Thực phẩm giả đang “đầu độc” niềm tin

Những vụ việc liên tiếp này không chỉ gây chấn động dư luận mà còn đẩy người tiêu dùng đến sự hoang mang tột độ. Thực phẩm giả đang âm thầm “đầu độc” cả sức khỏe lẫn niềm tin khiến hàng triệu người dân lo sợ mỗi ngày, không biết liệu bữa ăn họ lựa chọn có thật sự an toàn.

Quảng cáo rầm rộ, chất lượng rỗng tuếch

Sự việc bắt đầu từ sản phẩm siro ăn ngon Hải Bé - một loại thực phẩm chức năng từng được quảng cáo rầm rộ trên mạng xã hội với những lời lẽ đầy mê hoặc “giúp trẻ ăn ngoan, ngủ khỏe”, “hiệu quả sau 7 ngày sử dụng”. Đứng sau chiến dịch tiếp thị là TikToker “Gia đình Hải Sen” sở hữu hàng trăm nghìn người theo dõi, thường xuyên chia sẻ nội dung đời sống gia đình thân thiện để tạo dựng lòng tin nơi phụ huynh.

Tuy nhiên, ngày 20-6, Cục An toàn thực phẩm (Bộ Y tế) yêu cầu thu hồi khẩn cấp sản phẩm này sau khi kết quả giám định cho thấy, hàm lượng vitamin A, canxi, vitamin C - các chất chính tạo nên công dụng của sản phẩm đều không đạt 70% so với công bố. Trước đó, chính chủ kênh TikTok đã bị Công an tỉnh Ninh Bình khởi tố và tạm giam vì hành vi buôn bán hàng giả.

Sự việc nói trên không đơn thuần là một vụ vi phạm chất lượng sản phẩm mà còn cho thấy cách thức mới của gian thương, đó là lợi dụng hình ảnh cá nhân, mạng xã hội và cảm xúc người tiêu dùng để gieo rắc niềm tin sai lệch, từ đó đưa thực phẩm giả vào tận căn bếp của mỗi gia đình.

Ngay khi siro ăn ngon bị thu hồi, chủ kênh TikTok bị khởi tố, dư luận tiếp tục rúng động khi một đường dây sản xuất sữa dinh dưỡng giả thương hiệu Hiup 27 bị triệt phá. Đây là loại sữa từng được không ít người nổi tiếng tung hô là “giải pháp tăng chiều cao đột phá cho trẻ em Việt” bán với giá trên 546.000 đồng/hộp nhưng thực tế giá xuất xưởng chỉ hơn 87.000 đồng.

Càng đáng lo hơn khi hồ sơ công bố sản phẩm ghi nhận 37 loại dưỡng chất nhưng kiểm nghiệm thực tế chỉ tìm thấy 15 đến 17 loại. Trong đó, nhiều chỉ tiêu không đạt 70% so với công bố, tức đủ căn cứ xác định đây là thực phẩm giả theo quy định tại Nghị định số 98/2020/NĐ-CP.

Những thuật ngữ từng được quảng cáo thổi phồng sản phẩm như “canxi hữu cơ từ tảo biển đỏ Aquamin F”, “sữa non Mỹ như kháng sinh tự nhiên”… cũng chỉ là lớp vỏ ngôn từ để che đậy chất lượng sản phẩm kém.

Doanh thu của đường dây sữa Hiup 27 giả này lên đến 6.700 tỷ đồng không chỉ phản ánh quy mô lừa đảo khủng khiếp mà còn cho thấy niềm tin của hàng triệu phụ huynh đã bị lợi dụng trắng trợn, biến sự quan tâm đến con cái thành cơ hội trục lợi.

Không dừng lại ở sản phẩm dành cho trẻ nhỏ, thực phẩm bồi bổ dành cho người già, người bệnh và phụ nữ mang thai cũng bị đưa vào tầm ngắm của các đối tượng làm ăn phi đạo đức.

Đầu tháng 6-2025, Đội Quản lý thị trường số 7 (Chi cục Quản lý thị trường tỉnh Phú Thọ) phối hợp kiểm tra Công ty TNHH Yến sào Tuấn Dương & TKT và kết quả cho thấy hơn 23.000 sản phẩm yến chưng có dấu hiệu không đạt chất lượng so với bản tự công bố. Theo kiểm nghiệm, hàm lượng protein chỉ đạt từ 18%-58%, lipid chỉ đạt khoảng 3%. Qua đó, cơ quan chức năng xác định toàn bộ hơn 23.000 sản phẩm bị tạm giữ là hàng giả với tổng trị giá vi phạm trên 900 triệu đồng.

Yến sào là một trong những loại thực phẩm cao cấp nhất trong dân gian vốn được tin dùng để chăm sóc sức khỏe. Giờ đây, chính sự tin tưởng đó lại bị phản bội bằng những sản phẩm bị pha loãng, cắt giảm dưỡng chất và đánh tráo giá trị.

Không để “vàng thau lẫn lộn”

Hàng loạt vụ thực phẩm giả quy mô lớn bị phát hiện thời gian qua không chỉ đặt ra vấn đề về đạo đức kinh doanh và trách nhiệm quản lý mà còn kéo theo một hệ lụy nghiêm trọng hơn, đó là khủng hoảng niềm tin của người tiêu dùng.

Dù đang mang thai và cần phải tẩm bổ sức khỏe cho thai nhi nhưng chị Võ Thị Thu (37 tuổi ở quận Cầu Giấy) không dám uống sữa, ăn yến hay bổ sung thực phẩm chức năng.

“Tôi đang mang thai nên rất cần bổ sung dinh dưỡng nhưng dạo này thấy quá nhiều vụ thực phẩm giả bị phát hiện, thật sự rất hoang mang. Sữa bầu, yến sào hay thực phẩm chức năng gì cũng không dám mua, sợ ảnh hưởng đến em bé. Đọc nhãn mác thành phần công bố là một chuyện, ai biết bên trong có đúng như vậy không?”, chị Võ Thị Thu lo lắng chia sẻ.

Còn bà Nguyễn Thị Lý (60 tuổi ở quận Long Biên) bàng hoàng khi nghe tin sữa Hiup 27 bị phát hiện là hàng giả.

“Trước đây, thấy họ quảng cáo rầm rộ lại nói là giúp tăng chiều cao nên tôi tin tưởng mua cho cháu uống. Bây giờ thực sự lo lắng quá, không biết mấy tháng qua cháu mình đã uống phải thứ gì, có ảnh hưởng gì tới sức khỏe không. Trên thị trường hiện có rất nhiều loại sữa nhưng nhìn hộp sữa nào cũng thấy nghi ngờ, bất an”, bà Nguyễn Thị Lý nói.

Trước thực tế trên, Tiến sĩ - bác sĩ Trương Hồng Sơn, Viện trưởng Viện Y học ứng dụng Việt Nam lo ngại, về mặt hàm lượng dinh dưỡng thì những loại sữa kém chất lượng, sữa giả có thể không bảo đảm cung cấp đủ năng lượng hoặc các vitamin và khoáng chất như bảng thành phần trên vỏ hộp. Ngoài ra, nếu quy trình sản xuất, đóng gói không khép kín và bảo đảm các tiêu chuẩn về an toàn vệ sinh thực phẩm, sữa giả rất dễ bị nhiễm các vi khuẩn và nấm mốc khiến người sử dụng gặp các vấn đề như rối loạn tiêu hóa, nôn, buồn nôn, tiêu chảy, dị ứng, thậm chí ngộ độc…

Giữa một rừng các sản phẩm bổ sung dinh dưỡng hiện nay, Thạc sĩ - dược sĩ Lê Hồng Dũng, Trưởng khoa Hóa thực phẩm, Viện Dinh dưỡng đưa ra cảnh báo, người tiêu dùng không nên chỉ tin quảng cáo mà cần tra cứu kỹ thông tin sản phẩm, đối chiếu tiêu chuẩn pháp lý, chỉ mua tại nơi uy tín như siêu thị, nhà thuốc chính hãng, chuỗi bán lẻ đáng tin cậy. Nên tham khảo ý kiến chuyên gia y tế, các bác sĩ trước khi sử dụng bất kỳ sản phẩm bổ sung dinh dưỡng nào.

Không chỉ gây ảnh hưởng đến sức khỏe, các chuyên gia y tế còn cho rằng, hệ quả nghiêm trọng hơn nữa của thực phẩm giả là chúng đe dọa trực tiếp đến các doanh nghiệp sản xuất thực phẩm uy tín tuân thủ pháp luật. Khi hàng giả tràn lan, người tiêu dùng mất niềm tin vào toàn bộ ngành hàng vì không phân biệt được đâu là thật, đâu là giả.

Do đó, nếu không siết chặt quản lý, thị trường sẽ rơi vào tình trạng “vàng thau lẫn lộn”, nơi doanh nghiệp gian dối được lợi còn doanh nghiệp chân chính thì bị tẩy chay. Đó là điều nguy hiểm hơn cả thiệt hại kinh tế bởi nó làm xói mòn nền tảng đạo đức và cạnh tranh lành mạnh. Doanh nghiệp đầu tư nghiêm túc vào chất lượng sản phẩm, công nghệ sản xuất, chứng nhận tiêu chuẩn... sẽ bị vạ lây nếu không được phân biệt rõ ràng trên thị trường. Một khi người tiêu dùng không còn tin vào bất kỳ nhãn hiệu nào, mọi nỗ lực kinh doanh chân chính đều có nguy cơ “đổ sông đổ biển”.