Bộ trưởng Bộ TN-MT: Sốt đất ở ba nơi dự kiến làm đặc khu là do giao dịch ngầm

Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường (TN-MT) Trần Hồng Hà đã đăng đàn trả lời chất vấn tại kỳ họp thứ năm, Quốc hội khóa XIV. Sốt đất, sử dụng đất sai mục đích, khiếu kiện liên quan đến đất đai là những vấn đề “nóng” tại phiên chất vấn này.

Trả lời chất vấn của đại biểu Nguyễn Anh Trí (Hà Nội) về thị trường đất đai tại Vân Đồn (Quảng Ninh), Bắc Vân Phong (Khánh Hòa), Phú Quốc (Kiên Giang), những địa phương được quy hoạch trở thành đặc khu kinh tế, đang sôi động, diễn biến phức tạp, gây bức xúc cho xã hội, Bộ trưởng Bộ TN-MT Trần Hồng Hà cho rằng, vấn đề này liên quan đến tầm nhìn. Theo quy luật, khi đầu tư hoặc có kỳ vọng đầu tư, tương lai phát triển, đặc biệt là về hạ tầng, đương nhiên nhà đầu tư sẽ đổ xô đến khiến thị trường đất đai thay đổi.

“Chúng ta biết quy luật đó nhưng trên thực tế chúng ta chưa làm được việc làm sao phòng ngừa và đưa ra các quy định chuẩn để ngăn chặn. Người dân dùng nhiều biện pháp để giao dịch ngầm như ủy quyền cho người mua”, Bộ trưởng nói.

Bộ trưởng Bộ TN-MT đề nghị Quốc hội ban hành Nghị quyết để có quy định mang tính đặc thù quản lý đất đai ở những khu vực như trên.

Thực tế, theo ông, sốt đất là đương nhiên, nhưng vấn đề nghiêm trọng là chuyển đổi mục đích sử dụng đất rừng, đất nông nghiệp trái phép. Hoạt động này giao dịch ngầm nhưng năng lực quản lý và tính nhạy cảm trong vấn đề này để kiểm soát, kiểm tra xử lý chưa kịp thời; đặc biệt phải thông báo cho các bên nếu giao dịch trái pháp luật, khi quy hoạch, đầu tư, đền bù thì sẽ áp dụng biện pháp đảm bảo công bằng, để những nhà đầu cơ không giao dịch ở những đất đó.

“Thời điểm này, các địa phương cần xem hồ sơ đất đai để quản lý hiện trạng. Từ quản lý hiện trạng, khi đền bù cho người dân hoàn toàn có thể đảm bảo công bằng. Với người đầu cơ, kiên quyết không để họ có cơ hội ở những vùng đất này”, Bộ trưởng Trần Hồng Hà nhấn mạnh.

Về nguyên nhân và giải pháp khắc phục tình trạng khiếu nại đất đai phổ biến như hiện nay mà đại biểu Tạ Văn Hạ (Bạc Liêu) nêu, Bộ trưởng Bộ TN-MT cho biết, 70% các đơn thư khiếu nại liên quan đến đất đai, trong đó khiếu nại có nhiều vấn đề nảy sinh từ 30-40 năm về trước. Đây là vấn đề bức xúc, nhức nhối trong xã hội. Khiếu nại về đất đai tập trung vào giá đất; trình tự thủ tục xử lý; cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất.

Theo Bộ trưởng, một trong những giải pháp là cần tập trung xem xét bài bản từng vấn đề khiếu nại kéo dài, cần có thẩm quyền giải quyết cuối cùng, cũng có thể xem xét khi khiếu nại đến hai cấp thì đưa ra tòa, giải quyết tại tòa.

Nguyên nhân khiếu nại còn liên quan đến quyền lợi. Khi thu hồi đất, người dân được đền bù ở mức giá rẻ nhưng khi giao cho doanh nghiệp thì giá được đẩy lên cao. Vì vậy, phương pháp tính giá khi nhà nước thay đổi mục đích sử dụng đất cần làm bài bản, hợp lý để người dân đồng tình ủng hộ. Người dân khi phải di chuyển đến nơi ở mới, nơi ở mới phải tốt hơn.

Về khiếu nại liên quan đến cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, theo Bộ trưởng, biện pháp là cần tập trung giải quyết, nên cho người dân nợ tiền phải đóng khi nhận giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, khi có giao dịch đất sẽ hồi tố thu.

Đại biểu Nguyễn Sỹ Cương (Ninh Thuận) chất vấn về việc quản lý đất đai ở đô thị gây lãng phí lớn. Đô thị thiếu chỗ đỗ xe, đề xuất xây bãi đỗ xe được trả lời không có quỹ đất nhưng thực tế có hơn 400 bãi đỗ xe trái phép, trường học trở thành nơi trông giữ xe. Bộ trưởng Bộ TN-MT cho rằng, vai trò quản lý đất đô thị thuộc UBND tỉnh, thành phố.

Quỹ đất dành cho giao thông động và tĩnh là 7%. Lỗi ở đây là địa phương chưa bố trí quy hoạch. Diện tích đất dành cho giao thông tĩnh và động hạn hẹp trong khi nhu cầu sử dụng bãi đỗ xe ở các đô thị lại rất lớn. Việc quản lý kém đã khiến đất không được sử dụng đúng mục đích. Bộ trưởng cũng không đồng tình với việc trường học trở thành nơi giữ xe.

Về khó khăn của người dân trong sử dụng đất nông nghiệp xen kẹt ở khu đô thị mà đại biểu Trần Văn Hùng (Cao Bằng) chất vấn, Bộ trưởng Bộ TN-MT cho biết, việc này diễn ra phổ biến ở các đô thị như Hà Nội, TP Hồ Chí Minh.

Hai thành phố này đang thí điểm giải quyết bằng cách ghép mảnh đất xen kẹt rồi tiến hành đấu giá nếu khu đất đó có vị trí tốt; bố trí những mảnh đất đó làm công trình công cộng.