Chặn hàng giả, hàng lậu ngay từ sàn thương mại điện tử

Hàng loạt vi phạm

Một cuộc khảo sát mới đây do Facebook và hãng tư vấn Bain & Co tiến hành với 16.500 người tiêu dùng mua sắm trên mạng ở 6 quốc gia Đông Nam Á, trong đó có Việt Nam cho thấy, khoảng 62% số người tham gia khảo sát cho biết, họ thích sử dụng các kênh trực tuyến như mạng xã hội, video ngắn và nhắn tin để tìm hiểu về các sản phẩm và thương hiệu mới. Nắm bắt được xu hướng này, kênh bán hàng qua livestream (phát trực tiếp) đã thực sự bùng nổ ở Việt Nam từ các trang mạng xã hội cho đến sàn thương mại điện tử, đặc biệt trong mùa dịch Covid-19.

Lướt một vòng trên Facebook, Tiktok…, không khó để bắt gặp những livestream bán quần áo, đồ ăn, giày dép và cả những sản phẩm có giá trị như điện thoại, vàng bạc, laptop, hàng xách tay… cũng được bán tràn lan trên các video phát trực tiếp. Không thể phủ nhận những hiệu quả tích cực mà hình thức bán hàng mới này đem lại, tuy nhiên, livestream cũng đã bộc lộ những lỗ hổng về chất lượng hàng hóa, đặc biệt là đối với sản phẩm được bán trên mạng xã hội, chưa qua kiểm duyệt của các sàn thương mại điện tử và cơ quan chức năng. 

Ông Trần Việt Hùng, Phó Cục trưởng Cục Quản lý thị trường Hà Nội cho biết, liên tục trong thời gian ngắn, lực lượng quản lý thị trường Hà Nội và nhiều tỉnh, thành phố trên cả nước đã phát hiện, bắt giữ hàng loạt vụ tập kết, vận chuyển mua bán hàng giả, hàng kém chất lượng mà các đối tượng chủ yếu lợi dụng hình thức livestream trên mạng xã hội để tiêu thụ.

Điển hình, ngày 22-6 vừa qua, lực lượng quản lý thị trường phối hợp PC03 (Công an thành phố Hà Nội) "tổng tấn công" các địa điểm tại Hưng Yên và Hà Nội thu giữ hàng trăm nghìn sản phẩm - chủ yếu là mỹ phẩm, thực phẩm chức năng, thời trang và đồ gia dụng không rõ nguồn gốc xuất xứ, được kinh doanh chủ yếu trên nền tảng thương mại điện tử.

Tại Hà Nội, Đội Quản lý thị trường số 14 (Cục Quản lý thị trường Hà Nội) đã phối hợp Đội 7, PC03 (Công an thành phố Hà Nội) tiến hành kiểm tra 7 điểm kinh doanh và tổng kho nằm ở các vị trí khác nhau trên địa bàn thành phố Hà Nội.

Với 8 địa điểm được đồng loạt kiểm tra trong ngày 22-6, lực lượng quản lý thị trường đã thu giữ khoảng 40 tấn hàng gồm 123.425 sản phẩm mang dấu hiệu vi phạm.

Tiếp đó, tối 25-6, Đội Quản lý thị trường số 22 (Cục Quản lý thị trường Hà Nội) tiến hành kiểm tra địa điểm kinh doanh theo hình thức bán hàng qua mạng xã hội Facebook, Zalo tại số nhà 3 ngõ 401/41/25 đường Cổ Nhuế (phường Cổ Nhuế 2, quận Bắc Từ Liêm), phát hiện một lượng lớn sản phẩm gia dụng là hàng lậu, hàng giả do nước ngoài sản xuất không có nhãn phụ tiếng Việt...

Siết chặt quản lý bán hàng trực tuyến

Trao đổi với phóng viên Báo Hànộimới, ông Chu Xuân Kiên - Cục trưởng Cục Quản lý thị trường, Phó Trưởng ban Thường trực Ban Chỉ đạo chống buôn lậu, gian lận thương mại và hàng giả thành phố Hà Nội cho biết, mặc dù đã quyết liệt đấu tranh, ngăn chặn, song các hành vi lợi dụng hoạt động thương mại điện tử vi phạm pháp luật diễn biến ngày càng phức tạp. Khó khăn lớn nhất là các đối tượng không có cửa hàng, chỉ thông qua các website, mạng xã hội để quảng bá, giới thiệu sản phẩm, sau đó chuyển hàng và thanh toán trực tiếp theo thỏa thuận. Hàng hóa được phân tán nhỏ lẻ, cất giấu ở nhiều nơi, đặc biệt, nhiều địa điểm hoạt động kinh doanh trực tuyến nằm trong nhà dân, khu chung cư, khiến lực lượng chức năng khó tiếp cận, kiểm tra, xử lý.

Cũng theo ông Chu Xuân Kiên, các đối tượng còn thường xuyên lợi dụng kho hàng, xe hàng của các hãng chuyển phát, giao nhận mà lực lượng quản lý thị trường không có thẩm quyền dừng xe, mở niêm phong kiểm tra để vận chuyển hàng. Bên cạnh đó, việc truy xuất, lưu trữ các giao dịch thương mại điện tử, hàng hóa giao dịch còn gặp nhiều khó khăn bởi lực lượng quản lý thị trường không có thẩm quyền đề xuất lấy các sao kê ngân hàng, theo dõi giao dịch tài chính của đối tượng…

Để bảo vệ quyền lợi của người tiêu dùng, hiện nay các sàn thương mại điện tử cũng đang triển khai nhiều biện pháp, chung tay với lực lượng chức năng bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng. Sàn thương mại điện tử Sendo đang sử dụng trí tuệ nhân tạo để sàng lọc những sản phẩm có nguy cơ giả mạo. Sàn Lazada, bên cạnh việc thực hiện kiểm tra và rà soát liên tục, ngay khi phát hiện hay nhận được cảnh báo về vi phạm liên quan tới hàng nhái, giả… sẽ xử phạt từ đình chỉ đến đóng cửa vĩnh viễn gian hàng. Tương tự, Shopee sẽ chỉ trả tiền cho người bán khi khách hàng hài lòng với sản phẩm; người mua có thể trả hàng trong vòng 7 ngày và nếu phát hiện người bán vi phạm có thể chủ động báo cáo qua công cụ tương tác…

Về phía các cơ quan chức năng, để công tác phòng ngừa, ngăn chặn tình trạng kinh doanh hàng nhập lậu, vi phạm sở hữu trí tuệ... trên môi trường mạng hiệu quả hơn, Cục Quản lý thị trường Hà Nội đã chỉ đạo các lực lượng chức năng tiếp tục tăng cường quản lý địa bàn, thống kê và nắm thông tin về các tổ chức, cá nhân sản xuất, kinh doanh; kiểm tra địa bàn trọng điểm, kịp thời phát hiện, xử lý nghiêm các đối tượng bán hàng trên mạng có dấu hiệu bán hàng giả, hàng nhái, thậm chí xử lý hình sự đối với những trường hợp đủ yếu tố cấu thành tội phạm.

"Đối với người tiêu dùng, cần bỏ thói quen sử dụng hàng nhái, hàng giả, vì biết là hàng giả, hàng nhái mà vẫn mua là tiếp tay cho hành vi vi phạm pháp luật, cũng như làm giàu cho những người kinh doanh bất chính”, ông Chu Xuân Kiên khuyến cáo.