Đẩy mạnh phân cấp, phân quyền, tăng tính tự chủ, tăng cường trách nhiệm đối với Hà Nội

Nội dung cơ bản của dự thảo Nghị quyết về quản lý thu ngân sách nhà nước, Chính phủ đề nghị thí điểm giao HĐND thành phố Hà Nội quyết định việc thu phí; quy định Hà Nội được hưởng 50% khoản thu tiền sử dụng đất khi bán tài sản công gắn liền trên đất (sau khi đã trừ chi phí liên quan) do các cơ quan, tổ chức, đơn vị thuộc Trung ương quản lý trên địa bàn (trừ các cơ quan, đơn vị thuộc lĩnh vực quốc phòng, an ninh); quy định thành phố Hà Nội được hưởng toàn bộ số thu từ sắp xếp, cổ phần hóa doanh nghiệp nhà nước, thoái vốn nhà nước đầu tư tại các doanh nghiệp do UBND thành phố làm đại diện chủ sở hữu vốn nhà nước.

Về quản lý chi ngân sách nhà nước, Chính phủ đề nghị quy định HĐND thành phố Hà Nội quyết định dự toán, phân bổ ngân sách thành phố bảo đảm phù hợp với các định hướng cơ cấu lại ngân sách, phát triển kinh tế - xã hội và các lĩnh vực quan trọng theo quy định của Quốc hội và Chính phủ.

Hà Nội được sử dụng nguồn thực hiện cải cách tiền lương còn dư của ngân sách cấp thành phố; cho phép ngân sách cấp dưới sử dụng nguồn cải cách tiền lương còn dư để đầu tư cơ sở hạ tầng kinh tế - xã hội thuộc nhiệm vụ chi của ngân sách.

Hà Nội được sử dụng nguồn kinh phí chi thường xuyên ngân sách địa phương để đầu tư nâng cấp, cải tạo, mở rộng; đầu tư xây dựng mới các hạng mục công trình thiết yếu trong các cơ sở đã có của các cơ quan hành chính, đơn vị sự nghiệp công, đơn vị thuộc tổ chức chính trị - xã hội do thành phố quản lý.

Hà Nội được sử dụng ngân sách cấp thành phố hỗ trợ các địa phương khác trong nước; cho phép các quận, huyện, thị xã sử dụng ngân sách của cấp huyện để hỗ trợ các quận, huyện, thị xã khó khăn của thành phố để phòng, chống khắc phục hậu quả thiên tai, dịch bệnh, thực hiện các chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững, xây dựng nông thôn mới.

Về mức dư nợ vay và sử dụng Quỹ dự trữ tài chính, Chính phủ trình Quốc hội nâng mức trần dư nợ vay của thành phố từ 70% lên 90% số thu ngân sách địa phương được hưởng theo phân cấp; Hà Nội được tạm ứng Quỹ dự trữ tài chính để đẩy nhanh tiến độ thực hiện các dự án đầu tư quan trọng đã có trong kế hoạch đầu tư công trung hạn theo Luật Đầu tư công và quy định pháp luật có liên quan.

Thời gian mỗi khoản tạm ứng không quá 36 tháng, kể từ ngày tạm ứng. Tổng các khoản tạm ứng tại một thời điểm không quá 50% so với số dư Quỹ dự trữ tài chính của thành phố đến ngày 31-12 năm trước.

Dự thảo Nghị quyết quy định thời gian thực hiện thí điểm là 5 năm và xác định rõ trách nhiệm của thành phố Hà Nội, Chính phủ trong việc thực hiện Nghị quyết.

Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính - Ngân sách của Quốc hội Nguyễn Đức Hải cho biết, đa số ý kiến của Ủy ban Tài chính - Ngân sách tán thành với sự cần thiết ban hành Nghị quyết của Quốc hội về thí điểm một số cơ chế, chính sách tài chính - ngân sách đặc thù đối với thành phố Hà Nội nhằm góp phần tăng nguồn lực, quyền chủ động trong việc quyết định, sử dụng ngân sách để thực hiện đạt kết quả cao nhất các mục tiêu, phương hướng phát triển Thủ đô trong điều kiện mới...

Tại phiên thảo luận, các đại biểu Quốc hội tán thành với các lý do nêu trong Tờ trình và báo cáo thẩm tra về sự cần thiết ban hành Nghị quyết của Quốc hội về thí điểm một số cơ chế, chính sách tài chính - ngân sách đặc thù đối với Hà Nội nhằm góp phần tăng nguồn lực, quyền chủ động trong việc quyết định, sử dụng ngân sách để thực hiện đạt kết quả cao nhất các mục tiêu, phương hướng phát triển Thủ đô trong điều kiện mới.

Đại biểu Quốc hội Trương Trọng Nghĩa (Đoàn thành phố Hồ Chí Minh) tán thành việc cần có một số cơ chế, chính sách đặc thù cho Hà Nội vì Hà Nội và thành phố Hồ Chí Minh là những đô thị lớn nhất cả nước và có tính đặc thù rất rõ, nếu không có các cơ chế chính sách đặc thù về tài chính - ngân sách thì sẽ khó khăn trong phát triển kinh tế - xã hội.

Đại biểu Trần Hoàng Ngân (Đoàn thành phố Hồ Chí Minh) cũng đồng tình với việc cần phải có cơ chế chính sách đặc thù cho Hà Nội. Bởi Hà Nội là Thủ đô của cả nước, là bộ mặt của quốc gia, là cửa ngõ giao lưu của Việt Nam với quốc tế nên cần được đầu tư để phát triển xứng tầm.

Nêu dẫn chứng thực tế giai đoạn vừa qua, nguồn thu ngân sách của Hà Nội đóng góp khoảng 17% vào nguồn thu chung của ngân sách cả nước, đại biểu Trần Hoàng Ngân cho rằng, cần có cơ chế để Hà Nội đầu tư mạnh hơn về kết cấu hạ tầng, nhất là giao thông.

Bày tỏ sự ủng hộ với việc xây dựng một số cơ chế, chính sách tài chính - ngân sách đặc thù đối với Thủ đô Hà Nội, đại biểu Nguyễn Phi Thường (Đoàn thành phố Hà Nội) cho rằng, nếu tiến hành đánh giá lại thực tiễn thì có thể dễ dàng nhận thấy, Luật Thủ đô dù đã được ban hành song những tác động để giúp Thủ đô phát triển bằng bộ luật này lại rất hạn hẹp, khiến Thủ đô như “chim đậu cành cong”.

Tán thành việc xây dựng một số cơ chế chính sách đặc thù cho Thủ đô phát triển, song đại biểu cũng cho rằng, Nghị quyết về một số cơ chế đặc thù cũng mới chỉ bó gọn trong một vài ý, không đầy đủ, toàn diện khiến cơ chế đặc thù đưa ra đơn lẻ và thiếu tổng thể; chỉ đáp ứng được yêu cầu trước mắt chứ không phải một cơ chế tương xứng cho Thủ đô Hà Nội, thành phố khoảng 10 triệu dân có thêm cơ hội phát triển.

Đại biểu Ngô Sách Thực (Đoàn tỉnh Bắc Giang) và một số đại biểu đề nghị việc ban hành Nghị quyết cần gắn liền với các đánh giá về việc thực hiện Luật Thủ đô về ưu điểm và hạn chế, cụ thể là các hạn chế về quy hoạch và di dời.

Tại phiên thảo luận tổ, đại biểu các tổ cũng bày tỏ sự tán thành với việc xây dựng một số cơ chế đặc thù cho Thủ đô, song khi ban hành Nghị quyết, cần đồng bộ với việc sửa đổi bổ sung Luật Thủ đô năm 2012.

Các đại biểu cũng tán thành việc Hà Nội xây dựng một số loại thuế, phí mới ngoài danh mục và tăng mức điều chỉnh so với mức hiện hành trong biểu phí lệ phí… Tuy nhiên, Hà Nội cần có danh mục phí, mức phí bảo đảm được sự đồng thuận cao của người dân.