Bài đầu: Người dân chưa thể yên tâm

Thiếu trang thiết bị

TYT xã Kim An (Thanh Oai) cũ kỹ, rêu phong như trụ sở của các cơ quan nhà nước thời kỳ bao cấp. Các phòng làm việc có diện tích từ 9m2 đến 12m2, nhiều mảng tường bong tróc để lộ cả hệ thống dây điện ngầm. Trạm trưởng TYT Kim An Lê Thanh Hà cho biết: 3 phòng sản khoa của Trạm còn bị sụt mái từ cuối năm 2015, một mảng trần nhựa ở phòng tiêm cũng mới bị sụt, nhưng chưa có kinh phí sửa chữa. Vì thế, từ đầu năm đến nay, Trạm chỉ tư vấn, khám sản cho các bà mẹ, nhưng khi sinh con, họ đến cơ sở y tế khác cho thuận tiện và bảo đảm an toàn…

Huyện Thanh Oai có 21 TYT, đến nay vẫn còn 6 TYT xuống cấp cần đầu tư xây mới như TYT các xã Kim An, Đỗ Động, Thanh Văn… Ngoài ra, còn 3 TYT cần nâng cấp, cải tạo và 12 TYT cần sửa chữa nhỏ. Tương tự, huyện Mỹ Đức có 15 TYT, huyện Thạch Thất 4 TYT, quận Đống Đa còn 2 TYT... đã xuống cấp. Cơ sở vật chất ọp ẹp, thiếu phòng làm việc, công tác vô trùng không bảo đảm và người dân thiếu thiện cảm vì môi trường làm việc không thể hiện tính chuyên nghiệp.

Trong khi đó, trang thiết bị của TYT cũng rất sơ sài. Ngoài những dụng cụ thông thường, hầu hết các trạm được trang bị thêm máy siêu âm xách tay, máy xét nghiệm nước tiểu, xét nghiệm đường huyết, một số trạm được trang bị máy điện tim… Nếu so sánh với các phòng khám tư thì những trang thiết bị ấy quá nghèo nàn. Điều này khiến một số người dân cho rằng đến TYT mất thời gian, để rồi sau đó vẫn phải chuyển lên tuyến trên hoặc các bệnh viện lớn…

Nhưng cũng có một thực tế khác là, mặc dù một số TYT được trang bị khá đầy đủ nhưng vẫn không thể phát huy hiệu quả. Ví dụ, máy điện tim "năm thì mười họa" mới sử dụng. Lý do được xác định là việc đọc thông số điện tim không dễ và những bệnh nhân về tim mạch ít khám tại TYT. Một cán bộ TYT cho biết: Những vấn đề về tim mạch luôn được người dân coi trọng. Khi có nghi ngờ mắc bệnh tim mạch, người dân thường đến các bệnh viện lớn khám và điều trị. Do đó, thay vì đầu tư máy điện tim nên trang bị cho các TYT dụng cụ y tế khác cần thiết và phù hợp hơn…

Thiếu nguồn nhân lực

Đến nay, hầu hết TYT đã bố trí đủ bác sĩ và cơ cấu nhân sự tại các TYT được sắp xếp đủ dược sĩ y học cổ truyền, điều dưỡng, nữ hộ sinh sản, nhi… Thành phần cơ bản đó cấu thành hệ thống khá trọn vẹn cho quy trình KCB, chăm sóc sức khỏe ban đầu cho nhân dân. Song, cái vướng lại nằm ở chuyện khác. Theo quy định, TYT chịu sự quản lý toàn diện của Trung tâm y tế (TTYT), ngoài ra TYT còn chịu sự lãnh đạo, chỉ đạo của chủ tịch UBND cấp xã trong việc thực hiện nhiệm vụ. Bên cạnh đó, TYT còn có mối quan hệ phối hợp với các tổ chức chính trị xã hội ở cấp xã và trưởng các thôn, bản trong triển khai hoạt động chăm sóc sức khỏe cho nhân dân.

Điều này dẫn đến thực tế là rất nhiều bác sĩ ở TYT không dành trọn vẹn thời gian cho việc KCB. Trạm trưởng TYT xã Bình Phú (Thạch Thất) Nguyễn Thị Hiền chia sẻ: "Một tuần, tôi chỉ có thể dành 3 ngày cho công tác chuyên môn, còn lại dành thời gian đi họp, tập huấn, phụ trách truyền thông và các chương trình mục tiêu quốc gia về y tế… ". Nhiều bệnh nhân đến trạm nhưng không gặp bác sĩ nên chuyển hướng đến nơi khác điều trị. Cùng chung suy nghĩ với Trạm trưởng TYT xã Bình Phú, Trạm trưởng TYT thị trấn Kim Bài (Thanh Oai) Hà Thị Huệ, cho biết: Hầu hết các cuộc họp của UBND xã và TTYT đều yêu cầu đích danh Trạm trưởng có mặt… nên đã hạn chế thời gian cho hoạt động chuyên môn.

Trong khi đó, câu chuyện cũ nhưng vẫn mang tính thời sự, là việc không tìm được bác sĩ đào tạo chính quy chịu về công tác tại TYT. Ông Trịnh Duy Ưng, Giám đốc TTYT huyện Thạch Thất cho biết: Hiện nay, 100% TYT các xã đã phủ kín bác sĩ, đó là thành quả của 10 năm đào tạo bác sĩ liên thông. "Chúng tôi luôn trong tình trạng phải tìm nguồn, động viên anh em học đại học liên thông để có nguồn bác sĩ kế cận. Nguồn này còn khó khăn, nói gì đến việc tìm được bác sĩ chính quy về công tác tại trạm…" - ông Trịnh Duy Ưng cho biết.

Thực trạng này không riêng với huyện Thạch Thất, ông Lê Đình Chiến - Giám đốc TTYT huyện Thanh Oai và ông Đào Xuân Long, Giám đốc TTYT huyện Quốc Oai thừa nhận: Rất khó mới có thể tuyển được bác sĩ chính quy về công tác tại bệnh viện đa khoa tuyến huyện nên TYT không có bác sĩ đào tạo chính quy cũng là dễ hiểu. Người theo học nghề y vất vả, thời gian học kéo dài, ra trường, về công tác tại TYT thì thu nhập thấp, chuyên môn bị mai một, bởi không có đất "dụng võ". Trạm trưởng TYT xã Bình Phú Nguyễn Thị Hiền tâm sự: "TYT xã Bình Phú có 7 cán bộ, người thu nhập cao nhất hơn 6 triệu đồng/tháng, người thấp nhất hơn 2 triệu đồng/tháng. Tiền trực ngày thường được hưởng 17.800 đồng, trực ngày nghỉ, ngày lễ được 25.000 cộng thêm 15.000 tiền ăn… Cuộc sống của cán bộ y tế khá vất vả. Chúng tôi bố trí 1 người trực/ngày, nếu có trường hợp cấp cứu trong đêm sẽ huy động thêm người hỗ trợ, tuy nhiên tiền trực chỉ một người được. Chúng tôi làm việc là vì trách nhiệm, tình yêu với nghề…". Ông Lê Đình Chiến, Giám đốc TTYT huyện Thanh Oai cho biết thêm: Bác sĩ công tác tại TYT cái gì cũng phải biết, nhưng không chuyên sâu. Do đó, các cơ quan chức năng nên tính đến một loại hình đào tạo mới phù hợp hơn để có nguồn bác sĩ ổn định, được đào tạo bài bản, thích ứng với công việc tại TYT.

Trên bình diện chung, TYT hiện nay đang thực hiện rất tốt công tác truyền thông, y tế dự phòng, phòng chống dịch bệnh… cho dù nhiều khó khăn còn ngổn ngang. Vai trò này của TYT rất quan trọng, chưa có cơ quan nào thay thế được. Mỗi cơ quan, mỗi cấp trong hệ thống y tế đều có chức năng, nhiệm vụ riêng, cần ý thức rõ điều này để không đánh đồng công tác KCB ban đầu của TYT với công tác KCB ở các bệnh viện lớn. Song, việc người dân kỳ vọng, Nhà nước đầu tư hơn nữa về mọi mặt cho hệ thống TYT ở cơ sở là nguyện vọng chính đáng, giúp công tác chăm sóc sức khỏe ban đầu cho nhân dân đạt hiệu quả cao hơn.