Dự án MOSE: “Kỳ quan” chống lụt độc đáo

Hoàn thành vào năm 2020, hệ thống phòng chống lũ lụt sáng tạo này đã thu hút sự chú ý của quốc tế vì thiết kế độc đáo và khả năng ứng dụng tiềm năng ở các vùng ven biển khác trên toàn thế giới.

Venice nổi tiếng thế giới với lịch sử phong phú và vị trí địa lý đặc trưng. Thành phố nằm trên một đầm phá rộng 550km2, tạo nên những kênh đào nổi tiếng của Serenissima, Italia. Vị trí đặc biệt này mang lại cho Venice một nét quyến rũ nhất định nhưng cũng khiến thành phố dễ bị ảnh hưởng bởi hiện tượng Ac-qua Alta, là thủy triều xảy ra theo chu kỳ ở phía Bắc biển Adriatic. Hiện tượng này chủ yếu xảy ra giữa mùa thu và mùa xuân, khi thủy triều được tăng cường bởi các luồng gió theo mùa cản trở dòng chảy ngược thông thường. Điều này được phản ánh qua tình trạng ngập lụt thường xuyên trên các đường phố và quảng trường, và mực nước dâng cao ngày càng thường xuyên hơn. Biến đổi khí hậu khiến tình hình trở nên đáng báo động trong thế kỷ XXI.

Để bảo vệ Venice, một dự án đê nổi đã được khởi động vào năm 2003 và được đưa vào hoạt động vào năm 2020. Dự án MOSE bao gồm 78 cổng di động được lắp đặt tại ba cửa chính của đầm phá Venice: Lido, Malamocco và Chiog-gia. Khi dự báo có hiện tượng Acqua Alta (trong trường hợp thủy triều cao hơn 110cm), các cửa cống này sẽ được xả hết nước chứa trong đó và được bơm đầy không khí nhẹ hơn, cho phép chúng nổi lên khỏi mặt nước (quá trình này chỉ mất khoảng 30 phút) để ngăn nước tràn vào thành phố. Các lưu vực đã được tính toán để cho phép thuyền đi qua, ngay cả khi các đê di động được nâng lên.

Hiệu quả bảo vệ Venice khỏi thủy triều dâng cao của hệ thống đã được chứng minh trong một số trận lũ lụt. Hệ thống rào chắn lũ MOSE đã bảo vệ thành phố Venice thành công lần đầu tiên vào ngày 3-10-2020, trong cơn bão Alex. Các quan chức đã dự đoán điều tồi tệ nhất với thủy triều dự báo đạt tới 1,3m, nhưng kiến trúc nổi di động đã hoạt động hiệu quả. “Hôm nay, mọi thứ đều khô ráo. Chúng tôi đã ngăn biển lại. Rất nhiều điều tồi tệ đã xảy ra ở đây, nhưng giờ đây một điều tuyệt vời đã đến”, thị trưởng thành phố Luigi Brugnaro nói. 12 ngày sau sự kiện đó, các rào chắn lại được huy động để giải quyết tình trạng thủy triều cao 1,4m. Theo các quan chức, nếu hệ thống không được kích hoạt, Quảng trường St. Mark sẽ bị ngập trong nhiều giờ. Tuy nhiên, các rào chắn đã hoạt động bình thường và thành phố vẫn khô ráo.

Thành phố Venice thường xuyên xảy ra lũ lụt, tình trạng này gần đây đã trở nên trầm trọng hơn do biến đổi khí hậu. Đặc biệt, đã ghi nhận 14 đợt thủy triều cao (cao hơn 1,4m) trong 20 năm qua. Vào tháng 11 năm 2019, thành phố đã trải qua trận lũ lụt lớn nhất trong vòng 53 năm. Mực nước đạt 1,87m gây thiệt hại nghiêm trọng cho cơ sở hạ tầng và khiến hai người tử vong. Vương cung thánh đường Saint Mark bị hư hại nghiêm trọng và nhiều tòa nhà bị ảnh hưởng. Một số lo ngại đã được nêu ra về tần suất sử dụng hệ thống MOSE. Theo kịch bản xấu nhất liên quan đến tác động của biến đổi khí hậu trong khoảng thời gian từ năm 2050 đến năm 2100, các rào chắn có thể phải được kích hoạt 187 ngày mỗi năm - có nghĩa là hơn một nửa số ngày trong năm.

Bằng cách ngăn chặn tình trạng ngập lụt, dự án MOSE giúp bảo tồn di sản văn hóa phong phú của thành phố Venice, bao gồm các kênh đào mang tính biểu tượng và các tòa nhà lịch sử. Ngoài ra, dự án này dự kiến sẽ thúc đẩy du lịch và hoạt động kinh tế ở Venice bằng cách giảm nguy cơ lũ lụt và cải thiện khả năng phục hồi của thành phố. Dự án MOSE được coi là một kỳ quan kỹ thuật hiện đại với mục tiêu ngăn chặn lũ lụt từ biển Adriatic.

Với hệ thống MOSE, Italia đã được liệt kê trong số các quốc gia thành viên của mạng lưới quốc tế các nhà khai thác rào cản di động: I-STORM “Mạng lưới quốc tế về quản lý rào cản nước dâng do bão”. I-STORM là một mạng lưới liên quan đến Anh, Italia, Hà Lan, Nga, Đức và Hoa Kỳ (Louisiana - New Orleans) và có mục tiêu cơ bản là chia sẻ thông tin, kinh nghiệm và các thực tiễn tốt (cả trong việc thực hiện xây dựng) giữa các nhà quản lý về các rào cản liên quan. Ngoài các biện pháp về cơ sở hạ tầng, dự án MOSE cũng nhấn mạnh tầm quan trọng của các hệ thống cảnh báo sớm để dự đoán và giám sát các sự kiện lũ lụt. Mặc dù MOSE là một dự án phức tạp và tốn kém, với kinh phí xây dựng lên đến 7 tỷ euro, nhưng nó cung cấp một giải pháp đầy hứa hẹn cho các vùng ven biển đang phải đối mặt với mối đe dọa của mực nước biển dâng cao và các hiện tượng thời tiết khắc nghiệt. Thông qua MOSE, các giải pháp phòng chống lũ lụt sáng tạo có thể được điều chỉnh phù hợp với nhiều môi trường ven biển khác nhau trên toàn thế giới.