Cần vai trò mạnh hơn của Nhà nước trong đầu tư quỹ nhà cho thuê

- Đại biểu nhận định như thế nào về dự thảo Luật Nhà ở (sửa đổi) sau tiếp thu, chỉnh lý đã đưa ra phương án "siết" phát triển, quản lý và sử dụng loại nhà ở này?

- Điều 57 dự thảo Luật Nhà ở (sửa đổi) quy định, cá nhân muốn xây nhà ở từ 2 tầng trở lên, tại mỗi tầng có thiết kế căn hộ, hoặc từ 2 tầng và quy mô 20 căn hộ trở lên để bán, cho thuê sẽ phải đáp ứng điều kiện làm chủ đầu tư dự án xây dựng nhà ở. Việc đầu tư xây dựng thực hiện theo quy định pháp luật với dự án xây dựng nhà ở.

Các hoạt động giao dịch bán, mua, cho thuê căn hộ thực hiện theo quy định Luật Nhà ở, Luật Kinh doanh bất động sản. Giấy chứng nhận với từng căn hộ thực hiện theo Luật Đất đai.

Với cá nhân xây nhà ở từ 2 tầng trở lên và quy mô dưới 20 căn hộ tại mỗi tầng để cho thuê, việc đầu tư phải đáp ứng quy chuẩn xây dựng của Bộ Xây dựng. Khu nhà phải được thiết kế, thẩm duyệt phòng cháy, chữa cháy và thực hiện các biện pháp quản lý về an toàn phòng cháy, chữa cháy theo quy định.

Dự thảo Luật cũng bổ sung hành vi cấm phát triển nhà ở nhiều tầng nhiều căn hộ của cá nhân trái quy định của luật này; quy định chuyển tiếp để bảo đảm quyền lợi của người dân và không hợp thức hóa sai phạm trong phát triển chung cư mini.

Tôi cho rằng các quy định như vậy là hoàn toàn phù hợp vì đầu tư chung cư mini không phải chỉ đáp ứng nhu cầu về chỗ ở, không chỉ hướng đến bảo đảm an toàn phòng, chống cháy, nổ mà còn liên quan đến hạ tầng xã hội, hạ tầng kỹ thuật cùng các yếu tố về môi trường xung quanh.

- Các quy định trong dự thảo Luật như vậy sẽ phát huy tác dụng trong thực tiễn ra sao, thưa ông?

- Luật Nhà ở năm 2014 có quy định đối với nhà ở riêng lẻ có dạng xây nhiều tầng, nhiều căn hộ. Nếu căn hộ đạt các tiêu chuẩn quy định thì được phép cấp sổ và có thể được bán. Quy định này dẫn đến việc người có diện tích đất lớn tập trung xây dựng thành dạng chung cư mini. “Lỗ hổng” về mặt pháp lý ở đây là chúng ta đã không giới hạn quy mô bao nhiêu để đưa vào tiêu chuẩn quản lý chung cư khi công trình không còn là nhà ở riêng lẻ.

Việc điều chỉnh tại dự thảo Luật theo hướng nêu trên sẽ giải quyết hai vấn đề. Thứ nhất, bản thân cá nhân được xây dựng nhà nhiều tầng để bán, dạng chung cư mini phải giải quyết vấn đề về thiết kế, cấp phép, bảo đảm các quy chuẩn nhà ở. Trách nhiệm đầu tiên phải thuộc về các chủ đầu tư.

Tất nhiên, trách nhiệm của cơ quan quản lý trong phê duyệt có sự buông lỏng cũng phải xử lý. Chúng ta làm như thế không phải là chấp nhận sửa sai mà cần nhìn nhận với sự phát triển đã diễn ra, phải khắc phục bảo đảm môi trường sống, điều kiện sống an toàn cũng như đáp ứng các yêu cầu tối thiểu cho người dân. Để làm được điều này, cần xem xét, kiểm tra, đánh giá lại từng công trình để xem hướng cải tạo ra sao.

- Trên thực tế, người dân có nhu cầu về nhà ở với mức giá phù hợp. Vậy theo ông, cần thêm giải pháp nào để đáp ứng nhu cầu này của người dân?

- Nhà ở xã hội, nhà ở cho người có thu nhập thấp là một trong những hình thức phát triển nhà ở có mức giá phù hợp cho nhiều người. Để phát triển loại hình này, có lẽ vai trò của Nhà nước cần phải mạnh hơn trong đầu tư phát triển nhiều hơn nhà cho người có thu nhập thấp, thay thế cho lựa chọn nhà ở do cá nhân tự xây có thể không bảo đảm các quy định.

Đặc biệt, theo tôi, cần phải thay đổi quan niệm nhà ở thu nhập thấp chỉ hướng tới mục tiêu bảo đảm về chỗ ở mà phải đáp ứng nhu cầu về không gian, môi trường sinh hoạt và nhiều nhu cầu thiết yếu khác trong cuộc sống. Nhà thu nhập thấp không thể coi là nhà giá rẻ, nhà xây dựng chật hẹp mà phải là nhà có đầy đủ tiện nghi, bảo đảm chuẩn mực của xã hội.

Nhưng làm thế nào để người có thu nhập thấp tiếp cận được nhà như thế? Rõ ràng Nhà nước phải đứng ra xây dựng quỹ nhà, trên thế giới gọi là nhà cho thuê, để giải quyết nhu cầu nhà ở. Mục tiêu chúng ta hướng tới là bảo đảm mọi người dân có chỗ ở tiện nghi, bảo đảm điều kiện phát triển.