Giảm mất cân bằng giới tính: Đâu là giải pháp then chốt?

Để giải quyết vấn đề này, đề án "Kiểm soát mất cân bằng giới tính khi sinh thành phố Hà Nội giai đoạn 2013-2015" đang được ngành y tế gấp rút chuẩn bị và lấy ý kiến đóng góp từ các chuyên gia, nhà khoa học và cán bộ dân số… 

Lạm dụng khoa học kỹ thuật

Các chuyên gia đều thống nhất rằng, để có giải pháp cho tình trạng mất cân bằng giới tính khi sinh, cần xác định được nguyên nhân của nó. Theo ông Hoàng Đức Hạnh, Phó Giám đốc Sở Y tế Hà Nội, nguyên nhân cơ bản và sâu xa mà đề án đề cập tới là tâm lý thích con trai do chịu ảnh hưởng nặng nề bởi tư tưởng Nho giáo, có con trai để nối dõi hoặc cần có nhân lực để phát triển, duy trì nghề gia truyền và kinh tế hộ gia đình. Còn nguyên nhân trực tiếp là sự lạm dụng những tiến bộ khoa học, công nghệ để thực hiện lựa chọn giới tính trước khi sinh như: Áp dụng ngay từ trước lúc có thai; trong lúc thụ thai hoặc chẩn đoán giới tính thai nhi để chỉ giữ lại thai trai.

GS-TS Nguyễn Đình Cử, Viện Dân số và các vấn đề xã hội (Trường ĐH Kinh tế quốc dân) cho rằng, sự lạm dụng khoa học kỹ thuật cũng là khó khăn lớn của Hà Nội bởi đây là trung tâm khoa học kỹ thuật của cả nước. Kết quả khảo sát trong một nhóm nhỏ cho thấy, 93% ca sinh thứ 3 có con trai. Ông kể về một trường hợp: Có chủ một phòng khám sản tư ở một xã khá xa trung tâm thậm chí đã thế chấp 3 sổ đỏ để sắm máy siêu âm 4 chiều. Ông e ngại, trước sức ép phải thu hồi vốn lớn như vậy, rất dễ xảy ra việc người làm nghề bỏ qua những nguyên tắc chuyên môn, vi phạm quy định cấm thông báo giới tính thai nhi.

Không phải việc làm phúc

Theo GS-TS Nguyễn Đình Cử, đề án của Hà Nội cần chú trọng mục tiêu truyền thông, cung cấp thông tin có chất lượng để các cơ quan truyền thông nhập cuộc, có được những thông điệp chất lượng cao. Hà Nội cũng cần xây dựng mô hình điểm về an sinh xã hội và chăm sóc người cao tuổi, giải quyết các vấn đề tâm linh, hóa giải tâm lý cần con trai để có người thờ cúng… Đối tượng của đề án cũng cần được xác định rõ để tuyên truyền, tác động, như các bác sĩ, những người là trưởng họ, người có con đầu là gái…

Chia sẻ ý kiến trên, PGS-TS Phạm Đại Đồng, Trường ĐH Kinh tế quốc dân, cũng khẳng định: Cần xây dựng hệ thống an sinh xã hội cho tốt vì Việt Nam đang có tốc độ già hóa nhanh trong khi người già chưa sống được bằng tích lũy mà phải dựa vào con cái, trong khi hệ thống nhà dưỡng lão và viện lão khoa còn thiếu và yếu. Trong số các phương thức thực hiện mà đề án đưa ra, PGS-TS Phạm Đại Đồng lưu ý tới nội dung đề cao trẻ em gái cũng như gia đình sinh con một bề là gái. Ông cho rằng, cần thận trọng trước chủ trương này bởi như vậy lại là thiếu bình đẳng với bé trai và có thể có những hệ lụy về sau.

Về chính sách có thể hỗ trợ cho đề án, theo Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Dân số kế hoạch hóa gia đình Nguyễn Văn Tân, Hà Nội thuận lợi vì có Luật Thủ đô, có thể có các cơ chế đặc thù và các giải pháp cần có điểm nhấn. Khu vực nông thôn ở Hà Nội cần nghiên cứu kỹ để có những biện pháp mang tính quyết liệt, đặc biệt, công tác truyền thông phải được nghiên cứu kỹ để có thể "lay động lòng người". Đánh giá về đề án, ông Nguyễn Văn Tân cho rằng, còn thiếu tính quyết liệt khi mục tiêu đề ra là 100% vi phạm bị xử lý nhưng mấy năm vừa rồi cơ quan quản lý vẫn thanh tra, kiểm tra các dịch vụ liên quan song số phát hiện đếm trên đầu ngón tay. Rồi, ai kiểm soát việc 70% đơn vị dịch vụ thực hiện cam kết không vi phạm? Bởi vậy cần phải có biện pháp mạnh như lắp thiết bị giám sát, sử dụng nghiệp vụ điều tra để phát hiện ra các vi phạm. Khi phát hiện ra nếu cần thiết thì tước giấy phép hành nghề, như vậy mới có tính răn đe.

Theo ý kiến của nhiều chuyên gia thì giải pháp then chốt, bền vững là tuyên truyền cho người làm nghề y phải coi việc không cung cấp thông tin giới tính thai nhi là vấn đề căn bản của y đức. Hiện giờ, nhiều khi người làm nghề tự cho rằng tiết lộ giới tính thai nhi là việc làm phúc.