EU đau đầu với vấn nạn nhập cư bất hợp pháp

Ngày 20-4, trong khi lực lượng cứu hộ Italia phải huy động tối đa lực lượng để tìm kiếm thi thể hàng trăm người di cư bất hợp pháp trong thảm họa lật tàu xảy ra đêm 18-4 thì Liên minh Châu Âu (EU) đã phải khẩn cấp triệu tập phiên họp nhằm tìm ra giải pháp ngăn chặn vấn nạn ngày càng nhức nhối ở Cựu lục địa trong những năm gần đây.

Theo Tổ chức Di cư quốc tế (IOM), có khoảng 20.000 người nhập cư đã đến bờ biển Italia trong năm nay. Tuy ít hơn so với 4 tháng đầu năm 2014 nhưng số người phải bỏ mạng trên biển lại tăng gấp chín lần. Dự báo, trong năm nay, Italia có thể sẽ phải tiếp nhận tới 250.000 người nhập cư trái phép qua đường biển, con số cao chưa từng có trong lịch sử.

Theo Chính phủ Italia, tình hình bất ổn tại Bắc Phi và chiến tranh ở Syria, Iraq là nguyên nhân chính khiến dòng người vượt biên sang Châu Âu tăng mạnh. Năm ngoái, Italia đã tiếp nhận 170.000 nghìn người nhập cư (hầu hết từ Bắc Phi), bằng tổng số người nhập cư đã đến nước này 3 năm trước đó. Sự gia tăng ồ ạt của dòng người nhập cư từ lục địa Đen đã đẩy đất nước "chiếc ủng" vào hoàn cảnh khó khăn. Các trung tâm tiếp nhận đã lâm vào tình trạng quá tải, trong khi sự phản đối của người dân bản xứ ngày càng tăng. Việc có hơn 10.000 người nhập cư đổ đến Italia chỉ trong một tuần cho thấy mức độ khẩn cấp của tình hình và đặt các thể chế Châu Âu trước yêu cầu cấp bách phải xem xét lại chính sách nhập cư.

Trên thực tế, vấn nạn nhập cư bất hợp pháp đã khiến các nhà lãnh đạo EU đau đầu nhiều năm nay, đặc biệt là trong bối cảnh hiện tại. Vấn nạn này đang khứa sâu thêm những mâu thuẫn giữa các quốc gia "đầu tàu" của Cựu lục địa. Mới đây, Nghị viện Châu Âu (EP) đã thông qua các nguyên tắc hoạt động của hệ thống giám sát biên giới mới, có tên gọi là Eurosur, nhằm kiểm soát nạn nhập cư trái phép và bảo vệ người nhập cư, thông qua việc tăng cường trao đổi thông tin giữa các quốc gia thành viên. Hệ thống Eurosur giúp các nước EU chia sẻ hình ảnh và dữ liệu thực tế liên quan đường biên giới ngoại khối. Từ đó, kịp thời phát hiện và phòng, chống tình trạng nhập cư trái phép; đồng thời hỗ trợ người nhập cư gặp nguy hiểm. Hệ thống này sẽ được áp dụng tại 17 nước vào tháng 12 năm nay.

Tuy nhiên, các chuyên gia đánh giá, sáng kiến này chỉ tập trung vào chia sẻ thông tin và kiểm soát biên giới mà không chú trọng giải quyết hậu quả phát sinh khi người nhập cư đã vào lãnh thổ Châu Âu. Bên cạnh đó, rất khó có thể ngăn chặn hàng chục nghìn người chạy trốn bạo lực đẫm máu ở Bắc Phi đang hướng vào Italia mỗi ngày bởi về địa lý, Italia là điểm tiếp cận gần nhất với Châu Phi qua bờ Địa Trung Hải. Từ khi Hiệp định tự do đi lại Schengen có hiệu lực, Italia càng trở thành "cửa khẩu" được những người vượt biên lựa chọn để hiện thực hóa "giấc mơ thiên đường Châu Âu". Trước tình cảnh đó, một số quốc gia EU đã tự đưa ra những chính sách ngăn cản làn người nhập cư bất hợp pháp đến từ Italia. Động thái này đã khiến Rome nổi cơn thịnh nộ khi cho rằng các thành viên EU không muốn chia sẻ trách nhiệm và để Italia một mình gánh hậu quả của nạn nhập cư bất hợp pháp.

Trong thông báo ngày 20-4, Ủy ban Châu Âu (EC) cho biết đang soạn thảo chiến lược mới về vấn đề nhập cư để thông qua vào tháng 5 tới. Bên cạnh chiến lược mới, EU sẽ làm việc với nước thứ ba để ngăn chặn làn sóng người nhập cư tràn vào khu vực. Hy vọng, biện pháp mới sẽ giúp giảm các chuyến vượt biển đầy rủi ro của người nhập cư bất hợp pháp từ phía bên kia bờ Địa Trung Hải vào Lục địa già.