Đề xuất NĐT ngoại được mua CP phổ thông không có quyền biểu quyết

Theo VAFI, hiện nay có hàng trăm doanh nghiệp niêm yết trên sàn HOSE, HNX và đăng ký giao dịch tại UPCOM, đa phần là các doanh nghiệp nhỏ và vừa (theo tiêu chí của Việt Nam). Nếu theo tiêu chí của nhà đầu tư nước ngoài gián tiếp (FII) thì chỉ có một bộ phận doanh nghiệp vừa, kinh doanh hiệu quả được họ chọn lọc để xây dựng danh mục đầu tư. Trong số khoảng 100 doanh nghiệp mà nhà đầu tư FII thường giao dịch, đã có một số doanh nghiệp hết Room, một bộ phận doanh nghiệp chuẩn bị hết Room (room dành cho FII còn không dưới 15%/vốn điều lệ). Trong khi đó, số doanh nghiệp lớn kinh doanh hiệu quả và chưa niêm yết không còn nhiều. Số doanh nghiệp Nhà nước lớn kinh doanh hiệu quả chưa cổ phần hóa cũng không còn nhiều. Mà bất kỳ nhà đầu tư FII nào cũng đều mong muốn thị trường chứng khoán có nhiều doanh nghiệp niêm yết qui mô vừa và lớn kinh doanh có hiệu quả để họ có cơ sở dễ dàng huy động vốn trên thị trường quốc tế, đồng thời gia tăng tính thanh khoản cho thị trường. Còn với nhiều Tập đoàn tài chính đa quốc gia, tuy đã được cấp mã số giao dịch tại nước ta nhưng phần lớn chưa vào Việt Nam. Theo qui định hiện hành, tỷ lệ sở hữu của nhà đầu tư nước ngoài trong các doanh nghiệp niêm yết còn quá hạn hẹp so với thông lệ quốc tế.

Từ phân tích trên, xuất phát từ tình hình thực tiễn, cộng với tham khảo kinh nghiệm quốc tế, VAFI cho rằng rằng cần xây dựng cơ chế cho phép nhà đầu tư FII được mua cổ phần phổ thông không có quyền biểu quyết ( NVS ). Theo đó, nhà đầu tư FII được mua cổ phần tại các doanh nghiệp niêm yết đã hết Room nhằm tăng tính thanh khoản cho các cổ phiếu này đồng thời tạo điều kiện cho doanh nghiệp được dễ dàng huy động được vốn thông qua phát hành NVS cho FII.

VAFI cho biết, nghiên cứu hoạt động của FII cho thấy đa phần các công ty quản lý quỹ nước ngoài, các tổ chức môi giới chứng khoán toàn cầu, các Ngân hàng đầu tư chưa hiện diện hàng ngày ở Việt Nam (chưa thiết lập văn phòng đại diện hay chi nhánh tại Việt Nam) hầu như không bao giờ tham dự Đại hội cổ đông tại các doanh nghiệp niêm yết, điều đó có nghĩa họ không quan tâm nhiều đến việc nắm giữ cổ phiếu phổ thông có quyền biểu quyết hay không có quyền biểu quyết.

Với các nhà đầu tư nước ngoài hiện diện tại Việt Nam, nhiều tổ chức trong số này cũng không coi trọng lắm vấn đề phải tuyệt đối nắm giữ cổ phần phổ thông có quyền biểu quyết trong mọi trường hợp, vì họ đầu tư vào nhiều công ty và tỷ trọng vốn trong từng doanh nghiệp là không nhiều. Điều quan trọng là họ có cơ hội mua cổ phiếu phổ thông tại những doanh nghiệp tốt. Chẳng hạn với trường hợp cổ phiếu Vinamilk, là loại cổ phiếu nhiều nhà đầu tư nước ngoài ưa chuộng nhưng cơ hội nắm giữ là khó vì đã hết Room.

Vì vậy, Hiệp hội này đề xuất Ủy ban Chứng khoán Nhà nước nên nghiên cứu về cơ chế giao dịch NVS của thị trường chứng khoán Thái Lan. Với thị trường này, khi 1 loại cổ phiếu nào đó hết Room, thường thuộc các ngành hạn chế đầu tư FII như lĩnh vực ngân hàng, nhà đầu tư FII được mua không hạn chế số lượng cổ phiếu phổ thông từ nhà đầu tư nội địa, hệ thống giao dịch của SET, sau đó trung tâm Lưu ký sẽ phân loại và ghi nhận loại chứng khoán NVS. Khi lập danh sách cổ đông tham dự đại hội cổ đông tại một thời điểm nào đó, họ sẽ có danh sách những nhà đầu tư nắm giữ NVS để phân biệt và loại trừ .

NVS có thể chuyển đổi sang cổ phiếu phổ thông với điều kiện hở room, trong tình huống này nhà đầu tư FII phải làm thủ tục chuyển đổi với Trung tâm Lưu ký.

Theo VAFI, cho phép nhà đầu tư nước ngoài được giao dịch cổ phiếu phổ thông không có quyền biểu quyết là một giải pháp phát triển thị trường rất quan trọng. Nhà đầu tư FII nắm giữ NVS nhưng không làm ảnh hưởng đến cơ cấu quản trị doanh nghiệp.