“Đây là công trình tưởng niệm của toàn dân tộc”

Ray rứt nỗi đau máu thịt

+ Thưa Chủ tịch, ý tưởng xây dựng một công trình tri ân, tưởng nhớ máu xương đã đổ xuống trong cuộc chiến bảo vệ chủ quyền ở đảo Gạc Ma đã ra đời như thế nào?

- Đây là điều đã được nung nấu từ rất lâu rồi. Cả nỗi đau khi một phần lãnh thổ của cha ông bị tước đoạt, lòng cảm phục trước những gương chiến đấu hy sinh ngoan cường, bất khuất lẫn sự cảm thông dành cho cuộc mưu sinh nhiều trắc trở của cộng đồng ngư dân.

Có lần về quê, tôi ra thăm Lý Sơn (Quảng Ngãi), nơi xuất phát những đội hùng binh trấn nhậm Hoàng Sa năm xưa. Với người dân Lý Sơn, Hoàng Sa như mảnh vườn, thửa ruộng truyền đời tổ tông để lại. Bây giờ mỗi lần ra biển, những tàu cá Lý Sơn ngoài nỗi lo gió táp mưa sa, còn nơm nớp trong lòng nguy cơ bị o ép, xua đuổi, tấn công. Và sự thật đã có không ít gia đình bị đẩy vào tình cảnh tán gia bại sản, con em họ bị truy bức, đánh đập dã man. Những câu chuyện khiến người nghe nhói lòng.

Nhìn lại, thì thấy sự thua thiệt của ngư dân một phần do họ chưa biết liên hiệp lại. Mô hình nghiệp đoàn nghề cá hình thành trong điều kiện ấy, bắt đầu thí điểm từ Lý Sơn. Nghiệp đoàn như một điểm tựa của ngư dân, nơi họ có thể chia sẻ, hỗ trợ và tăng cường khả năng bảo vệ lẫn nhau. Từ sự hưởng ứng của đông đảo ngư dân, Tổng LĐLĐ Việt Nam phát động chương trình Tấm lưới nghĩa tình, vận động cả nước chung tay giúp đỡ ngư dân - đặc biệt là những trường hợp gặp phải nhân tai thảm họa - đóng mới tàu thuyền, mua sắm ngư lưới cụ. Công đoàn đứng ra lo cả những việc rất chi ly mà không kém phần thiết thực như bảo hiểm thân tàu, lắp đặt máy liên lạc Icom…

Chúng tôi coi đó là sự tiếp sức, vừa giúp bà con cải thiện sinh kế, vừa củng cố, động viên, nâng cao ý thức bảo vệ chủ quyền, lãnh thổ quốc gia. Tháng 3.2014, tại TP.Đà Nẵng, cuộc giao lưu phát động chương trình “Nghĩa tình Hoàng Sa, Trường Sa” được truyền hình trên sóng quốc gia, chủ đề về biển đảo, về lòng yêu nước, về những mất mát hy sinh lại tiếp tục. Sự kiện được tổ chức nhằm tri ân và thức tỉnh, đồng thời góp phần kiến tạo không gian cho tinh thần hòa giải.

Buổi giao lưu có thân nhân liệt sĩ Gạc Ma, có cả gia đình một số tử sĩ từng bỏ mình bảo vệ Hoàng Sa năm 1974, đã lay động hàng triệu trái tim. “Nghĩa tình Hoàng Sa, Trường Sa” có một mục tiêu là xây dựng công trình tưởng niệm chiến sĩ Gạc Ma. Có người hỏi tôi, nhiều nơi ở Hoàng Sa, Trường Sa máu Việt cũng đổ xuống, sao chỉ có Gạc Ma. Câu trả lời là không ở đâu sự xả thân, tinh thần quả cảm và quyết tâm bảo vệ từng tấc đất phên giậu tổ quốc lại rực rỡ, chói sáng như Gạc Ma.

Ủng hộ từ trong nước và ngoài nước

+ Đã tròn một năm, xin Chủ tịch cho biết kết quả chương trình, thực ra là một làn sóng sôi nổi xuất phát từ cảm hứng công dân, sức mạnh của khối đoàn kết, nhất trí, không chỉ trong hệ thống công đoàn?

- Nói công đoàn chủ trì nhưng chúng tôi đã đón nhận được sự đồng tình ủng hộ của toàn xã hội và không chỉ bó hẹp ở phạm vi trong nước. Tháng 6.2014, dừng chân ở Cộng hòa Czech nhân chuyến tham dự một hội nghị lao động quốc tế, tôi có cơ hội chứng kiến sự quan tâm và tình cảm sôi nổi của kiều bào ở đây dành cho chương trình. Đông đảo kiều bào sinh sống tại Czech đã dành những đồng tiền khó nhọc mà họ gom góp được cho “Nghĩa tình Hoàng Sa, Trường Sa”, cho tượng đài tâm linh tưởng niệm liệt sĩ Gạc Ma. Còn nhiều ví dụ như thế. Có thể nói, công trình chúng ta đặt viên đá đầu tiên hôm nay là công trình tưởng niệm của toàn dân tộc.

Nên nói thêm, “Nghĩa tình Hoàng Sa, Trường Sa” có sức quy tụ, lan tỏa rộng rãi một phần vì nó ra đời đúng thời điểm Trung Quốc đưa giàn khoan Hải Dương 981 cắm sâu vào hải phận Việt Nam. Trong những tháng ngày sôi sục ấy, “Nghĩa tình Hoàng Sa, Trường Sa” có thêm nhiều điểm đến như lực lượng kiểm ngư, cảnh sát biển và hậu phương sau lưng họ.

Sau một năm phát động, từ số tiền đóng góp hơn 100 tỉ đồng của các cấp công đoàn, các đơn vị, doanh nghiệp, các nhà hảo tâm trong và ngoài nước, chương trình đã chi hỗ trợ quân nhân, gia đình liệt sĩ Trường Sa, thân nhân những người đã hy sinh bảo vệ Hoàng Sa 1,547 tỉ đồng, trong đó trao quà 75 gia đình quân nhân, mỗi gia đình 5 triệu đồng; tặng nhà tình nghĩa, sửa chữa nhà ở, tặng sổ tiết kiệm cho 21 gia đình, kinh phí hỗ trợ từ 30 - 60 triệu đồng/trường hợp. Chi hỗ trợ lực lượng thực thi pháp luật, ngư dân bảo vệ vùng biển Việt Nam 5,031 tỉ đồng (hỗ trợ 22 tàu ngư dân Đà Nẵng, 25 tàu ngư dân Quảng Nam, 82 ngư dân Quảng Ngãi tham gia bảo vệ biển đảo 1,095 tỉ đồng; thăm hỏi, động viên 930 lượt cảnh sát biển, kiểm ngư viên, đang làm nhiệm vụ trực tiếp trên biển với số tiền 1,860 tỉ đồng; hỗ trợ hơn 100 gia đình kiểm ngư viên, cảnh sát biển có hoàn cảnh khó khăn 1,831 tỉ đồng; hỗ trợ 9 gia đình đoàn viên công đoàn tỉnh Thanh Hóa có người thân tham gia bảo vệ chủ quyền biển đảo 100 triệu đồng và 205 triệu đồng hỗ trợ thân nhân lực lượng thực thi pháp luật tại các địa phương khác).

Khu tưởng niệm Gạc Ma là công trình tri ân của cả nước, là nỗi lòng đau đáu của không chỉ người thân 64 chiến sĩ vĩnh viễn nằm lại giữa lòng biển khơi. Thay mặt Đoàn Chủ tịch Tổng LĐLĐ Việt Nam, tôi tha thiết kêu gọi mỗi đoàn viên công đoàn, mỗi người Việt Nam, dù bất cứ nơi đâu, hãy đóng góp một viên gạch, một mẩu tin nhắn hầu tập hợp đủ nguồn lực sớm hoàn thiện một công trình, một địa chỉ tôn vinh, hun đúc tinh thần, ý chí và những giá trị bền vững của người Việt Nam.

+ Thưa Chủ tịch, công trình sẽ được tiếp tục xây dựng như thế nào?

- Tổng LĐLĐ Việt Nam sẽ tiếp tục tích cực vận động và thúc đẩy quá trình xây dựng, để công trình có thể khánh thành vào ngày này năm sau, đúng dịp kỷ niệm 28 năm sự kiện Gạc Ma. Khu tưởng niệm sẽ luôn rộng cửa đón nhận tất cả những ai có nhu cầu tưởng niệm, tìm hiểu về trận chiến Gạc Ma. Tôi nghĩ đây sẽ là một địa chỉ tốt để giáo dục tinh thần yêu nước, lòng biết ơn những tấm gương vì nước quên thân. Tôi cũng hy vọng, đây sẽ là một địa điểm tham quan, du lịch hấp dẫn, bổ ích của không chỉ Khánh Hòa.