Gỡ thế cô lập, gia tăng ảnh hưởng

Tại chặng dừng chân đầu tiên ở Cuba, Tổng thống V.Putin đã gặp Chủ tịch Raul Castro và lãnh tụ Fidel Castro để thảo luận hợp tác trong lĩnh vực năng lượng, giao thông, hàng không, vũ trụ và y tế. Chặng dừng tiếp theo của ông chủ Điện Kremlin là Argentina nhằm thúc đẩy các vấn đề về thương mại và năng lượng qua cuộc hội đàm với Tổng thống nước chủ nhà Cristina Kirchner trước khi tham dự Hội nghị Thượng đỉnh Nhóm các nền kinh tế mới nổi (BRICS: Brasil, Nga, Ấn Độ, Trung Quốc và Nam Phi) tại Brasil dự kiến khai mạc vào đầu tuần tới.

Kể từ ngày nổ ra cuộc khủng hoảng ở Ukraine, quan hệ Nga - Mỹ và phương Tây không ngừng leo thang. Tình hình càng trở nên căng thẳng hơn khi Nga sáp nhập Crimea vào lãnh thổ Liên bang Nga hồi tháng 4-2014. Về tình hình bất ổn ở Ukraine hiện nay, theo cáo buộc từ Mỹ và phương Tây, một phần là do Nga hậu thuẫn lực lượng đối lập tại miền Đông. Mỹ và Liên minh Châu Âu (EU) đã áp đặt nhiều lệnh cấm visa và phong tỏa tài sản với các công ty và công dân Nga.

Mới đây, Bộ trưởng Kinh tế Nga Alexei Ulyukayev đã bày tỏ lo ngại rằng đòn trừng phạt mới của Mỹ và phương Tây nhằm vào Nga xung quanh cuộc khủng hoảng Ukraine có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến nền kinh tế vốn đang trì trệ của nước này, khiến tỷ lệ đầu tư tại xứ sở Bạch dương xuống mức tiêu cực, lợi tức giảm, lạm phát tăng, dự trữ nhà nước thu hẹp. Do đó, cái bắt tay Nga - Trung với khoản hợp đồng trị giá 400 tỷ USD trong lĩnh vực năng lượng hồi tháng trước là một chỉ dấu về sự thay đổi chiến lược trong hợp tác quốc tế của Mátxcơva. Tuy nhiên, nếu ngược dòng lịch sử và nhìn về lâu dài, Bắc Kinh không phải là đối tác mà Điện Kremlin tin cậy hoàn toàn và ở thời điểm hiện tại giữa hai bên vẫn còn không ít bất đồng. Vì vậy, cuộc kiếm tìm mang tên Mỹ Latinh của Nga như có thể vừa gỡ thế cô lập về kinh tế, vừa gia tăng ảnh hưởng lên khu vực có giá trị địa - chính trị này.

Trên thực tế, không phải bây giờ Nga mới đẩy tới quan hệ với các nước Mỹ Latinh. Từ năm 2008, trong giai đoạn Tổng thống Dmitri Medvedev đương nhiệm, Nga đã xác định các nước Mỹ Latinh nằm trong trọng tâm phát triển quan hệ ưu tiên chiến lược. Tình hình Nam Mỹ đã có sự thay đổi đáng kể trong những năm gần đây. Ngày càng có nhiều quốc gia Mỹ Latinh hướng tới một thế giới đa cực và tỏ ra bất mãn với chính sách đơn cực của Washington. Từ năm 2003 đến 2007, nhiều nước Mỹ Latinh đã có một thời kỳ phát triển kinh tế "vàng son". Xét tổng thể, mức độ phụ thuộc về kinh tế của các nước Mỹ Latinh vào một thị trường duy nhất là Bắc Mỹ ngày càng giảm. Trong khi đó, do vướng bận vào cuộc chiến chống khủng bố, sa lầy ở Iraq và Afghanistan nên Washington đã có phần giảm ưu tiên về lợi ích và nhu cầu với khu vực Mỹ Latinh. Trong bối cảnh như vậy, chuyến công du của Tổng thống V.Putin được dự báo sẽ thu được kết quả khả quan.

Chỉ hai ngày trước chuyến thăm, Mátxcơva đã quyết định xóa 90% khoản nợ từ thời Liên Xô trước đây cho Cuba. Ước tính tổng số nợ của Cuba với Nga theo các khoản tín dụng là 35,2 tỷ USD. 10% còn lại sẽ được thanh toán trong 10 năm, nhằm tài trợ cho các dự án đầu tư của Nga trên lãnh thổ Cuba. Chắc chắn, động thái này sẽ khiến quan hệ Nga - Cuba thêm nồng ấm. Với Argentina, giữa lúc quan hệ Mỹ và quốc gia này đang không được "xuôi chèo mát mái" liên quan đến phán quyết của Tòa án tối cao Mỹ gần đây, buộc Argentina phải thanh toán khoản nợ lên tới 1,3 tỷ USD do không tìm được tiếng nói chung trong chương trình tái cơ cấu nợ của Buenos Aires thì Nga, rất có thể sẽ là đối tác mới, giúp Argentina thoát khỏi nguy cơ vỡ nợ. Tham dự Hội nghị Thượng đỉnh BRICS được tổ chức tại hai thành phố Fortaleza và Brasilia của Brasil, Tổng thống V.Putin sẽ có cơ hội trao đổi, tăng cường hợp tác với các nhà lãnh đạo nước chủ nhà ở hàng loạt vấn đề, đặc biệt tham dự ký kết thành lập Ngân hàng Phát triển BRICS và vốn chung dự trữ tiền tệ. Hiện tại, Nga coi mối quan hệ với Brasil có ý nghĩa quan trọng mang tính chiến lược trong sự đối trọng ảnh hưởng với phương Tây. Tổng thống V.Putin cho biết, sẽ ủng hộ Brasil giành một ghế trong Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc, nơi Nga và Mỹ là thành viên có quyền phủ quyết.

Rõ ràng, với chuyến công du của Tổng thống V.Putin, Mátxcơva không chỉ chứng tỏ tầm ảnh hưởng mà còn mở ra những cơ hội hợp tác mới với một khu vực rộng lớn có nhiều tiềm năng còn bỏ ngỏ.