Đề xuất tổ chức phiên tòa trực tuyến từ đầu năm 2022

Trình bày tờ trình, Ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư Trung ương Đảng, Chánh án Tòa án nhân dân Tối cao Nguyễn Hòa Bình cho biết, thời gian qua, tình hình dịch bệnh Covid-19 diễn biến phức tạp, nhiều địa phương phải áp dụng biện pháp cách ly toàn xã hội. Do đó, nhiều vụ án đến hạn nhưng không thể đưa ra xét xử theo quy định; một số vụ án bị kéo dài thời hạn giải quyết do đương sự, bị can, bị cáo đang cư trú hoặc bị tạm giam ở vùng có dịch nên không thể trực tiếp tham gia phiên tòa.

“Để thích ứng với trạng thái bình thường mới, đòi hỏi chúng ta phải đổi mới phương thức quản trị quốc gia. Ứng dụng công nghệ thông tin, phát triển xã hội số, kinh tế số là giải pháp sáng suốt hiện nay”, đồng chí Nguyễn Hòa Bình nói.

Nghiên cứu pháp luật hiện hành cũng cho thấy, các đạo luật về tố tụng tư pháp đã có một số quy định về tố tụng điện tử, tố tụng trực tuyến, tạo cơ sở bước đầu cho việc tổ chức phiên tòa trực tuyến. Một số Tòa án khi tổ chức phiên tòa xét xử vụ án xâm hại tình dục, vụ án tham nhũng và một số vụ án khác có nhiều người tham gia tố tụng đã cho luật sư, bị hại, người làm chứng… tham gia phiên tòa tại phòng khác với sự hỗ trợ của các thiết bị điện tử.

“Từ phân tích trên, có thể khẳng định, tổ chức phiên tòa trực tuyến là nhu cầu, xu hướng tất yếu của hoạt động tư pháp; xét xử trực tuyến nói riêng, tố tụng trực tuyến nói chung phù hợp với chủ trương của Đảng, các nguyên tắc tố tụng do pháp luật quy định và đáp ứng yêu cầu cấp bách hiện nay”, Chánh án Tòa án nhân dân Tối cao nhấn mạnh.

Từ đó, Chánh án Tòa án nhân dân Tối cao Nguyễn Hòa Bình cho biết, dự thảo Nghị quyết về tổ chức phiên tòa trực tuyến có 3 điều, quy định những nội dung cơ bản. Trong đó, Tòa án nhân dân tổ chức phiên tòa trực tuyến để xét xử sơ thẩm, xét xử phúc thẩm vụ án hình sự, dân sự và hành chính có tính chất, tình tiết đơn giản; tài liệu, chứng cứ trong hồ sơ vụ án rõ ràng. Phiên tòa trực tuyến là phiên tòa được tổ chức tại Phòng xử án, có sử dụng các thiết bị điện tử, liên kết với nhau thông qua môi trường mạng, cho phép bị cáo, bị hại, đương sự, người tham gia tố tụng khác tham gia phiên tòa tại địa điểm khác do Tòa án quyết định, nhưng vẫn bảo đảm trực tiếp theo dõi đầy đủ hình ảnh, âm thanh và tham gia tất cả trình tự, thủ tục tố tụng của phiên tòa bằng lời nói, hành vi tố tụng trực diện, liên tục, công khai, có sự chứng kiến của các chủ thể vào cùng một thời điểm.

Dự thảo Nghị quyết giao Tòa án nhân dân Tối cao chủ trì, phối hợp với Viện Kiểm sát nhân dân Tối cao, Bộ Công an và cơ quan có liên quan quy định chi tiết và hướng dẫn việc tổ chức thực hiện phiên tòa trực tuyến. Nghị quyết nếu được thông qua theo quy trình rút gọn sẽ có hiệu lực thi hành kể từ ngày 1-1-2022.

Báo cáo thẩm tra về dự thảo Nghị quyết, Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp của Quốc hội Lê Thị Nga cho rằng, xét xử là hoạt động tố tụng; trình tự, thủ tục đã được quy định đầy đủ, chặt chẽ trong các luật tố tụng. “Về lâu dài, việc tổ chức phiên tòa trực tuyến cần được quy định trong các luật tố tụng. Do đó, Ủy ban Tư pháp đề nghị quy định thời hạn cụ thể để Tòa án nhân dân Tối cao báo cáo Quốc hội về kết quả tổ chức phiên tòa trực tuyến sau một thời gian thực hiện, chậm nhất là 3 năm kể từ ngày Nghị quyết này có hiệu lực”, Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp của Quốc hội nêu rõ.