Cổ phần hoá: Thiệt, hại, cho ai ?

Công ty cổ phần dệt 10/10 là một trong số những doanh nghiệp của thành phố được cổ phần hoá đầu năm 2000. Sau khi cổ phần hoá, tốc độ tăng trưởng đạt tới 25%/năm, tổng doanh thu tăng gấp 6 lần, đó là một điển hình thực hiện chủ trương cổ phần hoá của Nhà nước. Thế nhưng khi triển khai cổ phần hoá, rất nhiều doanh nghiệp Nhà nước đã trốn tránh, lý do tại sao?

Cổ phần hoá, lợi ích rõ ràng

Công ty cổ phần dệt 10/10 là một trong số những doanh nghiệp của thành phố được cổ phần hoá đầu năm 2000. Nếu như trước khi cổ phần hoá, tốc độ phát triển sản xuất của công ty chỉ đạt cao nhất là 8%/năm, sau khi cổ phần hoá, tốc độ tăng trưởng có lúc đã đạt tới 25%/năm, tổng doanh thu của công ty tăng gấp 6 lần. Trong 4 năm qua, Dệt 10/10 đã tuyển dụng thêm gần 600 lao động, nâng tổng số lao động của công ty lên trên 1.000 người với mức thu nhập bình quân đạt 1,6 triệu đồng/tháng. Ông Dương Văn Bình, Giám đốc Công ty cổ phần dệt 10/10 cho biết: "Say khi chuyển sang cổ phần hoá, chúng tôi phải có ngay một chiến lược sản phẩm, sản xuất cho công ty, định hướng trong một thời gian dài. Chúng tôi xoay quanh chiến lược đó để tranh thủ sự ủng hộ của tập thể cổ đông, của cán bộ công nhân viên của người lao động, phát triển theo đúng định hướng mình đặt ra. Đấy chính là động lực để các doanh nghiệp từ hình thức doanh nghiệp nhà nước chuyển sang cổ phần phát triển sản xuất".

Mặc dù lợi ích của cổ phẩn hoá là rõ ràng, nhưng các doanh nghiệp nhà nước của Thành phố Hà Nội lại thiếu quan tâm. Nếu nhìn ở phạm vi toàn thành phố, trong 6 năm qua, kể từ khi tiến trình cổ phần hoá các doanh nghiệp Nhà nước được bắt đầu tại Hà Nội, mới chỉ có 14 doanh nghiệp sản xuất công nghiệp của thành phố được cổ phần hoá. Như vậy, trung bình hàng năm Hà Nội chỉ cổ phần hoá được từ 2 cho đến 3 doanh nghiệp. Với tốc độ này, phải mất 10 năm Hà Nội mới hoàn thành kế hoạch đặt ra là đến 2005 phải cổ phần hoá cho trên 30 doanh nghiệp. 

Vẫn còn nhiều bất cập

Một nguyên nhân cơ bản khiến cho các doanh nghiệp ngại ngần là sự đối xử không công bằng giữa doanh nghiệp Nhà nước với doanh nghiệp cổ phần hoặc tư nhân. Ông Phan Văn Hiền, Giám đốc Công ty Cơ Khí Nam Hồng, Sở Công nghiệp Hà Nội cho rằng:"Nếu là công ty Nhà nước thì vay vốn rất thuận lợi. Các doanh nghiệp Nhà nước dù sao vẫn có sự bảo hộ của Nhà nước và chỉ cần tín chấp một số tài sản đang dùng. Qua tìm hiểu ở các công ty khác, tôi thấy, nếu chuyển thành công ty cổ phần sẽ gặp rất nhiều khó khăn khi vay vốn. Độ tin cậy đối với Ngân hàng sẽ bị giảm đi".

Việc vay vốn càng khó khăn hơn đối với những doanh nghiệp nhỏ của thành phố sau khi cổ phần hoá. Trên thực tế, hầu hết những doanh nghiệp này sau nhiều năm hoạt động không đạt hiệu quả, cơ sở vật chất hầu như không có gì để đưa ra thế chấp. Tuy vậy, cũng không thể phủ nhận một nguyên nhân quan trọng khác dẫn đến việc nhiều doanh nghiệp của Hà Nội chưa thể cổ phần hoá là sự bảo thủ, trì trệ trong chính đội ngũ lãnh đạo và cán bộ nhân viên của các doanh nghiệp này.

Ông Nguyễn Hữu Tiến, Phó Giám đốc Sở Công nghiệp Hà Nội cho biết:"Một số lãnh đạo của các doanh nghiệp e ngại, liệu sau khi tiến hành cổ phần hoá thì các đồng chí ấy có còn được giữ chức vụ đang có trong doanh nghiệp hay không. Để triển khai được công tác này, những doanh nghiệp mà thấy rằng năng lực của các đồng chí lãnh đạo không đủ đáp ứng được trong điều kiện công ty cổ phần thì chúng tôi cũng sẽ có biện pháp lựa chọn, thay thế".

Để đẩy nhanh tốc độ cổ phần hoá các doanh nghiệp của thành phố, Hà Nội sẽ tiếp tục triển khai tối đa chính sách hỗ trợ về thuế. Theo đó, trong những năm đầu sau khi cổ phần, các doanh nghiệp sẽ được miễn hoặc giảm thuế. Dự kiến từ giờ đến cuối năm thành phố sẽ tiến hành cổ phần hoá cho thêm 10 doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực công nghiệp. Tuy nhiên công việc sẽ không dễ dàng vì những doanh nghiệp thuận lợi cho việc cổ phần hoá thì đã tự chủ động tiến hành, những doanh nghiệp còn lại, phần lớn là gặp khó khăn hoặc tìm cách né tránh.

V.H