Chống ngập - nhiệm vụ nặng nề

Nhìn lại “hành trình” chống ngập của thành phố trong nhiều năm qua có thể thấy, đây vẫn là vấn đề nan giải. Hiện các công trình chống ngập tại TP Hồ Chí Minh đang được thực hiện theo Quy hoạch 752 (Quy hoạch tổng thể và nghiên cứu khả thi hệ thống thoát nước đô thị và nước thải TP Hồ Chí Minh đến năm 2020, phê duyệt năm 2001) và Quy hoạch 1547 (Quy hoạch thủy lợi chống ngập úng khu vực TP Hồ Chí Minh, phê duyệt năm 2008).

Theo hai quy hoạch này, TP Hồ Chí Minh sẽ xây dựng 6.000km cống thoát nước, xây 103 hồ điều tiết, 12 nhà máy xử lý nước thải, 170km đê bao và 12 cống ngăn triều lớn. Tuy nhiên, hiện nay thành phố chỉ mới xây dựng được khoảng 50% số lượng cống thoát nước, 50% số nhà máy xử lý nước thải, vận hành 1 cống kiểm soát triều cường và chưa hoàn thành hồ điều tiết nào.

Trong khi đó, theo các chuyên gia, Quy hoạch 752 đã không còn phù hợp vì chưa xét đến ảnh hưởng của biến đổi khí hậu và lún nền. Theo TS Phạm Văn Long (chuyên gia địa chất), tốc độ lún trung bình tại TP Hồ Chí Minh hiện nay khoảng 1cm/năm, có nơi khoảng 3cm/năm. Thậm chí, một số khu vực ở huyện Bình Chánh lún tới 7cm/năm. Hiện tượng này khiến một số nơi xuất hiện các vùng trũng cục bộ, vô hiệu hóa hệ thống cống thoát nước.

Nhiệm vụ chống ngập của TP Hồ Chí Minh đang rất nặng nề. Trong năm 2017, thành phố quyết tâm xóa 12 điểm ngập nước tại các quận Tân Bình, Tân Phú, quận 8, Thủ Đức... trước mùa mưa. Đến 30-4-2018, thành phố quyết tâm hoàn thành dự án “Giải quyết ngập do triều cường khu vực TP Hồ Chí Minh có xét đến yếu tố biến đổi khí hậu - Giai đoạn 1” với tổng kinh phí 10.000 tỷ đồng. Sau khi hoàn thành dự án, mực nước cao nhất phía thượng lưu các cống lớn được khống chế không vượt quá 1m và mực nước cao nhất trên các kênh trục chính ở khu vực nội ô (kênh Đôi - kênh Tẻ, Tân Hóa - Lò Gốm...) không vượt quá 1,3m, bảo đảm điều kiện chống ngập do triều cường có xét đến yếu tố biến đổi khí hậu và lún nền cho khu vực rộng lớn có diện tích 570km2 khu nội thành và một phần ngoại thành (thuộc bờ hữu sông Sài Gòn). Theo Công ty Trung Nam (nhà đầu tư), dự án này sẽ bảo vệ 6,5 triệu dân thành phố không bị ảnh hưởng ngập do triều cường. Dự án còn cải thiện khả năng tiêu thoát nước nhằm chống ngập do mưa thuộc Quy hoạch 752.

Theo các chuyên gia, nhằm chống ngập hiệu quả, ngoài các giải pháp công trình, cần triển khai đồng bộ các giải pháp phi công trình. Trong số các giải pháp này, phải chấn chỉnh công tác quản lý về xây dựng; nghiêm cấm và xử phạt thật nặng chủ đầu tư các dự án lấn chiếm, san lấp sông hồ, kênh rạch.