Cuộc trắc nghiệm khó khăn

Sáng nay (12-7) mới có kết quả chính thức, song theo số liệu thống kê sơ bộ cuối ngày 11-7 cho thấy, DPJ rất khó giành được một nửa số ghế (trong tổng số 121) tại Thượng viện được bầu lần này. Mục tiêu giành 54 ghế được Thủ tướng N. Kan kỳ vọng trước bầu cử đang vấp phải khó khăn.

Lên nắm quyền Thủ tướng cách đây hơn một tháng sau khi người tiền nhiệm Yukio Hatoyama buộc phải ra đi do mất lòng tin nơi cử tri vì "thất hứa" di chuyển căn cứ Futenma, chưa bao giờ tân Thủ tướng N. Kan lại phải chịu nhiều áp lực như 24 giờ qua. Mục tiêu giành số phiếu quá bán của DPJ cầm quyền trong cuộc bầu cử Thượng viện lần này có ý nghĩa sống còn với Thủ tướng N. Kan. Chỉ có vậy mới giúp nội các mới của Nhật Bản có thể thông qua các chính sách một cách thuận lợi. Song, những diễn biến trước và sau bầu cử cho thấy, gánh nặng của Thủ tướng N. Kan lúc này là uy tín của DPJ vẫn tiếp tục giảm sau những gì nội các của cựu Thủ tướng Hatoyama thể hiện.

Căn cứ Futenma của Mỹ trên đất Nhật Bản là "mắt xích" quyết định trong quan hệ đồng minh Mỹ - Nhật đã khiến người tiền nhiệm Hatoyama phải ra đi; nay, tại cuộc bầu cử Thượng viện vừa qua nó lại nổi lên như một chướng ngại khó vượt với người kế nhiệm N. Kan. Để xoa dịu cơn thịnh nộ của cử tri về sự thất hứa di chuyển căn cứ này của người tiền nhiệm, đồng thời làm an lòng đồng minh Mỹ thật không dễ dàng với Thủ tướng N. Kan. Trong bối cảnh an ninh khu vực đang tiềm ẩn những diễn biến phức tạp, tân nội các Nhật Bản khó có thể đi nước cờ mạo hiểm: "được lòng dân, mất lòng Mỹ". Vì nếu vậy, sẽ dẫn đến rạn nứt khó tránh với liên minh quân sự Mỹ - Nhật - một bảo đảm an ninh cho Nhật Bản hiện nay. Lối thoát được xem là duy nhất với DPJ hiện nay là tìm mọi cách xoa dịu sự phản đối của cử tri với căn cứ quân sự này. Nhưng, 24 giờ qua, cử tri Nhật Bản đã một lần nữa nói "không" với Futenma.

Như một bù đắp cho "sự cố" Futenma, tân Thủ tướng N. Kan đang hướng nỗ lực vào các mục tiêu: cải tổ hệ thống thuế, cắt giảm chi tiêu công và khôi phục sức mua nội địa nhằm giúp Nhật Bản tránh vết xe đổ khủng hoảng nợ công như Hy Lạp. Để thực hiện hiệu quả các mục tiêu đầy tham vọng này, Thủ tướng Kan phải có một đa số ủng hộ vững chắc ở cả hai viện. Song, việc Thủ tướng Kan - Chủ tịch DPJ - đưa ra đề xuất tăng thuế tiêu thụ từ 5% hiện nay lên 10% ngay trước cuộc bầu cử đã lập tức vấp phải sự phản đối dữ dội từ các đảng đối lập với DPJ. Các đảng đối lập cho rằng như vậy là trái với cam kết không tăng thuế tiêu dùng trong vòng 4 năm mà DPJ đưa ra khi tranh cử Hạ viện năm ngoái. Sự đảo ngược chính sách này đã gây chia rẽ giữa DPJ với đảng Quốc dân mới (PNP) trong liên minh cầm quyền và là nguyên nhân gây tâm lý hoang mang cho cử tri trước bầu cử.

Việc DPJ không giành đủ 60 ghế cần thiết để giành đa số tại Thượng viện trong cuộc trắc nghiệm vừa diễn ra không gây ngạc nhiên, bởi từ năm 1989 đến nay chưa chính đảng nào ở Nhật Bản đạt được mục tiêu này. Cho dù DPJ đang chiếm đa số tại Hạ viện, song tương lai bế tắc trên chính trường Nhật Bản đã được dự báo và DPJ sẽ không thể thông qua các chính sách một cách dễ dàng.

Nội các mới lên nắm quyền do Thủ tướng N. Kan đứng đầu hơn một tháng qua ít nhiều đã mang lại hy vọng cho xứ sở Mặt trời mọc; song chưa đủ vực dậy niềm tin của cử tri vào lời hứa của DPJ. Cuộc trắc nghiệm mang tên Thượng viện vừa qua cho thấy khó khăn sau một thập kỷ chìm trong suy thoái kinh tế vẫn là thách thức lớn với người chèo lái đầu tàu kinh tế số 2 thế giới.