Định hình cục diện mới tại Syria

Nội chiến Syria bắt đầu vào năm 2011 với sự xuất hiện của hàng chục phe phái đối lập, khiến chế độ của Tổng thống Syria Bashar al-Assad nhiều phen chao đảo. Đến tháng 6-2014, “khối u” Hồi giáo cực đoan âm ỉ ở Trung Đông bắt đầu bùng phát dữ dội, lan nhanh với sự xuất hiện bất ngờ và đẫm máu của tổ chức Nhà nước Hồi giáo tự xưng (IS).

Mỹ đã đưa quân đến Syria thông qua chiến dịch chống IS năm 2014 trong bối cảnh tổ chức khủng bố này đã kiểm soát được hơn một nửa lãnh thổ Syria và quốc gia láng giềng Iraq. Các nhà phân tích cho rằng, Washington đã đặt ra mục tiêu cho hoạt động này là để một mặt tiêu diệt IS, mặt khác trợ giúp phiến quân đối lập chống chính phủ của Tổng thống Bashar al-Assad.

Trong khi đó, năm 2015, Nga chính thức can thiệp quân sự vào Syria. Sự tham gia của Mátxcơva đã hoàn toàn làm thay đổi cuộc chiến tại quốc gia này. Nga cho biết, sự tham chiến trong vòng 3 năm đã giúp Syria giải phóng 98% lãnh thổ thông qua việc tấn công tới 10.000 mục tiêu, tiêu diệt khoảng 85.000 phần tử khủng bố. Cùng với đó, Nga đẩy mạnh các tiến trình ngoại giao nhằm thúc đẩy việc kết thúc cuộc xung đột ở Syria.

Đến nay, Mátxcơva đã gặt hái nhiều thành công trong nỗ lực hòa giải các phe phái, với việc một Ủy ban Hiến pháp Syria sắp được thành lập và nhận được sự ủng hộ của các bên liên quan cũng như châu Âu. Trên bàn đàm phán chính trị, Nga gần như không để Mỹ có vai trò cụ thể nào. Các cơ chế đàm phán về Syria thường không có mặt quan chức của Washington, thay vào đó là đại diện của Pháp và Đức. Sự can dự của quân đội Nga đã giúp Chính quyền của Tổng thống Bashar al-Assad từ chỗ bên bờ vực thất bại, nay đã gần như nắm được phần thắng trong tay.

Sau 4 năm, ngày 19-12 vừa qua, Tổng thống D.Trump thông báo sẽ rút toàn bộ binh sĩ khỏi Syria với lý do đã hoàn thành mục tiêu đánh bại IS. Theo các nhà phân tích, quyết định của Mỹ được coi là tin tốt lành cho Chính phủ Syria. Lâu nay, Damascus vẫn luôn phản đối sự hiện diện của Mỹ trên lãnh thổ của mình. Bên cạnh đó, Nga nhận được nhiều lợi ích từ động thái trên của Mỹ.

Chỉ một ngày sau khi Tổng thống D.Trump tuyên bố về việc rút quân khỏi Syria, Tổng thống Nga Vladimir Putin đã ca ngợi quyết định trên như một sự lựa chọn đúng đắn. Với Nga, một trong những đồng minh quan trọng của chính quyền Tổng thống Bashar al-Assad, việc binh sĩ Mỹ không còn hiện diện ở Syria sẽ khiến Mátxcơva có thể dễ dàng mở rộng vai trò ở quốc gia này nói riêng và toàn bộ Trung Đông nói chung.

Dù các nỗ lực quân sự của Nga ở Syria đã lật ngược hoàn toàn thế trận theo hướng có lợi cho Tổng thống Bashar al-Assad, song việc Mỹ rút quân sẽ tạo cơ hội cho Nga hoạt động thoải mái hơn. Sự kiện này cũng sẽ nhanh chóng làm lực lượng đối lập ở Syria suy yếu và đây là cơ hội để quân đội Syria giành lại quyền kiểm soát toàn bộ đất nước. Điều này có ý nghĩa quan trọng với Nga và chính quyền của Tổng thống V.Putin sẽ thực hiện mọi biện pháp cần thiết để lấp đầy "khoảng trống" quyền lực mà Washington để lại.

Chuyên gia Stephen Blank đến từ Viện Chính sách đối ngoại Mỹ mới đây nhận định: "Ông D.Trump đã tặng Tổng thống V.Putin món quà vô điều kiện, đó là quyết định rút toàn bộ lực lượng Mỹ ở Syria. Việc Mỹ rút đi khiến cho các đồng minh Israel, người Kurd, Jordan hay Iraq đối mặt với tương lai bất định bởi ông D.Trump đã vô tình trao số phận của Syria và Lebanon vào tay Nga". Do vậy, Mátxcơva chắc chắn sẽ đón nhận “quà tặng” Giáng sinh bất ngờ này và đẩy mạnh việc định hình cục diện mới tại Syria.