Bắc Ailen: Đứng trước nhiều nguy cơ tiềm ẩn

Trong khi bầu không khí đón năm mới vẫn còn tràn ngập ở nhiều nơi trên thế giới, tại Bắc Ailen, lực lượng an ninh đã buộc phải nổ súng trấn áp, dùng súng phun nước để giải tán các đám đông quá khích và bắt giữ hàng chục đối tượng cầm đầu nhóm bạo loạn tấn công các đồn cảnh sát.

Nguyên nhân của các cuộc bạo loạn là do quyết định mới của chính quyền Bắc Ailen: sẽ chỉ treo cờ Liên hiệp Anh ở tòa nhà của Hội đồng thành phố và các tòa nhà của chính quyền vào 17 ngày theo quy định. Đây là lần đầu tiên lá cờ Liên hiệp Anh được kéo xuống khỏi tòa nhà Edwardian kể từ khi tòa nhà này được khánh thành năm 1906. Quyết định này ngay lập tức thổi bùng những tranh cãi tưởng chừng đã được giải tỏa từ nửa thập kỷ qua giữa Sinn Fein - phe kêu gọi quyền độc lập của Bắc Ailen - và phe ủng hộ vùng đất này ở lại Liên hiệp Anh do đảng Liên đoàn Dân chủ (DUP) dẫn đầu. Bộ trưởng Thứ nhất Bắc Ailen Peter Robinson cũng phải thừa nhận rằng, quyết định hạ cờ Liên hiệp Anh ở trụ sở Hội đồng thành phố và các tòa nhà khác của Hội đồng là "dại dột" và "khiêu khích". Nhiều nhà phân tích cho rằng, động thái này có thể sẽ châm ngòi cho những mâu thuẫn mới giữa các đảng phái tại Bắc Ailen và đưa mảnh đất này quay trở lại thời kỳ bất ổn.

Nhìn lại, để xây dựng được một chính quyền liên hiệp khá đồng thuận giữa các phe phái như trong vòng 5 năm trở lại đây, Bắc Ailen đã phải trải qua 3 thập kỷ đau thương. Do bất đồng về mục tiêu và lý tưởng nên DUP của người Tin lành và Sinn Fein của các tín đồ Thiên chúa giáo tại Bắc Ailen đã có cả một "tiến trình" lịch sử chống đối nhau khá quyết liệt. Các vụ đánh bom, đọ súng giữa thành viên và người ủng hộ hai đảng đã làm 3.600 người chết. Sau nhiều cố gắng, hai bên đạt được Hiệp ước ngừng chiến "Ngày thứ sáu tốt lành" năm 1998 với cam kết thành lập Chính phủ liên hiệp. Tuy nhiên, tiến trình hòa bình ở Bắc Ailen luôn lâm vào bế tắc do những mâu thuẫn tôn giáo, chính trị, lịch sử giữa hai lực lượng chính trị lớn nhất ở mảnh đất này. Mãi đến năm 2007, khi thành lập một chính phủ chia sẻ quyền lực giữa hai đảng, theo đó, chức Thủ hiến được trao cho lãnh đạo DUP Ian Paisley và Phó thủ hiến là ông Martin McGuinness, thành viên đảng Sinn Fein, mâu thuẫn và xung đột mới thực sự lắng xuống.

Với những gì đang diễn ra, mối lo "bóng ma bất ổn" quay trở lại Bắc Ailen không phải không có cơ sở, nhất là khi mới đây, Chủ tịch Sinn Fein Gerry Adams tuyên bố, ưu tiên lớn nhất của đảng này trong năm 2013 là tổ chức trưng cầu dân ý về việc sáp nhập Bắc Ailen trở lại với Ailen. Động thái này cho thấy, một cơn bão ngầm lại đang bắt đầu hình thành từ chính trong nội bộ chính phủ phân quyền và tính bấp bênh của thể chế non trẻ tại Bắc Ailen.

Dù đã hợp tác với nhau suốt 5 năm qua, song trên thực tế các nhà lãnh đạo hai phe - Sinn Fein và DUP - vẫn trong tình trạng "đồng sàng, dị mộng". Và đây mới là điều đáng lo ngại hơn cả cho Thỏa thuận Belfast. Rõ ràng, Hiệp ước Hòa bình được ký kết từ năm 1998 cùng Thỏa thuận thành lập chính phủ chia sẻ quyền lực - hai văn kiện từng đem lại bình yên cho người dân nơi đây - đang đứng trước nhiều nguy cơ tiềm ẩn.