Đổi thay ở Rạch Miễu và Miếu Nổi

Rạch Miễu và Miếu Nổi hôm nay có những con đường rộng rãi chạy dài bên những hàng cây xanh mướt. Hạ tầng khang trang, đồng bộ, với hệ thống dây điện, cáp thông tin đều được hạ ngầm. Nhà cửa được quy hoạch theo từng khu ngăn nắp, đẹp và thơ mộng như những tên đường ở đây: Hoa Phượng, Hoa Lan, Hoa Sứ, Hoa Đào, Hoa Mai….

Sự đổi thay này, những người đã từng biết Rạch Miễu, Miếu Nổi trước đây khó có thể tưởng tượng ra. Cho đến tận cuối những năm 1990, khu này vẫn còn hoang hóa với bùn lầy nước đọng và có "thứ hạng" trong thành phố về tệ nạn xã hội. Nhà cửa thì lụp xụp, nửa trên bờ, nửa dưới sông vô cùng nhếch nhác. Tuy cách quận 1 có một con rạch, nhưng người dân nơi đây rất ít khi đến trung tâm bởi… không có đường đi. Có muốn sang thì phải dùng xuồng, vừa đi vừa đập vì sợ rắn bò lên cắn! Khổ nhất là trời mưa, nước từ phía trên Gò Vấp, Tân Bình đổ xuống gặp bùn nơi đây khiến bầu không khí cả vùng ô nhiễm. Đa phần người dân sống bằng nghề trồng rau muống, đạp xích lô, chạy xe ba gác. Vì nghèo nên dân trí nơi đây thấp và xảy ra nhiều tệ nạn như bói toán mê tín dị đoan, trộm cắp, hút chích ma túy… Bác Nguyễn Quang Nam, một cán bộ lão thành hiện đang sống tại khu Miếu Nổi vẫn còn nhớ cảm giác khi về nơi này lần đầu tiên năm 1997: ma túy chích công khai; ban đêm nhà nhà phải đóng cửa, bọn trộm bên ngoài lấy hàn xì phá khóa cửa mà người trong nhà vẫn không dám kêu.

Trước tình hình đó, từ những năm 1980, TP có chủ trương quy hoạch, chỉnh trang lại khu này. Bác Trần Văn Trọng, cán bộ lão thành hiện đang ở phường 2, quận Phú Nhuận khi đó là Chủ tịch Hội Cựu chiến binh phường 2 và cũng là thành viên của Ban vận động giải tỏa di dời, bùi ngùi nhớ lại những ngày cực khổ đầu tiên: "Chúng tôi đi từng khu phố, từng nhà, đi cả ngày, cả đêm vận động bà con di dời để xây khu dân cư mới". Người dân, đa phần là người lao động đã quen nơi ăn chốn ở, công ăn việc làm; mặt khác, khái niệm di dời giải tỏa những năm đó cũng còn rất mới nên rất khó thuyết phục. Trong khi đó, giá tiền đền bù cũng khó mua lại được nơi ở mới. May sao, những khó khăn phát sinh trong quá trình thực hiện đều được lãnh đạo TP lắng nghe và điều chỉnh kịp thời. Vậy mà cũng mãi đến 10 năm sau, năm 1990 phường 2 mới tạm xong phần vận động, bắt đầu giải tỏa. Nhưng cái khó chưa hết, khi bắt tay vào xây dựng cũng muôn phần khó khăn vì đây là nơi sình lầy, phải lấy hết bùn đến lớp đá đỏ rồi đổ thêm 2-3m đất nữa mới có thể xây dựng. Mãi đến năm 2000, các khu này mới bắt đầu có hình hài.

Đó là cơ sở hạ tầng. Còn người dân, vốn là dân lao động chưa kịp thích nghi với đời sống mới nên việc vận động nếp sống cũng muôn phần cực khổ. Bác Nguyễn Quang Nam, khi đó là Chủ nhiệm Ban Xây dựng khu phố văn hóa (thuộc khu Miếu Nổi, phường 3, quận Bình Thạnh) cho biết, nhiều phong trào thi đua được lập ra với cơ chế khuyến khích, thưởng phạt rõ ràng để mọi người cùng thi đua. Bên cạnh đó là thành lập "chân rết chính trị" với những cán bộ lão thành, sâu sát trong từng con hẻm, khu phố để cùng sống, cùng đồng hành với bà con, giúp đỡ và vận động bà con nếp sống văn minh đô thị. Rồi đất lành chim đậu, nhiều người trí thức các nơi về đây ở. Cuộc sống khá hơn, dân trí nâng cao làm thay đổi hẳn bộ mặt đô thị ở đây.

Với vị thế đắc địa, Rạch Miễu và Miếu Nổi hiện là vùng đất đẹp của TP Hồ Chí Minh. Các cầu hiện hữu như cầu Kiệu, cầu Bông, cầu Sắt, cầu Trần Khánh Dư và cầu Hoàng Hoa Thám vừa khánh thành gần đây nối khu này gần với trung tâm hơn. "Nếu so bây giờ với ngày xưa thì sự thay đổi là không thể tưởng tượng được", những người đã sống ở đây từ trước đến nay đều khẳng định như vậy. Đó là nhờ tầm nhìn và sự quyết tâm đầu tư của lãnh đạo TP Hồ Chí Minh các thời kỳ, để những khu quy hoạch được chỉnh trang, những căn nhà lụp xụp được đẩy lùi, chất lượng cuộc sống người dân càng được nâng cao và TP ngày càng văn minh, giàu đẹp.