắc giao thông trên địa bàn Thành phố Hà Nội 2005 - 2010”.

Có lẽ, người Hà Nội ai cũng đã từng chứng kiến cảnh ách tắc ở một điểm nào đó khi đi lại trên địa bàn Thành phố. Trong những giờ cao điểm, các nút và tuyến giao thông chủ yếu như Ngã Tư Sở, Ngã Tư Vọng, Chùa Bộc, cầu Chương Dương, đường Trường Chinh… Thường xuyên xảy ra tắc đường. Tại các điểm ùn tắc, con người vừa phải phí thời gian vô ích, vừa phải hứng chịu một lượng khí thải với các chất ô nhiễm có nồng độ cao, rất nguy hiểm cho sức khỏe. Theo số liệu của Đề tài, năm 2002 Hà Nội thường xuyên có 40 điểm ách tắc giao thông trong các giờ cao điểm. Cho tới nay, tình trạng này chẳng những không giảm mà còn có xu hướng tăng trầm trọng hơn. Thiệt hại do ách tắc giao thông theo thống kê chưa đầy đủ có thể lên tới con số hàng nghìn tỷ đồng mỗi năm.

Sự bùng nổ phương tiện giao thông cá nhân là một trong những nguyên nhân gây nên ách tắc. Vậy mà, trung bình mỗi năm tốc độ tăng của xe máy vẫn là 15%; ô tô từ 12 đến 15%. Mấy năm gần đây, Thành phố đã tăng cường đầu tư cho loại hình vận tải hành khách công cộng bằng xe buýt. Đây cũng là một trong những giải pháp nhằm tiến tới giảm thiểu số vụ ách tắc giao thông trên địa bàn. Theo số liệu của Sở Giao thông Công chính (GTCC), riêng năm 2004 Thành phố đã phải trợ giá cho loại hình giao thông công cộng này hàng trăm tỷ đồng. Tuy nhiên, theo dự kiến của Sở GTCC thì năm 2005 xe buýt cũng chỉ vận chuyển được hơn 300 triệu lượt khách. Thực tế, người dân vẫn chủ yếu đi lại bằng phương tiện cá nhân. Đây là một thách thức không nhỏ với các ngành chức năng, trong khi hạ tầng đường sá thì xuống cấp, số dân và phương tiện giao thông cá nhân lại tăng vọt.

Bên cạnh nguyên nhân ách tắc do phương tiện giao thông cá nhân và hạ tầng đường sá, theo nhận định của GS.TSKH Lâm Quang Cường (Bộ môn Quy hoạch đô thị, khoa Kiến trúc, trường ĐH Xây dựng) - chủ trì đề tài, còn có rất nhiều nguyên nhân khác trong đó nổi lên là ý thức của người dân khi tham gia giao thông; lấn đường, chiếm dụng vỉa hè; do thiếu các điểm đỗ xe; do tổ chức và quản lý điều hành giao thông nhiều nơi còn chưa hợp lý; do sự quan tâm chưa đầy đủ của các cấp các ngành; do việc thiếu vốn đầu tư nâng cấp các điểm, các tuyến thường xuyên xảy ra tắc nghẽn…

Với kỳ vọng làm cho bộ mặt Thủ đô ngày càng khang trang, sạch đẹp, hiện đại hơn theo đúng tinh thần Nghị quyết của Bộ Chính trị về phương hướng, nhiệm vụ phát triển Thủ đô thời kỳ 2001 - 2010, các nhà khoa học tham gia nghiên cứu đề tài trọng điểm này đã đề xuất với Thành phố những giải pháp về quy hoạch, tổ chức, điều khiển, quản lý, cơ chế chính sách… nhằm hạn chế ách tắc giao thông đô thị. Trong đó giải pháp về quy hoạch được các nhà khoa học dồn tâm sức hơn cả. Rất nhiều lĩnh vực được đề cập đến. Đó là: Quy hoạch về mô hình giao thông hợp lý giữa các loại hình phương tiện giao thông; quy hoạch về mạng lưới giao thông đối ngoại, liên quan giữa trung tâm Thành phố với các đô thị vệ tinh, đô thị đối trọng, khu công nghiệp lớn với các trung tâm chính trị, kinh tế quan trọng khác của cả nước; quy hoạch về mạng lưới giao thông đường phố với các loại đường cao tốc, đường khu vực, đường nội bộ, đường vành đai I, II, III…Đặc biệt có giải pháp về nút giao thông với 12 dạng khác mức và giải pháp về các loại cầu vượt, hầm giao thông, cầu đi bộ, hầm đi bộ… được các nhà khoa học đề xuất để Thành phố lựa chọn.

Nút giao thông ngã tư Đại Cồ Việt

Tuy nhiên, theo ý kiến của PGS.TS Phạm Công Hà, những giải pháp trên quả là “hoành tráng”, đáng ghi nhận, song liệu có khả thi như chúng ta “vạch quy hoạch trên túi tiền của người khác”, trong khi Thành phố thực sự cần những giải pháp hữu hiệu cho 5 năm tới. Quy hoạch đi trước một bước là rất đúng, nhưng nên để cho một tương lai xa hơn! Còn theo GS.TSKH Nguyễn Thế Bá, đến đường Nguyễn Chí Thanh là con đường đẹp nhất Việt nam mà ngày nào cũng tắc. Vậy, cốt lõi của sự phát triển giao thông đô thị là giải quyết vấn đề gì? Riêng giải pháp đào đường ngầm qua sông Hồng đã thực sự cần thiết chưa vì vốn đầu tư hiện còn quá thiếu. Ngay chỉ một nút giao thông Daewoo mà cũng phải chờ Nhật Bản mấy năm mới triển khai được. Kỹ sư Tô Anh Tuấn cũng cho rằng, những giải pháp thiết thực, khả thi ngay trước mắt còn mờ nhạt. Hơn nữa theo ông, công tác tổ chức giao thông và tập quán sinh hoạt xã hội là nguyên nhân không nhỏ gây nên sự ách tắc, nguyên nhân này chắc chắn liên quan tới khoa học tổ chức điều hành, tới ý thức chấp hành Luật giao thông và kỷ cương đô thị của công dân.

Ông Đỗ Hoàng Ân - Phó chủ tịch UBND Thành phố Hà Nội, Chủ tịch Hội đồng nghiệm thu KH&CN cấp Thành phố đánh giá cao những giải pháp và kiến nghị mà tập thể các nhà khoa học đã nghiên cứu và đề xuất. Tuy nhiên, ông khẳng định, Thành phố đang rất cần những giải pháp khả thi trong 5 năm tới - năm 2010, kỷ niệm 1000 năm Thăng Long - Hà Nội, để giải quyết cấp bách vấn đề ách tắc giao thông đô thị. Còn nếu quy hoạch xa quá thì thực sự là “lực bất tòng tâm”. Bởi chính ông, qua hai lần phê duyệt, chỉ riêng cho nút giao thông Ngã Tư Sở, tổng số tiền đầu tư đã lên tới 1.100 tỷ đồng. Nhưng đến thời điểm hiện tại, 900 tỷ đồng đã dành cho giải phóng mặt bằng mất rồi!? Cũng như, nếu kiến nghị dành 25% quỹ đất tự nhiên để xây dựng cơ sở hạ tầng giao thông, liệu có khả thi hay không đối với khu vực phố cũ, phố cổ? Nên chăng, giải pháp này dùng cho quy hoạch lâu dài, cho sự phát triển Thủ đô mở rộng. Thành phố mong rằng, các nhà khoa học nên chứng minh cho được sự cần thiết phải hạn chế phương tiện giao thông cá nhân, nhất là những loại không đủ tiêu chuẩn kỹ thuật; cần phải vận động, tuyên truyền để nhiều người thay đổi thói quen đi lại, làm quen với phương tiện vận tải hành khách công cộng. Vì, có rất nhiều ý kiến cho rằng, ách tắc giao thông không phải vì hạ tầng là chủ yếu, mà do ý thức chấp hành luật lệ của công dân !

Những giải pháp về quy hoạch hạ tầng và kiến nghị của các nhà khoa học thông qua các đề tài sẽ được Thành phố tiếp tục nghiên cứu, làm cơ sở xây dựng các dự án cho những năm sau này.

HNM