Đụng đâu, sai đó

Khảo sát, thiết kế không chính xác
Theo kết luận của Thanh tra Chính phủ, ngay từ khâu lập dự án khả thi, khảo sát thiết kế, lập dự toán, hồ sơ mời thầu đã xuất hiện nhiều sai sót. Tổng Công ty Tư vấn thiết kế GTVT (TEDI) là nhà thầu lập dự án khả thi giai đoạn khẩn cấp đã dự báo lượng hàng thông qua cảng chỉ là 2,8 triệu tấn/năm. Tuy nhiên, sau khi rà soát lại, Bộ GTVT khẳng định lượng hàng thông qua cảng là 6 triệu tấn/năm. Do dự báo sai, nên Bộ GTVT phải trình Thủ tướng điều chỉnh quy mô dự án như thay việc gia cố 66m bến cũ bằng xây mới 150m bến mới, đầu tư thêm 2 cần cẩu hiện đại, tăng diện tích kho cảng Chùa Vẽ từ 10ha lên 12,6ha.

Nhà thầu Nippon Koei trúng thầu gói thầu tư vấn 2 giai đoạn dự án khi thực hiện cũng có sai sót. Đáng nói và ngạc nhiên nhất là tháng 12-2000, Bộ GTVT mới trình Thủ tướng Chính phủ phê duyệt kế hoạch đấu thầu trong khi việc tổ chức đấu thầu gói thầu tư vấn giai đoạn II đã được Ban Quản lý (BQL) dự án thực hiện từ tháng 5-1999. Không những vậy, nhà thầu Nippon Koei đã không tổ chức khảo sát mà sử dụng kết quả khảo sát đã được thực hiện trước đó 2 năm, nhưng BQL dự án vẫn chấp nhận thanh toán. Nhiều hạng mục có sai lệch lớn giữa khối lượng thực hiện với khối lượng thiết kế, như hạng mục nạo vét trước bến giảm 40%, khối lượng đóng cọc ống thép giảm 22%, khối lượng bê tông cốt thép cầu tăng 30%... Thanh tra Chính phủ khẳng định, Nippon Koei vừa là nhà thầu tư vấn thiết kế, lập hồ sơ mời thầu, vừa là nhà thầu giám sát các gói thầu là không bảo đảm tính khách quan, điều này đã bị cấm tại Luật Đấu thầu năm 2005.

Quyết định vượt thẩm quyền, bán thầu tùy tiện
Về tư vấn, thiết kế đã vậy, khi thực hiện dự án cũng xuất hiện hàng loạt sai phạm. Cụ thể, về GPMB, BQL dự án, Bộ GTVT không lấy ý kiến tham gia của Bộ Tài chính về phương án đền bù là trái quy định tại khoản 6, Điều 34, Nghị định 22/1998/CP (ngày 24-4-1998) của Chính phủ. Tại gói thầu số 2, giai đoạn khẩn cấp, BQL dự án và nhà thầu Penta Ocean ký hợp đồng thực hiện dưới hình thức điều chỉnh giá. Việc làm trên là trái ý kiến chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ tại Văn bản số 953/KTN (ngày 23-11-1996) về việc phê duyệt hình thức hợp đồng trọn gói, vi phạm quy định tại Điều 4, Nghị định số 43/CP (ngày 16-7-1996) của Chính phủ. Bộ GTVT tự ý phê duyệt gói thầu trên mà không được Thủ tướng Chính phủ ủy quyền là vi phạm Điều 31, Nghị định 42/CP.

Điều đáng nói, nhà thầu Penta Ocean không thực hiện hợp đồng mà giao lại cho hai thầu phụ là Tổng Công ty Xây dựng đường thủy (Vinawaco) và Tổng Công ty Xuất nhập khẩu và Xây dựng Việt Nam. Khi thanh tra, các đơn vị này báo cáo đã thất lạc hồ sơ nên không thể xem xét, kết luận cụ thể về việc thực hiện. Tuy nhiên, việc bán thầu có nhiều sai phạm lại nằm ở gói thầu số 1, giai đoạn II, cải tạo luồng tàu và xây dựng cảng biển côngtennơ Chùa Vẽ. Liên danh Penta - Toa trúng thầu gói thầu số 1, giai đoạn II. Theo hợp đồng, liên danh này thực hiện 84% giá trị hợp đồng, 16% còn lại giao cho thầu phụ là Vinawaco, nhưng trên thực tế Vinawaco được giao hơn 40% giá trị hợp đồng. Chưa hết, trên thực tế, Vinawaco cũng không thực hiện hạng mục nạo vét mà giao lại cho 16 đơn vị khác, trong đó có 7 đơn vị không thuộc doanh nghiệp này. Nhưng cả 16 đơn vị trên đều không có trong danh sách thầu phụ quy định trong hồ sơ dự thầu, không có sự chấp thuận bằng văn bản của chủ đầu tư, tư vấn giám sát. Theo Thanh tra Chính phủ, các nhà thầu nhận thầu rồi bán lại, hưởng chênh lệch hàng chục tỷ đồng…

Dự án cải tạo, nâng cấp cảng Hải Phòng giai đoạn khẩn cấp và giai đoạn II đặc biệt có ý nghĩa, nhưng việc thực hiện đã có nhiều sai phạm. Trách nhiệm này thuộc về BQL dự án, Bộ GTVT khi đã đưa ra những quyết định vượt thẩm quyền, trái quy định, gây lãng phí, tăng chi phí dự án, có lợi cho nhà thầu.