Chữa bệnh béo phì và cao huyết áp ở Hungary

Theo dự báo của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), bệnh béo phì sẽ chiếm trên 1/6 dân số thế giới (tức là gần 1,7 tỷ cư dân trên hành tinh có trọng lượng vượt quá ngưỡng cho phép). Thừa cân, béo phì là cửa ngõ của một số bệnh mạn tính không lây, như tiểu đường, tim mạch, tăng huyết áp, sơ vữa động mạch... gây nhiều hậu quả nghiêm trọng đối với sức khỏe.

Thực chất béo phì là tình trạng tích luỹ quá nhiều mỡ trong cơ thể. Ở Việt Nam tại thành phố Hồ Chí Minh có tỷ lệ trẻ béo phì cao nhất, số học sinh thừa cân ở thành phố này là 16,1%, cao hơn Hà Nội 1,5 lần, hơn Hải Phòng 3 lần. Tỷ lệ béo phì cao ở các thành phố lớn là chuyện khá ngược đời, bởi Việt Nam đến nay vẫn chưa giải quyết được nạn suy dinh dưỡng, xảy ra với 30,1% trẻ.

Béo phì đã trở thành một thứ dịch bệnh dễ lây lan. Ở Brazil chỉ trong vòng một thế hệ, tỷ lệ béo phì ở trẻ em nước này đã tăng 240%. Tại Ấn Độ - nơi chiếm hơn một nửa trường hợp suy dinh dưỡng trên thế giới - có tới 55% số phụ nữ lứa tuổi 20-69 bị thừa cân. Tại Trung Quốc, 20% dân số trưởng thành lâm vào tình cảnh tương tự. Trong vòng 3 năm (1996-1999), số bệnh nhân béo phì ở nước này đã tăng 10-15%, đạt 64 triệu người. Ở Nam-Phi, phụ nữ mập mạp luôn được coi là biểu tượng của sự mạnh khỏe, thịnh vượng và khả năng sinh con dồi dào. Gần đây, vì sợ giống với người mắc AIDS (gầy gò) nên họ càng thích ăn đồ béo. Kết quả là hơn một nửa phụ nữ Nam-Phi bị thừa cân hoặc béo phì. Nhóm Chuyên trách quốc tế về bệnh béo phì (IOTF) cho thấy số người bị béo phì hiện đã tăng 50% so với năm 1995 (từ 200 triệu lên 300 triệu). Ngay ở những nơi đói kém như châu Phi cũng đã có các bệnh viện chuyên chữa béo phì. Trong khoảng 20 năm trở lại đây số người Mỹ béo phì đã tăng gấp đôi đạt tới 59 triệu người lớn. Thậm chí 35% trẻ em cũng béo phì, tăng gấp đôi so với những năm 70.

Theo báo cáo năm 2003 của Trung tâm phòng chống bệnh tật CDC của Mỹ, chỉ 1/3 dân số Mỹ là có cân nặng vừa phải, 64% dân số bị thừa cân hoặc béo phì. Xu hướng này không có dấu hiệu suy giảm. Đó là một nạn dịch âm ỉ ở Mỹ. Ước tính những căn bệnh liên quan tới béo phì như tiểu đường, ung thư, tim mạch tiêu tốn 120 tỷ USD hằng năm. Khoảng 300.000 ca tử vong hàng năm là liên quan tới tình trạng thừa cân.

Ủy ban Thực phẩm và Dược phẩm FDA của Mỹ đã đặt ra yêu cầu, trong một tương lai gần, những nhãn hiệu đồ ăn sẽ phản ánh tổng lượng calo bên trong, chứ không chỉ ghi tỷ lệ, các nhà hàng phải ghi rõ hàm lượng calo trong thực đơn chế biến (menu).

Câu hỏi hiện nay là có nên coi béo phì là một bệnh. Làm vậy điều trị béo phì sẽ được hoàn phí, điều này có thể gia tăng chi phí nhưng cũng mở rộng đường tiếp cận tới các biện pháp chữa trị. Việc phân loại như vậy cũng giúp những người bị béo nhận ra rằng họ đang mắc bệnh và cần phải chữa. Ngoài ra, nó còn giúp cộng đồng nhận ra rằng béo phì không chỉ thuộc trách nhiệm của mỗi cá nhân mà là của toàn dân.Đa số bệnh nhân đi khám và điều trị khi đã bị béo phì nặng. Tỷ lệ bệnh nhân nam cao hơn so với nữ. Nam học sinh(học bán trú), có mẹ thừa cân cũng có nguy cơ béo phì thể nặng nhiều hơn. Trẻ thừa cân và béo phì thường có khuynhhướng cao hơn sovới tuổi, ngoài ra còn dậy thì sớm hơn và cũng ngừng phát triển sớm, nên chiều cao trung bình ở tuổi trường thành có thể thấp.

Béo phì có các triệu chứng lâm sàng như cao huyết áp, gan nhiễm mỡ, rối loạn lipid, rối loạn đường máu. Khi mắc bệnh này, người bệnh dễ bị các biến chứng như đau đầu (32,3%), đau gối (17,5%), thở mệt (26,8%), ngủ ngày (42,8%)...

Cùng với các bệnh tim mạch, ung thư, AIDS, bệnh béo phì được coi là một trong bốn bệnh nan y của thế kỷ này

Thân hình lý tưởng có chỉ số BMI (Body mass index - Chỉ số khối cơ thể ; là thương sốcủa cân nặng với bình phương chiều cao) từ 20 – 24,9, béo phì vừa phải: BMI từ 30 – 34,9; béo phì nghiêm trọng: BMI từ 35-39,9; béo phì rất nghiêm trọngBMI > 40 nếu chỉ số BMI < 20 được gọi là suy dinh dưỡng

Nguyên nhân do ăn vặt, ăn nhiều, stress, người ít hoạt động thể lực, đặc thù nghề nghiệp, ngồi nhiều.người sử dụng thuốc corticoid, thuốc tránh thai, nội tiết tố, và yếu tố di truyền nó gây nhiều hậu quả như: Gây bệnh đối với tim mạch như sơ vữa động mạch, tăng huyết áp, đái tháo đường, sỏi mật, thống phong, ung thư…viêm khớp háng, khớp gối, đau lưng… tuổi thọ giảm, rối loạn thông khí ở phổi, viêm phế quản, rối loạn nội tiết: Nam giảm ham muốn tình dục, nữ thường rối loạn kinh nguyệt.

Có nhiều biện pháp giảm béo nhưng phải nói rằng để giảm cân là một quá trình lâu dài

Thừa cân là do việc tích tụ mỡ trong cơ thể dưới hai dạng: số lượng và kích thước. Giảm cân chỉ giảm được kích thước mỡ, chứ không giảm được số lượng mỡ. Mỗi ngày chỉ cần bớt 500 kcal thừa thì mỗi tuần sẽ giảm được 500 g cân nặng. Không có loại thực phẩm nào làm giảm cân. Việc hạ cân chỉ có thể dựa vào việc thay đổi thực phẩm giàu năng lượng bằng ít năng lượng

Ăn ở mức 1000 kcal / ngày (3500 kcal tương đương 454 g mỡ của cơ thể) ăn giảm cơ thể bắt buộc phải huy động mỡ dự trữ để đáp ứng nhu cầu hoạt động, giảm ăn tinh bột, đường đến mức thấp nhất, không ăn chất béo, ăn nhiều rau xanh, hoa quả tuơi nhưng tránh loại ngọt như dưa hấu, nho, mít, nhãn vải, uống nước chè xanh…Nên hiểu vấn đề tiết chế ăn uống không phải là chế độ kiêng khem quá mức vì kiêng khem quá mức sẽ dẫn đến hậu quả khó lường, nhịn đói là việc làm không cần thiết và có hại cho cơ thể. Phải tăng hoạt động, tập luyện thể lực hàng ngày; điều trị và sử dụng thuốc giảm béo theo hướng dẫn của thầy thuốc. Lưu ý là không bao giờ được uống dấm để giảm béo

Cần duy trì chế độ ăn kiêng kéo dài – Đây là xu hướng của các nhà dinh dưỡng học hiện đại. Ăn sáng có tác dụng cung cấp năng lượng cho cơ thể đáp ứng nhu cầu hàng ngày và giảm cảm giác đói, giảm sự ngon miệng, nên ăn sữa chua, sữa đậu nành, duy trì uống ít nhất 1,5 lít nước/ngày. Nên ăn chậm nhai kỹ, không nhịn đói, không bỏ bữa và không ăn muộn sau 19 giờ tối

Giảm béo đã khó nhưng duy trì để không tăng cân trở lại lâu dài lại càng khó hơn.

Trong các thuốc giảm béo, phổ biến nhất là 2 loại được dùng theo đơn: Meridia và Xenical. Hai dược phẩm này có cơ chế tác động và tác dụng phụ rất khác nhau. Chúng hỗ trợ rất tốt cho tiến trình giảm cân, song cũng không thể xem là "thần dược" để trị béo phì. Tại Việt Nam có khoảng 100 nhãn hiệu thuốc giảm cânđang lưu hành gồn 3 loại chính: là thuốc làm no đầy ống tiêu hóa, loại thuốc tăng cường chuyển hóa các chất gây béo trong cơ thể có chứa nội tiết tố tuyến giáp Thyroxin, một chất có khả năng gia tăng chuyển hóa các chất béo ở tế bào. Thuốc chỉ có công hiệu với chứng béo phì do thiếu Thyroxin gây ra. Nó có nguy cơ làm hại tim, gây ức chế chức năng tuyến giáp nên người dùng dễ bị bướu cổ...Các thuốc gây chán ăn. Tất cả các thuốc này đều có tác dụng phụ có hại cho sức khỏe người sử dụng; trong đó nguy hiểm nhất là loại thuốc gây chán ăn. Những người bị bệnh tim mạch, cao huyết áp và bệnh tăng nhãn áp tuyệt đối không được sử dụng các loại thuốc này vì có thể bị suy tim, mù mắt... Những người béo phì từng ăn kiêng nhưng không có hiệu quả có thể dùng nhưng không được quá 4 tuần.

Tất cả các thuốc giảm cân đều gây tác dụng phụ vì vậy nhiều quốc gia đã cảnh báo về thuốc giảm béo tốt nhất là các loại trà (chè thuốc). Các loại trà giảm béo đều tác động đến người dùng trên nguyên lý gây tiêu chảy, đồng thời tạo ra cảm giác chán ăn, mệt mỏi cho người sử dụng. Người béo phì đã uống các loại trà này và bị tụt huyết áp, tiêu chảy, mất nước. Nguyên lý điều trị là phải giữ cân bằng cho cơ thể, trong khi tiêu chảy chính là mất cân bằng nước. Hiện tượng này nếu kéo dài có thể dẫn tới rối loạn tim mạch, gây nguy hiểm đến tính mạng.

Thiết bị chống đói giúp giảm béo phì là một loại máy điều hòa khoang bụng, khi cấy vào cơ thể có thể đánh lừa cảm giác no của con người, đang được coi là phương pháp thay thế hữu hiệu cho phẫu thuật tiêu hoá, giúp người béo phì tại Mỹ giảm cân

Phẫu thuật (khâu bớt thực quản, làm nhỏ dạ dày, hút mỡ.., trong đó biện pháp hay được dùng nhất là làm nhỏ dạ dày). Phương pháp phẫu thuật làm hẹp dạ dày và điều chỉnh tuyến tiêu hoá hiện là một trong những cách đáng tin cậy giúp giảm béo phì. Tuy nhiên, phẫu thuật thường đi kèm nhiều rủiro với nguy cơ tử vong là 1%. Khoảng 10% bị biến chứng nghiêm trọng như xuất huyết, viêm phổi, nhiễm trùng và đông máu. Phẫu thuật giảm cân đang ngày phổ biến tại Mỹ với 100.000 người thực hiện mỗi năm

Thiết bị mới được gọi là máy kích thích dạ dày, tương tự máy điều hoà tim. Nhưng thay vì kích thích tim, thiết bị này, lớn hơn đồng xu một chút, được đặt dưới da trong khoang bụng, liên kết với dạ dày bằng 2 sợi dây và làm giảm cảm giác bị đói. Sau khi lắp đặt, các bác sĩ sẽ gia tăng cường độ cho đến khi bệnh nhân cảm thấy khó chịu như buồn nôn hoặc co giật, rồi giảm xuống cho đến khi mọi cảm giác biến mất.Các nhà nghiên cứu đã cấy thiết bị vào 30 phụ nữ và đàn ông béo phì, nặng trên 242 kg. Sau một năm mang thiết bị trong người, 2/3 người tham gia đã giảm cân, trung bình giảm được 18% trọng lượng thừa

Trẻ em dưới 16 tuổi không nên sử dụng thuốc giảm béo

Một trong những biện pháp hữu hiệu hiện nay để điều trị béo phì là châm cứu và cấychỉ catgut, ngoài giảm cân châm cứu hay cấychỉcatgut còn đẩy lùi các triệu chứng bệnh kèm theo như tăng huyết áp, đái tháo đường, lipid máu cao, thống phong, mất ngủ và các bệnh khác.